Ang Hingpit nga Giya sa Pamatasan
ANG usa ka timonil sa barko nagkinahanglag kasaligang mga mapa ug mga instrumento aron sa pagmapa sa tinong agianan. Ang mga tawo samang nagkinahanglan ug kasaligang giya aron sa paghimog moral nga mga desisyon nga ilang giatubang matag adlaw. Ang usa ka moral nga giya nga dili tino o mabalhinon dili mosaler, ni ang giya nga mosaler lamang sa pipila ka kultura o sosyedad. Ang hingpit moral nga giya kinahanglang molabaw pa sa rasa ug kultura.
Katingad-an nga ang Bibliya—ang basahon nga gisalikway sa minilyon, ang basahong gitawag sa pipila nga usa lamang ka matahom nga sugilambong, ang basahon nga labing sinaway kay sa bisan unsang libro sa kasaysayan—mao ang hingpit moral nga giya. Ang Bibliya nagpaila sa kaugalingon nga iya sa Maglalalang nga moral nga giya alang sa tawo, ang “lamparahan” nga makadan-ag sa atong dalan diha sa “alagianan sa pagkamatarong.”—Salmo 23:3; 119:105.
May bisan unsa bang pamatuod aron sa pagpaluyo nianang talagsaong pangangkon? Adunay bay pamatuod nga ang pagkinabuhi sa mga sukdanan sa Bibliya labaw pa kay sa pagkinabuhi pinaagi sa hinimog-tawo nga kalagdaan sa pamatasan?
Ang Bibliya ug Seksuwal nga Moralidad
Palandonga ang bahin sa seksuwal nga moralidad. Ang Bibliya nagsugo nga maglikay sa seksuwal nga relasyon gawas sa kaminyoon, nga nag-ingon: “Pahilayo sa seksuwal nga imoralidad.” (1 Corinto 6:18, New International Version; Efeso 5:5) Kini nagtambag sa mga magtiayon: “Himoa ninyo ang kaminyoon nga dungganon sa tanan, ug ang higdaanan sa kaminyoon dili mahugawan, kay ang Diyos maghukom sa mga makihilawason ug mga mananapaw.” (Hebreohanon 13:4) Ang Bibliya sa dugang nagpakita nga ang tawo nga mosupak niining sugoa magdaot sa iyang kaugalingon ug maglapas sa mga katungod sa laing tawo.—Proverbio 6:28-35; 1 Tesalonica 4:3-6.
Ang makapagun-ob sa kasingkasing nga mga suliran sa pagmabdos sa mga tin-edyer, ang hulga sa AIDS, herpes, sipilis, ug ubang mga sakit nga napasa pinaagi sa sekso, ug ang nagatubong gidaghanon sa nagdiborsiyo mao ang pamatuod nga kining maong tambag aplikado gihapon sa kinabuhi sa katuigang 1990. Ang tawo nga mosunod sa moralidad sa Bibliya mahilikay sa kasub-anan ug daghang kasakit. Labi pang hinungdanon, matipigan niya ang maayong tanlag. (1 Pedro 3:16) “Ako adunay pagtahod-sa-kaugalingon ug katagbawan tungod sa pagbuhat kon unsay matarong sa atubangan sa Diyos,” nag-ingon ang 24-anyos nga si Jonathan. Siya usa sa mga Saksi ni Jehova. “Tungod sa daghang batan-on nga himalatyon tungod sa AIDS, ang pagpabiling hinlo sa moral mahimong sa literal magluwas sa akong kinabuhi.”
Ang mahadlokon-sa-Diyos nga mga magtiayon nakakaplag nga ang pagsunod sa moralidad sa Bibliya adunay maayong epekto diha sa ilang kaminyoon. Nag-ingon ang usa ka 23-anyos nga asawa: “Ang akong bana ug ako mga ulay sa dihang kami naminyo. Gibati nako nga adunay usa ka espesyal kaayong butang nga duyog namong giambitan, usa ka butang nga pipila lang ka batan-on ang makapakig-ambit niana uban sa ilang kapikas karong mga adlawa. Ako nasayod nga kini nakapalig-on sa bugkos sa paghigugma tali kanamo.”
Ang Bibliya ug ang Negosyo
Ang Bibliya usab adunay kaugalingong kalagdaan sa negosyo. Bisan kini nag-ila nga ang dili-matinud-anong mga tawo daw nagauswag, kini sa gihapon nag-awhag kanato nga magpabiling matinud-anon. (Salmo 73:1-28) “Duha ka matang sa timbangan [usa nga tukma alang sa pagpamalit ug usa nga dili tukma, limbongan alang sa pagpamaligya] ug duha ka matang sa sukdanan—silang duha managsama rang dulumtanan kang Jehova.” (Proverbio 20:10) Busa ang mga Saksi ni Jehova maglikay sa kaduhaduhaang mga paagi sa negosyo.
