Ang Mistral—Usa ka Batid nga Tigdesinyo sa Talan-awon

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA PRANSIYA

MGA nagkabuyon nga mga alad nga maayong pagkalumbay, mga balangay nga nagpundok sa salipod sa hangin nga mga bungtod, ug mga kahoy nga daw nawad-an sa tanan niining mga dahon ug mga sanga sa usa ka bahin. Mao kini ang kasagarang talan-awon sa Provence sa habagatan-sidlakang Pransiya, ug ang hangin nga gitawag ug mistral adunay bahin sa pagkahitabo niining tanan.

Ang mistral sama ka ilado sa ubang bantogang mga hangin, sama sa foehn sa Alps, sa pampero sa Amerika del Sur, sa chinook sa Rockies sa Amerika del Norte, sa harmattan sa amihanan-kasadpang Aprika, ug sa Euroaquilo nga nahisgotan sa Bibliya.a (Buhat 27:14) Ang ngalang mistral naggikan sa usa ka Provençal nga pulong nga nagkahulogang “mamandoon.” Kaharmoniya sa ngalan niini, kini mahimong mohuros sa gikusgon nga hangtod sa 200 kilometros matag oras.

Ang mistral miresulta gumikan sa walay-kataposang “panagbangi” tali sa taas nga atmosperikong presyur ibabaw sa tungatunga sa Pransiya ug ubos nga presyur ibabaw sa Mediteraneo. Ang dakong kusog niini naggikan sa gitawag nga epekto sa kal-ang sa bukid. Nagsubay tali sa Alps ug sa Massif Sentral nga tagaytay, ang mistral maoy kinakusgan human mogula gikan sa Donzère nga pangpang, nga daw kini naggikan sa usa ka embudo.

Panahon sa ting-init ang mistral magpadpad sa mga dag-om. Panahon sa tingtugnaw ang mistral maghimo sa kabugnaw nga daw dili-maantos, ug kini makapahinabog ulahi nga pag-ulan ug pinong niyebe sa dili bugnaw nga dapit. Sa bisan unsang panahon ang mistral kasagarang maoy basolon sa dihang ang lokal nga mga molupyo mobating suk-anon.

Apan didto sa maanindot nga kakahoyang sedro sa Lubéron nga ang mistral nagpasundayag sa bug-os sa katakos niini, nga nagkulit sa mga kahoy, mao nga sama silag mga bandera tan-awon nga nagkayabkayab sa hangin. Sa laing bahin, ang mistral subsob nga magpasamot sa mga sunog sa lasang panahon sa ting-init, sa ingon maglaglag sa mga bunga sa kahago niini.

“Tulo, unom, o siyam ka adlaw,” matod sa karaang Provençal nga panultihon mahitungod sa gidugayon sa paghuros sa mistral. Apan kining puwersadong hangin mahimong mohuros ug mas dugay pa kaayo kay niana. Pananglitan, niadtong 1965 kini mihuros nga walay-hunong sulod sa 23 ka adlaw!

Ang tawo nakakat-on sa pagsagubang sa mistral. Ang nagkabuyon nga mga alad nanalipod sa mga umahan, ug ang karaang mga balay sa balangay panagsa rang adunay bentana sa amihanan. Bisan tuod ang bugnawng hangin niini mahimong dili gayod makapabating komportable, bisan pa niana ang mistral mahimong isipon ingong usa ka batid nga arkitekto sa talan-awon.

[Footnote]