Ang “Dulumtanang Butang” Napakyas sa Pagpatunghag Kalinaw

“Inigkakita ninyo sa Jerusalem nga pagalikosan sa mga sundalo . . . nan kadtong anaa sa Judea pakalagiwa sa kabukiran.”​—⁠LUCAS 21:​20, 21.

1, 2. (a) Nganong ang tawo dili gayod makapatunghag kalinaw pinaagi sa mga organisasyon sama sa Hiniusang Kanasoran? (b) Sa unsang paagi mopatungha ang Diyos ug kalinaw sa yuta?

BISAG mag-unsa pag pangamas ang tawo sa pagpatunghag kalinaw ug kasegurohan pinaagi sa mga institusyon sama sa Hiniusang Kanasoran, dili gayod sila molampos. Ngano? Tungod kay ang katawhan karon walay kalinaw uban sa Diyos, ug pinasukad lamang ang dumalayong kalinaw sa pagkahimong malinawon sa tawo uban sa iyang Maglalalang. (Salmo 46:​1-9; 127:​1; Isaias 11:​9; 57:​21) Sa unsang paagi masulbad kining sulirana? Makalipay, si Jehova adunay kasulbaran niining butanga. Ang kalinaw ug kasegurohan sa kataposan ipakanaog dinhi sa yuta pinaagi sa Gingharian sa Diyos pinaagi sa iyang Anak, si Jesus, dihang sa iyang pagkahimugso ang mga manulonda miawit: “Himaya sa Diyos sa kalangitan, ug sa yuta panagdait sa mga tawo nga maayo ug kabubut-on.”​—Lucas 2:​14; Salmo 72:7.

² Sa unang siglo, gimantala ni Jesus ang Gingharian sa Diyos ug mitanyag sa mga malinawon ug higayon nga mahimong mga anak sa Diyos ug kaubang mga magmamando uban kaniya nianang Ginghariana. (Mateo 4:​23; 5:​9; Lucas 12:​32) Ang mga hitabo nga misunod dako kaayog kaamgiran sa mga hitabo sa atong kaugalingong siglo. Pinaagi sa pagsusi kanila daghan kitag mahibaloan bahin sa umaabot nga hitabo sa organisasyon sa tawo nga “kalinaw ug kasegurohan,” ang Hiniusang Kanasoran.

Mihimog Pagpili ang mga Hudiyo

3. Kinsa ang naningkamot sa pagpatunhay sa internasyonal nga kalinaw ug kasegurohan sa mga adlaw ni Jesus, ug nganong dili gayod kini molampos?

³ Sa mga adlaw ni Jesus, gimandoan sa Romanong Imperyo ang dakong bahin sa yuta ug may kaugalingong mga ideya bahin sa kalinaw ug kasegurohan. Kini mipakanaog, pinaagi sa mga panon sa kasundalohan niini, ug Pax Romana (Kalinawng Romano) sa tibuok nailhang kalibotan niadto. Apan ang Pax Romana dili gayod makahatag ug dumalayong kalinaw, tungod kay ang paganong Roma ug ang mga kasundalohan niini dili gayod makahimo sa pagpatunghag panagdait sa tawo ug sa Diyos. Busa, mas superyor ang Gingharian nga gimantala ni Jesus.

4. Unsay reaksiyon sa kadaghanang mga Hudiyo sa pagwali ni Jesus? Bisan pa, unsa sa anam-anam ang miugmad sa unang siglo?

⁴ Bisan pa, ang kadaghanan sa mga katagilungsod ni Jesus misalikway sa Gingharian sa Diyos. (Juan 1:​11; 7:​47, 48; 9:​22) Ang ilang mga magmamando, nga naglantaw kang Jesus nga hulga sa kasegurohan sa nasod, mitugyan kaniya aron silotan, nga nangusog: “Kami walay hari gawas kang Cesar.” (Juan 11:​48; 19:​14, 15) Apan, ang ubang mga Hudiyo, ug sa ulahi daghang Hentil, malipayong midawat kang Jesus ingong piniling Hari sa Diyos. (Colosas 1:​13-20) Nagwali sila bahin kaniya sa daghang kayutaan, ug ang Jerusalem nahimong sentro sa usa ka internasyonal nga asosasyon sa mga Kristohanon.​—Buhat 15:​2; 1 Pedro 5:9.