Tinuod, ang usa ka Kristohanon mahasol sa pagbuhat niana. Lagmit lisod alang kaniya nga makig-indig sa dili kaayo matinud-anong mga negosyante. Ang uban tingali maghunahunang ang iyang pagkamatinud-anon katingad-anan, binuang pa gani, apan siya naghupot ug maayong tanlag—usa ka butang nga labi pang bililhon kay sa salapi. Siya may kalinaw sa hunahuna ug mahinanok sa pagkatulog. Dili siya mahasol sa kahadlok nga madakpan o silotan tungod sa pagkadili-matinud-anon.—Itandi ang Proverbio 3:21-26.
Dugang pa, daghang saksi nakaamgo nga ang usa ka tawo makabayaw sa moralidad sa Bibliya ug maayo ang kahimtang sa pinansiyal. Ang usa ka matinud-anong tawo sagad makabaton sa pagsalig sa mga empleyado, mga mamamalit, mga tig-abiyo, ug mga tigpautang. Makahatag kini kaniyag bentaha.Usa sa mga Saksi ni Jehova nga taga-Western Australia miasoy: “Ang akong asawa ug ako adunay ihawan ug tindahan sa karne. Wala kami ing problema sa pagkuhag mga hayop nga ihawonon. Ang mga tawo malipayong makignegosyo uban kanamo, tungod kay sila nasayod nga kami matinud-anon sa pagtimbang sa ilang mga hayop. Bisan kon ang ubang mga ihawan nalisdan sa pagpalit ug mga ihawonon ug kinahanglang ibiyahe ang mga hayop ug mga 480 kilometros, kami nakapalit gihapon diha sa among dapit.”
Sa laing bahin, ang pagkadili-matinud-anon mahimong duhay-sulab nga espada, nga mounay sa paglaglag sa naggamit niana. Ang tag-iya sa ihawan nga gihisgotan sa ibabaw sa ulahi nagbaligya sa iyang negosyo, apan ang bag-ong mga tag-iya wala mosunod sa samang sukdanan sa pagkamatinud-anon. Ang lokal nga mga mag-uuma midumili sa pagbaligyag hayop kanila. Sa kataposan kinahanglang hunongon nila ang negosyo.
Mga Tigkaplag Maoy Tighipos?
Sumala sa among gihisgotan sa miagi, ang mga tigkaplag maoy tighipos nga panghunahuna nakapahimong kawatan sa lagmit matinud-anong mga tawo. Apan, ang Bibliya nag-ingon sa katawhan sa Diyos sa karaang kapanahonan: “Kon makita nimo ang baka sa imong isigkatawo o karnero nga nahisalaag, ayaw kanag pasagdi apan iuli kana kaniya. Kon ang tag-iya halayo kanimo ug wala ka mahibalo kon kinsa siya, dad-a ang hayop ngadto sa imong balay ug diha kana kanimo hangtod siya magakuha niana, ug iuli nimo kana kaniya. Buhata ang sama sa iyang asno o sa iyang kupo o bisan unsa nga nawala sa imong isigkatawo, nga imong napalgan.”—Deuteronomio 22:1-3, The New English Bible.
Ang mga Saksi ni Jehova padayong nagasunod niining prinsipyoha karong adlawa. Usa ka Saksi sa Brooklyn, New York, nakakaplag ug bag nga may $25,000 diha sa karsada. Panahon sa gamayng aksidente, wala mamatikding nahulog kini gikan sa tinamingang sakyanan. Bisan pag ang salapi maoy mga ginamit nga papel de bangko sa gagmayng kantidad—busa imposibleng masubay—iyang giuli ang salapi sa kapolisan. Ang iyang kaubang trabahante nagsaway kaniya sa iyang desisyon. Makapahibulong, ang mga polis nagbiaybiay kaniya tungod sa iyang pagkamatinud-anon. Apan kining Kristohanong lalaki nagsaysay: “Naningkamot ako sa pagbayaw sa mga pagtulon-an sa Bibliya sa akong adlaw-adlawng kinabuhi.” Ang Bibliya nag-ingon sa Hebreohanon 13:18: “Padayon kamo sa pag-ampo alang kanamo, kay kami masaligon nga kami nagbaton ug matinud-anong tanlag, nga nagatinguha sa pagkinabuhing matinud-anon sa tanang mga butang.”
