Kon Unsaon Paglig-on ang Bugkos sa Pamilya

Ang mga hinungdan nganong ang mga batan-on manglayas daghan ug kadaghanan komplikado. Bisan tuod kining artikuloha dili makatukib kaayo niana, kini nagapakita nga ang mga prinsipyo sa Bibliya, kon ipadapat, makatabang sa pagpahiusa sa pamilya.

LISOD matino kon pila ang mga bata nga manglayas sa balay. Ang pinatik nga mga banabana nagkadaiya gikan sa 600,000 ngadto 3,000,000 ka nawalang bata sa usa ka tuig sa Tinipong Bansa lamang. Ang maong mga banabana kadaghanan naglumpong sa mga matang sama sa mga nanglayas, giagda sa paglayas, gipadlas, ug mga batang gikidnap sa nagdiborsiyong mga ginikanan nga wala hatagig legal nga katungod. Kana mga banabana gayod, kay ang mga batang giabandono sa ilang mga ginikanan wala itaho ingong nawala, ug ang pila ka anak regular nga manglayas. “Ang usa ka 16-anyos nga molayas ka lima ka beses sa usa ka tuig ug moestar sa usa ka gabii sa matag panahong siya molayas madayag diha sa . . . mga estadistika ingong lima ka nawalang bata,” matud sa The New York Times.

Labi pang hinungdanon kay sa mga numero mao ang mga hinungdan nganong ang mga bata mopahawa sa balay. “Dihang ang usa ka batan-on molayas, sa kadaghanan kini usa ka simtoma sa pagkadaot sa kahimtang sa panimalay,” nagpahayag ang magasing Medical Aspects of Human Sexuality. Mahimong kini tungod sa mga problema nga nagalungtad na, sama sa lawasnong pag-abusar, pagpasagad, kakulang sa gugma, diborsiyo, hinobrang mga panginahanglan, o mapintason ug dili-mabawog nga mga lagda. O kini mahimong tungod sa kahadlok sa mga sangpotanan, sama sa mga kaso sa pagmabdos o mga pakigbikil sa balaod. Sa gisukna nganong sila mipahawa sa balay, ang kadaghanang nanglayas nagsitar sa mga hinungdang maylabot sa ilang relasyon sa ilang mga ginikanan. “Ang relasyon sa ginikanan ug anak lagmit usa ka butang makaimpluwensiya kaayo kon bahin sa kagawiang tiglayas,” matud sa magasing Adolescence. Kini nagdugang: “Ang mga nanglayas nagtaho sa dili maayong relasyon sa ginikanan ug anak, grabeng pamilyahanong panagbangi, pagkalayo sa mga ginikanan, tensiyon taliwala sa mga sakop sa pamilya, ug dili maayong komunikasyon uban sa mga ginikanan ingong pangunang mga hinungdan luyo sa paglayas gikan sa balay.”

Pagsabot sa mga Hinungdan

Karon maoy panahong puno sa suliran. “Tungod sa pag-usbaw sa kawalay-trabaho, ug dugang ug dugang mga pamilya nga naglisod sa kuwarta, misamot ang mga tensiyon ug mga suliran sa panimalay,” nag-ingon ang magasing Ladies’ Home Journal. “Dihang ang amahan paundangon sa trabaho ug dili mabayran ang gidatahang balay, ang tanan sa pamilya mobati sa kapit-os. Ang mga batan-on, kinsa wala makaugmad sa mga kahanas sa pagsagubang niining mga kalisdanana, mokalagiw ingong paagi sa pag-eskapo.” Usahay ang mga ginikanan mismo dili tinuyong magpadlas sa ilang mga anak. Sa masuk-anong paagi, tingali sultihan nila ang ilang mga anak nga sundon ang ilang mga desisyon o mopahawa. Kay napikal ug nahago sa pakigbisog batok sa ilang inadlawng mga bugno sa pangabuhi, sila diyutay na lag kusog sa pagdumala sa ilang mga anak.

Sa samang panahon, ang pagkatin-edyer lamang nagapatungha sa kaugalingong kapit-os. Ang mga tin-edyer nakigbisog tali sa panginahanglan sa kasegurohan ug pagmahal nga ilang nadawat sa pagkabata pa ug sa pagbati nga maindependente gikan sa ilang mga ginikanan samtang sila maningkamot nga mahimong mga hamtong. Kini nagapahinabog kalibog ug kabalaka alang kanila. Ang mga kausaban sa lawas nagakahitabo usab. Ang ilang mga kinabuhi kalit nakomplikado, ug mobati silag kabug-at. Mobati silang gipit-os sa mga ginikanan ug sa mga isigkaingon. Makasinati usab silag mga yugto sa pagduhaduha-sa-kaugalingon ug depresyon. “Samtang mosulay ka sa pagtulotimbang sa imong kaugalingon, ayaw katingala kon mobati ka usahay nga wala hisabti diha sa balay,” mitambag ang magasing ’Teen. “Kon buot sabton, kon dili ka makasabot sa imong kaugalingon, sa unsang paagi masayran sa imong mga ginikanan kon unsay anaa sa imong hunahuna?” Daghang ginikanan, ilabina bahin sa ilang unang anak, dili makatino kon unsa kadakong kagawasan ang itugot sa ilang mga anak. Ang sobrang pagpiot ug kakulang sa pagsabot mitultol sa daghang batan-on sa paglayas.