5, 6. (a) Sa unsang paagi miugmad ang relasyon sa mga Hudiyo ug sa Roma? (b) Unsang pasidaan ang gihatag ni Jesus, ug sa unsang paagi nakaluwas kini sa mga kinabuhi sa mga Kristohanon sa 70 K.P.?

⁵ Bisan pa sa kamatuoran nga mipili ang mga Hudiyo kang Cesar kay kang Kristo, ang relasyon sa Jerusalem ug sa Roma sa ulahi nadaot. Ang Hudiyohanong Zealots mihimog kampaniya sa gerilya batok sa imperyo hangtod nga sa kataposan, sa 66 K.P., miulbo ang gubat. Misulay ang Romanong kasundalohan sa pagpasig-uli sa Pax Romana, ug sa kataposan gilikosan ang Jerusalem. Makahuloganon kini slang sa mga Kristohanon. Sa katuigan una pa niini, si Jesus mipasidaan: “Inigkakita ninyo nga pagalikosan ang Jerusalem sa mga kaaway, nan inyong masabot nga nagakahiduol na ang iyang kalaglagan. Unya sila nga atua sa Judea pagkalagiwa ngadto sa kabukiran, ug sila nga anaa sa taliwala kaniya pagawasa.” (Lucas 21:​20, 21) Gilibotan na karon ang Jerusalem, ug ang mga Kristohanon naghulat sa higayon sa pagkalagiw.

⁶ Kalit kini nga miabot. Gilumpag sa Romano ang kuta sa templo, ug andam ang daghang Hudiyo sa pagsurender dihang sa kalit lamang gipasibog sa komander nga Romano, si Cestius Gallus, ang iyang mga sundalo ug mibiya. Gipahimuslan sa Zealots ang higayon sa pag-reorganisar sa ilang mga depensa, apan mibiya ang mga Kristohanon sa hinukman na nga siyudad. Sa 70 K.P., mibalik ang Romanong mga sundalo, ug gilikosan ang tanang kuta sa Jerusalem, ug niining higayona napukan ang siyudad. Sa unsang paagi apektado kita niining makasaysayanhong trahedya? Niining paagiha: ang pasidaan ni Jesus nga nakaluwas sa mga kinabuhi sa iyang mga sumusunod adunay kahulogan usab alang kanato karon.

Labaw pa Kay sa Usa ka Katumanan

7-9. (a) Sa unsang paagi nasayod kita nga ang tagna ni Jesus bahin sa paglikos sa Jerusalem pinaagi sa kasundalohan adunay mas labaw pa kay sa usa ka katumanan? (b) Sa unsang paagi ang pagbasa sa libro sa Daniel uban sa pagsabot nagapalig-on niini?

⁷ Kining pasidaana maoy bahin sa dugay nang gipamulong nga tagna ni Jesus sa pagtubag sa hinungdanong pangutana. Ang iyang mga sumusunod nangutana: “Kanus-a mahitabo [ang kalaglagan sa Hudiyohanong templo], ug unsa may ilhanan sa imong presensiya ug sa konklusyon sa sistema sa mga butang?” Sa pagtubag, mihatag si Jesus ug daghang bahing ilhanan, lakip sa paglikos sa Jerusalem. (Mateo 24; Marcos 13; Lucas 21) Sa katuigan tapos namatay si Jesus, daghang bahin niining tagnaa natuman, nga gitapos sa kalaglagan sa Jerusalem ug sa Hudiyohanong sistema sa mga butang sa 70 K.P.​—Mateo 24:​7, 14; Buhat 11:​28; Colosas 1:23.

⁸ Apan, ang mga disipulo nangutana usab bahin sa “presensiya” ni Jesus, nga gilangkit sa Bibliya uban sa kataposan sa tibuok kalibotanong sistema sa mga butang. (Daniel 2:​44; Mateo 24:​3, 21) Sanglit ang espirituwal nga presensiya ni Jesus ug sa kataposan sa tibuok-yutang sistema sa mga butang wala man mahitabo sa unang siglo, ang umaabot, mas dakong katumanan sa tagna ni Jesus malaoman, uban niadtong unang siglong mga hitabo nga naghatag sumbanan alang sa mas dakong katumanan. Lakip niini ang mas dakong katumanan sa pasidaan ni Jesus bahin sa kalaglagan sa Jerusalem.

