PLAWTA

Usa ka samag-tubo nga huyponong tulonggon.​—Gen 4:21.

Ang eksaktong tulonggon nga ginganlan sa Hebreohanon ug ʽu·ghavʹ dili matino, sanglit ang Bibliya wala maghubit niini; apan, ang modernong mga hubad sa Bibliya sagad nga naghubad sa maong Hebreohanong pulong ingong “plawta.” (Job 21:12; 30:31; Sal 150:4; AS, Da, NW, RS) Busa ang plawta mao ang unang huyponong tulonggon nga gihisgotan sa Kasulatan. Si Jubal, ang ikapitong kaliwatan gikan kang Adan, giila ingong “ang mag-uugda [sa literal, amahan] sa tanan niadtong nagagamit . . . sa plawta.” (Gen 4:​21, ftn sa Rbi8) Lagmit kini nagpaila sa pagsugod sa usa ka propesyon, sa mga artesano nga naghimo niini nga mga tulonggon o kaha niadtong nagtugtog niini.

Bisan tuod ang ʽu·ghavʹ wala gayod itala ingong usa sa mga tulonggon sa templo, ang pipila ka eskolar nagtuo nga kining ngalana nahimong katibuk-ang termino, nga nagtumong sa bisan unsang huyponon nga tulonggon. Hinuon, sa sinugdan lagmit kini maoy usa ka espesipikong tulonggon, tingali ang plawta o lagmit usa ka hugpong sa lainlain ug tono nga mga plawta nga tanan sirado ang pikas tumoy ug huypon diha sa bukas nga mga tumoy. Ang tulonggon sa orkestra ni Nabucodonosor nga gipaila sa Aramaikong pulong nga mash·roh·qiʹ (“plawta,” Dan 3:​5, 7, 10, 15; AT, Da, Mo, NW, RS) lagmit katumbas sa Hebreohanong ʽu·ghavʹ.

Bisan tuod dihay panaglantugi kon unsang modernong tulonggon ang katumbas sa Hebreohanong pulong nga cha·lilʹ ug sa Gregong katumbas niini nga au·losʹ, daghang modernong mga hubad ang naghubad niini nga mga pulong ingong “plawta,” nga kaharmonya sa kahubitan nga gihatag sa mga leksikograpo. (1Sa 10:5; 1Co 14:​7, AT, JB, NW, RS) Ang Hebreohanon nga lintunganayng pulong nga gituohang gigikanan sa cha·lilʹ nagpasabot sa ‘pagduslak’ o ‘pagdughang’ (Isa 51:9; 53:5), ug lagmit kini nagtumong sa usa ka proseso nga gigamit sa paghimog yanong plawta, nga mao, ang pagbangag sa tunga sa usa ka seksiyon sa tangbo, caña, o bisan sa bukog o sa garing ug dayon lungagan kini sa eksaktong mga sal-ang. Ang Ehiptohanong mga inskripsiyon nagpaila nga ang nagkadaiyang matang sa samag-plawta nga mga tulonggon naglungtad sa maong nasod. Ang usa ka matang niini kuptan nga pahandag, nga may baba diha sa kilid sa instrumento; sila usab nakagamag dobleng plawta, nga ang baba anaa sa tumoy sa duha ka tubo.

Ang Gregong au·losʹ mopatim-aw nga gigamit usab ingong komon nga pagtawag sa tulonggon nga naglakip sa duha ka matang sa instrumento: kadtong gigamitan ug tangbo diha sa huypanan, maingon man sa yanong samag-plawta nga mga tubo. Ang cha·lilʹ lagmit nahimo usab nga komong termino alang sa tanang huyponon nga tulonggon, apan sa modernong Hebreohanon ang ngalan gipadapat lamang ngadto sa plawta, ug ang naandang gituohan sa mga Hudiyo mao nga ang cha·lilʹ sa Kasulatan mao ang plawta.

Ang plawta maoy usa sa labing popular sa tanang mga tulonggon, nga gitugtog sa malipayong mga panahon sama sa mga bangkete ug mga kasal (Isa 5:12; 30:29; 1Ha 1:40), usa ka batasan nga gisundog sa mga kabataan diha sa publikong mga dapit. (Mat 11:​16, 17) Kini gipatugtog usab sa mga panahon sa kasub-anan. Ang propesyonal nga mga tigbakho sagad duyogan sa mga tigplawta nga nagpatugtog ug masulub-ong mga honi.​—Mat 9:​23, 24.