“Apan ang paglayas dili makasulbad sa bisan unsa,” nag-ingon ang awtor si Judy Blume diha sa iyang librong Letters to Judy. “Ang paglayas maoy usa ka simtoma, dili usa ka solusyon. Hinunoa, ang mga pamilya kinahanglang molingkod ug moatubang sa mga tinuod nga hitabo. Kinahanglang atubangon nila ang kamatuoran. Sa maong panahon lamang sila makahimo sa mga kausaban nga motabang nila sa pagpuyong malinawon. Ug kadaghanan gikinahanglan nila ang tabang sa pagbuhat niana.”

Pagkaplag sa Gikinahanglang Tabang

Ang labing maayong tinubdan sa maong tabang mao ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya. Ngano man kana? Kay ingong Maglalalang sa tawo, ang Diyos nasayod kon unsay labing maayo alang sa iyang kalalangan. Ug kita iyang gihatagag instruksiyon uban nianang katuyoana sa hunahuna, “sa pagtudlo, sa pagbadlong, sa pagtul-id sa mga butang, sa pagdisiplina sa pagkamatarong, aron ang tawo sa Diyos sa bug-os mahimong may katakos, nga bug-os masangkapan sa tanang maayong buluhaton.” (2 Timoteo 3:16, 17) Ang mga prinsipyo sa Bibliya moobra, ug gihisgotan niana ang tanang bahin sa kinabuhi.

Hinuon, sumala sa giingon ang tanang sakop sa pamilya kinahanglang andam moatubang sa tinuod nga mga hitabo ug mohimog mga kausaban. Kon wala ang maong pag-ila ug tinguha, dili mahimo ang kauswagan, ug magpabilin ang matukmorong puwersa sa pag-eskapo. Kana matuod ilabina diha sa mga pamilya nga may mga suliran sa alkohol, droga, ug seksuwal nga pag-abusar. Kinahanglang mabuntog kini, una pa masulbad ang normal nga mga kapit-osan sa kinabuhi. Ang pagtuo sa Diyos ug sinserong tinguha sa pagpahimuot kaniya, nga gipasukad sa tukmang kahibalo sa iyang Pulong, nakatabang sa daghang pamilya sa pagbuntog sa makapasubong mga situwasyon nga diha sa ubang pamilya nakatukmod sa mga batan-on sa paglayas.—Itandi ang 1 Corinto 6:9-11.

Ang pagkinabuhi lamang niining modernong kalibotan uban ang nagasamot nga kahakog, kawalay-pagsalig, ug nagasulbong nga gidaghanon sa krimen makadaot sa mga bugkos sa pamilya. Kana ang hinungdan “ang tanang butang nga gisulat kaniadto [diha sa Bibliya] gisulat aron sa pagtudlo kanato, aron nga pinaagi sa atong pagkamainantoson ug paglipay gikan sa Kasulatan kita makabaton ug paglaom.”—Roma 15:4.

Pagpadapat sa mga Prinsipyo sa Bibliya

Uban ang kahibalo sa mga hinungdan nga makatukmod sa usa ka anak sa paglayas, ang mga prinsipyo sa Bibliya ikapadapat. Ang Bibliya nagaatubang niining mga hinungdana pinaagi sa pagtambag sa mga ginikanan nga gugolon ang gikinahanglang dekalidad nga panahon kauban sa ilang mga anak, hatagan silag dili-sumpaki, mahigugmaong pagbansay. Ang duruha ka hinobra nga mao ang kawalay interes ug sobra ka estriktong disiplina angay likayan. Ang Pulong sa Diyos nagatambag: “Mga amahan, ayaw ninyo pagpasuk-a ang inyong mga anak, kondili ipadayon ang pagmatuto kanila sa disiplina ug pagdumala sa kaisipan nga iya ni Jehova.”—Efeso 6:4; Proverbio 22:6.