⁹ Mas motin-aw pa kini kon atong susihon ang paagi sa pagtala niining pasidaana sa laing duha pa ka libro sa Bibliya diin makita kini. Sa Mateo ang naglikos nga kasundalohan gibatbat ingong “ang dulumtanang butang nga mopahinabog kalaglagan, nga gihisgotan ni propetang si Daniel, nga magatindog sa balaang dapit.” (Mateo 24:​15) Sa asoy ni Marcos, “ang dulumtanang butang” nagbarog “sa dapit nga dili angay niya.” (Marcos 13:​14) Ang asoy ni Mateo nag-ingon nga “ang dulumtanang butang” gihisgotan usab sa libro ni Daniel. Sa pagkatinuod, ang ekspresyong “dulumtanang butang” makita tulo ka beses nianang libroha: kas-a (sa dinaghang pagkasulti) sa Daniel 9:​27 diin bahin kini sa tagna nga natuman sa napukan ang Jerusalem sa 70 K.P., ug dayon, sa Daniel 11:​31 ug Daniel 12:​11. Sumala niining duha ka ulahing mga kasulatan, ang “dulumtanang butang” napahimutang sa yugto sa “tinudlong panahon,” o sa “panahon sa kataposan.” (Daniel 11:​29; 12:9) Kita nagkinabuhi na sa “panahon sa kataposan” sukad sa 1914; busa, ang pasidaan ni Jesus aplikado usab karon.​—Mateo 24:15.

Ang Gipili sa Kakristiyanohan

10, 11. Sa unsang paagi ang mga hitabo sa atong siglo kaamgid niadtong unang siglo?

¹⁰ Sa atong siglo, adunay gisubayng sumbanan ang mga hitabo nga kaamgid niadtong unang siglo. Karon, sama kaniadto, adunay usa ka imperyo nga nangibabaw sa esena sa kalibotan. Ang moderno niini mao ang Anglo-Amerikanong gahom sa kalibotan, nga naningkamot sa pagpakanaog sa iyang kaugalingong mga ideya bahin sa kalinaw ug kasegurohan sa katawhan. Sa unang siglo, ang unodnong Israel misalikway kang Jesus ingong dinihogang Hari sa Diyos. Sa 1914 nagsugod ang “presensiya” ni Jesus ingong naentronong Hari ni Jehova. (Salmo 2:​6; Pinadayag 11:​15-18) Apan ang kanasoran, lakip niadtong Kakristiyanohan, midumili sa pag-ila kaniya. (Salmo 2:​2, 3, 10, 11) Sa pagkatinuod, nalangkit sila sa mapintas nga gubat sa kalibotan alang sa internasyonal nga pagmando. Ang relihiyosong mga lider sa Kakristiyanohan​—sama sa Hudiyohanong mga lider​—nanguna sa pagsalikway kang Jesus. Sukad sa 1914 sila padayong nakiglabot sa natad sa politika ug misupak sa pagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian.​—Marcos 13:9.

¹¹ Bisan pa, sama sa mga adlaw ni Jesus, daghang indibiduwal karon malipayong midawat sa Hari ni Jehova ug nagpakaylap sa maayong balita sa iyang Gingharian sa tibuok yuta. (Mateo 24:​14) Kapin sa tulo ka milyon ka mga Saksi ni Jehova karon nagapahayag sa pagkamaunongon sa Gingharian sa Diyos. (Pinadayag 7:​9, 10) Walay gidapigang politika niining kalibotana, sila may bug-os nga pagsalig sa mga kahikayan ni Jehova sa pagpatunghag kalinaw ug kasegurohan.​—Juan 17:​15, 16; Efeso 1:10.

