Har–magedon—Unsa Kana?
ANG Har–Magedon maoy Hebreohanong pulong nga nagkahulogang “Bukid sa Megiddo.” Kining maong ngalan laktod nga gilangkit sa “gubat sa dakong adlaw sa Diyos nga Labing Gamhanan.” Ang termino tinong gipadapat sa kahimtang, o situwasyon, nga niana “ang mga hari sa tibuok gipuy-ang yuta” gitigom batok kang Jehova ug sa iyang Gingharian pinaagi kang Jesu-Kristo. Sa ubay-ubayng mga hubad kini gihubad nga “Armageddon.”—Pinadayag 16:14, 16, AT; KJ; JB; RS; TEV.
Walay makita nga literal nga dapit nga gitawag ug “Bukid sa Megiddo,” kaha sa sulod o sa gawas sa Yutang Saad, una o panahon sa mga adlaw ni apostol Juan, kinsa maoy nagsulat sa panan-awon. Busa, tin-aw nga ang Har–Magedon nagkuha sa kahulogan niini gikan sa mga hitabo nga nalangkit sa karaang siyudad sa Megiddo.
Ang Megiddo nahimutang pipila ka milya habagatan sidlakan sa Bukid Carmel, nga nag-ambo ug nagbuntaog sa Patag sa Esdraelon (Jezreel) ug nagkontrolar sa dagkong amihanan-sidlakan ug sidlakan-kasadpan nga mga ruta sa patigayon ug militar. Si Josue unang milupig niining Canaanhong siyudad. (Josue 12:7, 8, 21) Haduol niining dapita ang kasundalohan ni Jabin ubos sa pagmando ni Sisera sa ulahi nalaglag. Didto gigamit ni Jehova ang kinaiyanhong mga puwersa sa pag-abag sa kasundalohan sa Israel ubos kang Barak. (Maghuhukom 4:14-16) Maoy didto sa Megiddo nga si Haring Ahazias sa Juda namatay human masamdi nga grabe sa mando ni Jehu. (2 Hari 9:27) Didto si Haring Josias sa Juda namatay sa pagpakigharong kang Paraon Neco.—2 Hari 23:29, 30.
Ang talaan sa Pinadayag naghulagway sa tiningob nga mga puwersa sa mga hari sa yuta nga gitigom “ngadto sa dapit [Grego, dagway sa toʹpos] nga gitawag sa Hebreohanon ug Har–Magedon.” (Pinadayag 16:16) Sa Bibliya ang toʹpos mahimong magtumong sa literal nga dapit (Mateo 14:13, 15, 35); ngadto sa kahigayonan, o “purohan” sa usa (Buhat 25:16); o sa usa ka mahulagwayong dapit, kahimtang, o situwasyon (Pinadayag 12:6, 14). Sumala sa konteksto, maoy ngadto sa usa ka “dapit” sa kataposang-gihisgotan nga diwa nga ang tiningob nga militaryong gahom nagamartsa.
“Ang gubat sa dakong adlaw sa Diyos nga Labing-Gamhanan” sa Har–Magedon dili usa ka hitabo kanhi kondili gihulagway sa Pinadayag nga umaabot pa gikan sa panahon sa panan-awon ni Juan. Ang pagtigom sa mga hari ngadto sa Har–Magedon gibatbat nga maoy sangpotanan sa pagbubo sa ikaunom sa pito ka panaksan nga nasudlan sa “ulahing” mga hampak nga magpahinabog katumanan sa kasuko sa Diyos. (Pinadayag 15:1; 16:1, 12) Dugang pa, nagpakita nga ang gubat sa Har–Magedon suod nga nalangkit sa presensiya ni Kristo mao ang pasidaan sa iyang pag-anhi sama sa usa ka kawatan, nga gibutang tali sa mga bersikulo 14 ug 16 sa Pinadayag kapitulo 16.
Gipasiugda sa konteksto nga mahitabo ang gubat sa tibuok yuta. Didto ang mga kaaway ni Jehova gipaila nga “mga hari sa tibuok gipuy-ang yuta,” nga gipalihok sa “mga pahayag nga inspirado sa mga demonyo.”—Pinadayag 16:14.
Sanglit ang panan-awon sa Pinadayag kapitulo 19 nagpadayag lamang sa kasundalohan sa langit nga misalmot sa gubat ingong mga tigpaluyo ni Jesu-Kristo, Ang Pulong sa Diyos, kana nagpakita nga walay Kristohanong alagad ni Jehova sa yuta ang mosalmot sa pakig-away. Kini maoy kaharmoniya sa mga pulong ni Jesu-Kristo sa Mateo 26:52 nga ang iyang mga tinun-an dili modangop sa mga hinagiban sa pisikal nga pakiggubat. (Itandi ang Exodo 14:13, 14; 2 Cronicas 20:15, 17, 22, 23; Salmo 2:4-9.) Ang mga langgam nga nanaglupad sa kinatung-an sa langit magahipos sa mga lawas niadtong pagapatyon.—Pinadayag 19:11-21.
Busa ang Har–Magedon masabtan nga usa ka pakig-away, dili lamang taliwala sa mga tawo, apan usa nga niana ang dili-makitang kasundalohan sa Diyos makigbahin. Ang pag-abot niini maoy tino ug kini mahitabo sa panahong gitakda ni Jehova nga Diyos, kinsa “nagabuhat sumala sa iyang kaugalingong kabubut-on taliwala sa kasundalohan sa kalangitan ug sa mga molupyo sa yuta.”—Daniel 4:35; tan-awa usab ang Mateo 24:36.