Nakadani sa Tibuok Kalibotan!
Ang Bibliya nagtanyag usab ug maayong mga giya sa ubang moral nga mga isyu. Kini nagdasig sa kalulot, pagkawalay-pinalabi, hustisya, kamatuoran, kadungganan, kaligdong, usa ka pagbati sa responsibilidad, ug maluluy-ong kabalaka sa uban. Ang moral nga mga tambag niini gisuma sa Bulawanong Lagda: “Busa, ang tanang butang nga buot ninyong buhaton sa mga tawo kaninyo, buhata usab ninyo kini kanila.”—Mateo 7:12.
Nahiuyon sa Tinubdan niini, ang moral nga mga giya sa Bibliya mosaler bisan asang yutaa o kultura. Sa librong Christianity’s Contributions to Civilization, si Charles D. Eldridge miingon: “Ang mga librong gisulat sa usa ka yuta talagsa rang mahimong popular sa ubang kayutaan; sila sama sa mga kahoy nga dili makaantos sa epekto sa pagbalhin sa laing yuta . . . Dili ingon niana ang Bibliya: kini gibalhin sa tanang yuta sa silong sa adlaw nga wala mawala ang kakusganon ug kamadanihon niini.”
Nan, sa talagsaong paagi ang Bibliya nakadani sa tibuok kalibotan, nga milabaw sa pinulongan, kultura, ug rasa. Usa ka magsusulat sa Bibliya miingon: “Ang tibuok kasulatan dinasig sa Diyos ug mapuslanon alang sa pagpanudlo sa tinuohan ug sa pagtul-id sa sayop, sa pagtul-id sa direksiyon sa kinabuhi sa tawo ug pagbansay kaniya sa maayong pagkinabuhi.” (2 Timoteo 3:16, Phillips) Tinuod, usahay ang Bibliya lisod sabton. Sa karaang kapanahonan usa ka kugihang magbabasa sa Bibliya gipangutana kon nakasabot ba siya sa iyang ginabasa. Siya mitubag: “Sa pagkatinuod, unsaon nako pagkasabot, kon walay mogiya kanako?”—Buhat 8:29-35.
Kanang tawhana nakadawat ug personal nga tabang sa pagsabot sa Bibliya. Karong adlawa, ang maong personal nga tabang mabatonan pinaagi sa pagtudlo sa Bibliya nga buluhaton sa mga Saksi ni Jehova. Nakatabang na sila ug minilyong katawhan sa kapin sa 200 ka kayutaan nga makadangat sa kahibalo sa Pulong sa Diyos. Ug sila nagdapit usab kanimo nga mas masinati pa nianang Balaang Basahon pinaagi sa pagduaw sa usa ka Kingdom Hall nga duol kanimo.
Makaiikag, gikaingon nga ang maayong kinaiya “mahimong makat-onan pinaagi sa maayong panig-ingnan, . . . o bisan sa ‘pagpakig-uban’ lang sa maayog-pamatasang mga tawo.” Kini maoy lain pang kusganong katarongan nga masinati pa niadtong nagatambong sa inyong lokal nga Kingdom Hall. Dili kay ang mga Saksi ni Jehova kinaiyanhong mas maayo kay sa ubang mga tawo, apan ang ilang moral nga kalamposan maoy pamatuod sa gahom sa Pulong sa Diyos.—2 Corinto 4:7.
Ang moral sa kalibotan magpadayon sa pag-utaw-utaw. Ang Bibliya nagtagna: “Ang daotang mga tawo ug mga limbongan molabi pa ka daotan.” (2 Timoteo 3:13) Bisan pa niana, dili kinahanglang madala ka niining makalaglag nga sulog. Ang Diyos nagtaganag kasaligang kompas, usa ka dili-masayop nga giya. Sundon ba nimo kini?
[Blurb sa panid 8]
Ang Bibliya nagpaila sa kaugalingon niini nga iya sa Maglalalang nga moral nga giya sa tawo, ang “lamparahan” nga makadan-ag sa atong alagianan
[Blurb sa panid 9]
Ang kalagdaan sa moralidad sa Bibliya mosaler sa bisan unsang nasod o kultura
[Blurb sa panid 10]
“Busa, ang tanang butang nga buot ninyong buhaton sa mga tawo kaninyo, buhata usab ninyo kini kanila.”—Mateo 7:12
[Hulagway sa panid 9]
Ang mahadlokon-sa-Diyos nga mga magtiayon nakakaplag nga ang moralidad sa Bibliya adunay maayong epekto sa ilang kaminyoon