“Ang Dulumtanang Butang” Karon

12. Unsa ang modernong adlawng “dulumtanang butang“?

¹² Nan, unsa, ang modernong “dulumtanang butang nga mopahinabog kalaglagan”? Sa unang siglo kadto mao ang mga sundalong Romano nga gipadala aron sa pagpatunhay sa Pax Romana sa Jerusalem. Apan, sa modernong panahon, ang mga nasod nga nagsangka sa Gubat sa Kalibotan I nawad-ag pagsalig bahin sa kapuslanan sa bug-os nga gubat sa pagpatunghag kalinaw ug misulay sa usa ka bag-ong butang: ang internasyonal nga organisasyon sa pagtipig kalinaw sa kalibotan. Nabuhi kini sa 1919 ingong Liga sa Kanasoran ug naglungtad gihapon ingong Hiniusang Kanasoran. Ania ang modernong “dulumtanang butang nga mopahinabog kalaglagan.”

13, 14. (a) Unsang malanahong mga pahayag ang gipamulong sa Kakristiyanohan bahin sa “dulumtanang butang”? (b) Nganong idolatriya kini, ug diin gipahimutang niini “ang dulumtanang butang”?

¹³ Makaikag, ang Hebreohanong pulong shiqqutś gihubad sa Daniel nga “dulumtanang butang.” Diha sa Bibliya, kining pulonga gigamit ilabina may kalabotan sa mga idolo o idolatriya. (1 Hari 11:​5, 7) Uban niini sa hunahuna, basaha ang pila ka komento sa relihiyosong mga lider bahin sa Liga:

“Unsa kining panan-awon sa kapunongan sa kalibotan sa katawhan . . . kondili ang Gingharian sa Diyos?” “Ang Liga sa Kanasoran nakagamot gikan sa Ebanghelyo.” (Pederal nga Konsilyo sa Churches of Christ sa Amerika) “Ang tumong ug mga kalihokan sa tanan [sa Liga sa Kanasoran] mahimong ikaingon nga katumanan sa kabubut-on sa Diyos sumala sa gipadayag sa pagtulon-an ni Jesu-Kristo.” (Mga Obispo sa Iglesya sa Inglatera) “Busa ang tigom nagsugyot sa pagpaluyo ug sa mga pag-ampo sa tanang Kristohanong katawhan diha sa Liga sa Kanasoran ingon nga mao ang bugtong nabatonang kasangkapan sa paghupot [sa kalinaw sa yuta].” (Katibuk-ang Lawas sa mga Baptist, Kongregasyonalista, ug sa mga Presbyterian sa Britanya). “[Ang Liga sa Kanasoran] mao ang bugtong organisadong paningkamot nga gimugna aron sa pagtuman sa mga pangandoy sa Santa Sede.”​—Kardinal Bourne, Arsobispo sa Westminster.

¹⁴ Sa gisalikway sa kanasoran ang Gingharian sa Diyos ug nagtukod pa gayod ug ilang kaugalingong organisasyon sa pagpatunghag kalinaw, kadto maoy pag-alsa. Sa dihang gilangkit kanang organisasyona sa relihiyosong mga lider sa Kakristiyanohan sa Gingharian Diyos ug sa Ebanghelyo, nga nagdeklarar niini nga mao “ang bugtong mabatonang kasangkapan” sa pagpatunghag kalinaw, kadto maoy idolatriya. Ilang gipahimutang kini sa dapit sa Gingharian sa Diyos, “sa balaang dapit.” Sa pagkatinuod, kini “nagbarog sa dapit nga dili angay niya.” (Mateo 24:​15; Marcos 13:​14) Ug ang relihiyosong mga lider nagpadayon sa pagpaluyo sa sumusunod sa Liga, ang Hiniusang Kanasoran, imbes itudlo sa mga tawo ang natukod nga Gingharian sa Diyos.

Ang Kapeligrohan sa Kakristiyanohan

15, 16. Unsay nahitabo sa mga relasyon sa Kakristiyanohan ug sa kanasoran nga nagapaluyo sa “dulumtanang butang”?

¹⁵ Bisag ang mga relihiyon sa Kakristiyanohan mipili sa Liga sa Kanasoran ug sa mga sumusunod niini kay sa Gingharian sa Diyos, ang ilang relasyon uban sa membrong mga nasod niining organisasyona nadaot. Kaamgid kini sa nahitabo sa mga Hudiyo ug sa Roma. Sukad sa 1945 nahimong sakop sa Hiniusang Kanasoran ang dugang ug dugang kanasoran nga dili-kristiyano o batok-kristiyano, ug daotang timaan kini alang sa Kakristiyanohan.

¹⁶ Dugang pa, diha sa daghang kayutaan adunay panag-away sa mga relihiyon sa Kakristiyanohan ug sa Kagamhanan. Sa Polandiya ang Katolikong Iglesya nakitang usa ka kaaway sa kagamhanan didto. Sa Amihanang Irlandiya ug Lebanon, ang mga relihiyon sa Kakristiyanohan nakapasamot sa mga suliran sa kalinaw ug kasegurohan. Dugang pa, ang mga relihiyon sa Kakristiyanohan nakapatunghag mga tawo kinsa, sama sa Hudiyohanong Zealots, nagdasig ug kapintasan. Busa, ang Konsilyo sa Kalibotan sa Iglesyang Protestante mihatag ug mga donasyon sa mga organisasyon sa terorista, samtang ang mga paring Katoliko nagapakiggubat sa kalasangan ingong mga gerilya ug nag-alagad sa rebolusyonaryong mga kagamhanan.

17. (a) Unsa ang modernong adlawng Jerusalem? (b) Unsa ang mahitabo niini sa kataposan?

¹⁷ Panahon ray mag-igo kon unsa pang sukora nga madaot ang mga relasyon sa mga relihiyon sa Kakristiyanohan ug sa kanasoran, apan ang mga hitabo sa unang siglo naglandong na kon sa unsang paagi matapos kini. Sumala sa nakita nang daan ni Jesus, sa unang siglo gilaglag sa mga sundalo sa Roma sa kataposan ang Jerusalem nga adunay daghang kasakitan. Matuod sa matagnaong sumbanan, ang kanasoran ug lakip sa Hiniusang Kanasoran moatake ug molaglag sa “Jerusalem,” nga mao, ang relihiyosong patukoranan sa Kakristiyanohan.​—Lucas 21:​20, 23.

Kalagiw Ngadto sa Kabukiran

18. Unsay kinahanglang buhaton sa mga maaghop sa ilang makita nga nagbarog na “ang dulumtanang butang”?

¹⁸ Sa unang siglo, tapos nga mitungha “ang dulumtanang butang,” nakabaton ug higayon ang mga Kristohanon sa pagkalagiw. Gitambagan sila ni Jesus sa paghimo niini sa madali tungod kay wala sila mahibalo kon hangtod kanus-a matapos kanang higayona. (Marcos 13:​15, 16) Sa samang paagi, sa masabtan sa mga maaghop nga katawhan karon nga “ang dulumtanang butang” naglungtad na, sila sa gilayon kinahanglang mokalagiw gikan sa relihiyosong pagmando sa Kakristiyanohan. Ang matag segundo nga sila magpabilin dinhi mameligro ang ilang espirituwal nga mga kinabuhi, kay kinsay nasayod kon hangtod kanus-a magpadayong bukas kanang higayona alang kanila sa pagkalagiw?

19, 20. (a) Unsay gihimo sa unang siglong Kristohanon sa dihang ilang nakita ang Jerusalem nga gilibotan sa Romanong kasundalohan? (b) Unsay gihulagwayan karon sa “bukid,” ug unsay nagpalihok sa mga maaghop karon sa pagkalagiw didto?

¹⁹ Ang ebanghelyo ni Lucas nagpasidaan sa mga Kristohanon sa iyang adlaw sa pagkalagiw inigkakita nila sa “Jerusalem nga pagalisokan sa mga sundalo.” Sumala sa gipahayag na, miabot ang mga kasundalohan sa 66 K.P., ug ang higayon sa pagkalagiw mitungha sa niana gihapong tuiga dihang gipasibog ni Cestius Gallus ang iyang mga sundalo. Human nga nakakalagiw ang mga Kristohanon, nagpadayon ang gubat sa mga Hudiyo ug mga Romano​—hinuon dili sa palibot sa Jerusalem. Gipadala si Vespasian ni Imperador Nero sa Palestina, ug gihimo ang malamposong mga kampaniya didto sa 67 ug 68. Dayon namatay si Nero, ug nalangkit si Vespasian sa pagkamanunod sa Imperyo. Apan sa nahimo na siyang Imperador sa 69 K.P., iyang gipadala ang iyang anak si Tito sa pagtapos sa Hudiyohanong gubat. Sa 70 K.P., nalaglag ang Jerusalem.

²⁰ Hinunoa, ang mga Kristohanon wala maghulat sa Jerusalem aron sa pagtan-aw niadtong tanan. Sa nakita nila nga naglikos na ang mga sundalo, nahibalo sila nga nameligro na ang siyudad. Maingon man karon, mitungha na ang kasangkapan sa kalaglagan sa Kakristiyanohan. Busa, sa makita nato ang kapeligrohan nga nahimutangan sa Kakristiyanohan, kinahanglang ‘mokalagiw kita ngadto sa kabukiran,’ sa dalangpanang dapit ni Jehova pinaagi sa iyang teokratikong organisasyon. Walay gipakitang basehanan ang ubang mga tagna sa pagtuo nga adunay kal-ang sa panahon tali sa unang pag-atake sa Kakristiyanohan ug sa iyang kataposang kalaglagan. Sa pagkatinuod, walay panginahanglan sa ingon nga pag-urong sa mga panag-away. Maalamon ang mga maaghop sa pagkalagiw gikan sa Kakristiyanohan karon.

Jerusalem ug Kakristiyanohan

21. Nganong mitungha “ang dulumtanang butang” sa panahon sa kataposan sa Jerusalem, samtang niining sigloha mitungha kini sa sinugdanan sa kataposan niining sistemaha?

²¹ Ikatingala ba nato nga sa unang siglo “ang dulumtanang butang” mitungha una pa sa kalaglagan sa Jerusalem, samtang karon mitungha kini sa sinugdanan sa panahon sa kataposan niining kalibotana? Dili. Sa matag usa ka situwasyon, “ang dulumtanang butang” mitungha sa panahon nga buut ni Jehova nga mokalagiw ang iyang katawhan. Sa unang siglo, ang mga Kristohanon nagpabilin makadiyot sa Jerusalem aron sa pagsangyaw didto. (Buhat 1:8) Sa 66 K.P. lamang, dihang duol na ang kalaglagan, nga mitungha “ang dulumtanang butang,” nga nagpasidaan kanila sa pagkalagiw. Apan ang pagkahimong “anaa sa sulod” sa modernong adlawng Jerusalem nagkahulogan sa pagkahimong bahin sa relihiyosong pagmando sa Kakristiyanohan.a Imposible ang pag-alagad kang Jehova nga madinawaton diha sa ingon ka hugaw ug apostatang palibot. Busa, sayo pa sa panahon sa kataposan sa kalibotan mitungha “ang dulumtanang butang,” nga nagpasidaan sa mga Kristohanon sa pagkalagiw. Bukas pa ang pagkalagiw gawas sa Kakristiyanohan, ang tanang tawo gipasidan-an sa pagkalagiw sa makita niya nga nagbarog na “ang dulumtanang butang.”

22. Unsang mga pangutana ang tubagon pa?

²² Apan, kami mangutana, unsay motultol niining labing kalit nga lihok, sa kalaglagan sa Kakristiyanohan pinaagi sa mga elemento sa militar sulod sa Hiniusang Kanasoran? Kanus-a kini mahitabo? Ug sa unsang paagi kini makaamot sa kalinaw ug kasegurohan sa atong yuta? Atong hisgotan kining mga pangutanaha sa sunod artikulo.

[Footnote]

Makahinumdom ka ba?

◻ Nganong ang tagna ni Jesus bahin sa “dulumtanang butang” adunay modernong katumanan?

◻ Unsa “ang dulumtanang butang” karon, ug sukad kanus-a nga nagpahimutang kini?

◻ Unsa ang modernong adlawng Jerusalem sa tagna ni Jesus?

◻Sa unsang paagi makatabang kanato ang Lucas 21:​20, 21 sa pagtan-aw sa pagkadinalian sa pagkalagiw?

◻Unsang “bukira” nga dinhi mokalagiw ang mga maaghop?