Sama sa panahon sa Bibliya, ang tukmang pagdumala, pagtagad, ug pagtudlo maoy mga butang nga kanunay ihatag sa mga ginikanan—‘dihang sila magalingkod sa ilang mga balay, ug sa dihang sila magalakaw sa dalan, ug sa dihang sila magahigda, ug sa dihang sila magabangon.’ (Deuteronomio 11:19) Bisan tuod kinahanglan usahay ang disiplina, kinahanglan kana ipadapat uban ang gugma. (Proverbio 13:24) Mousbaw gayod ang pamilyahanong kalipay kon sundon ang maong tambag!

Ang mga anak kinahanglan usab mohimo sa ilang bahin: “Mga anak, magmasinugtanon kamo sa inyong mga ginikanan nga nahiusa sa Ginoo, kay kini matarong: ‘Tahora ninyo ang inyong amahan ug inyong inahan.’” (Efeso 6:1, 2) Ang makinaadmanong tawo sa karaan si Solomon, kinsa misulat aron “sa paghatag sa mga walay-kasinatian sa pagkamasinaboton, sa usa ka batan-ong lalaki sa kahibalo ug katakos sa panghunahuna,” mitambag usab: “Patalinghog, anak ko, sa disiplina sa imong amahan, ug ayaw isalikway ang kasugoan sa imong inahan. . . . Kon sulayan ka sa pagtental sa mga makasasala, ayaw pagsugot.”—Proverbio 1:1-10.

Sa unsang paagi pagasulbaron ang mga suliran sa pamilya? Diha sa gugma, kay ang Bibliya nagatambag: “Himoa ang tanan ninyong kahikayan uban ang gugma.” (1 Corinto 16:14) Kini angay usa ka lalom-ug-dulot nga gugma nga andam mahikalimot sa mga pagkadili-hingpit ug mga taras sa lain, nga basin makapikal ug makapalagot sa usa. “Labaw sa tanang butang, magbaton ug mainit nga gugma sa usag usa,” nagaingon ang Bibliya, “tungod kay ang gugma nagatabon sa kapid-an nga sala.”—1 Pedro 4:8.

Ang maong gugma mainteres usab sa kalipay ug kaayohan sa uban sa pamilya ug makapasuod sa pamilya. Matikding ang giingong bulawanong lagda maoy positibo: “Buhata ngadto sa uban ang buot ninyong buhaton nganha kaninyo.” (Mateo 7:12, Today’s English Version) Ang kadaghanang nanglayas nga mga batan-on nga giinterbiyo sa usa ka pagtuon nag-ingon nga ang ilang pagkalangkit sa ilang pamilya kinaubsan una sila mopahawa sa balay. “‘Ang pagkanahilayo sa pamilya’ maoy usa ka dakong hinungdan sa paglayas ug sa pagpabiling halayo sa balay,” nag-ingon ang Adolescence. Apan pinaagi sa pagsunod sa tambag sa Bibliya nga “magbantay, dili sa kaugalingong kaayohan lamang, kondili sa kaayohan usab sa uban,” ang labaw nga panahon magugol sa tingob ingong pamilya, ug ang mga suliran sa dili-maayong relasyon, pagkanahilayo, ug dili maayong komunikasyon mabuntog. (Filipos 2:4) Kay may suod nga pagbati ug interes sa panimalay, ang impluwensiya sa mga isigkaingon nga tingali modasig sa usa sa paglayas maoy kinagamyan.

Pinaagi sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya, ang paglayas sa balay dili na mopatim-awng solusyon sa mga suliran sa kinabuhi nga kinahanglang atubangon sa matag tawo. Uban ang mahigugmaong pagpaluyo gikan sa matag usa ka membro sa pamilya, ang pamilya mahimong sangtuwaryo gikan sa mga kapit-osan sa kalibotan sa gawas. Ang bug-os pang pagsabot sa mga prinsipyo sa Bibliya ug aplikasyon niana, uban ang paglaom nga ginahatag sa Diyos, dugang mopausbaw sa maong kalipay. Nganong dili itugot nga hisgotan kana sa mga Saksi ni Jehova uban kanimo?

[Kahon/Hulagway sa panid 7]

KON UNSAY MAHIMO SA MGA GINIKANAN

Gugola ang panahon uban sa inyong mga anak; sayra ang ilang mga suliran ug mga panginahanglan

Magmakanunayon sa pagtagad ug pagdumala

Ipadapat ang disiplina ug pagbansay diha sa gugma

Himoa ang panimalay nga malipayong dapit

KON UNSAY MAHIMO SA MGA ANAK

Magmasinugtanon, mahigugmaon, ug matinahoron sa mga ginikanan

Likayi ang pagpalain; magbatog aktibong interes sa kahikayang pamilyahanon

Hunahunaa ang pamilya sa katibuk-an, dili lamang ang imong kaugalingong mga gusto

Magmapadayganon ug makigkomunikar

[Mga hulagway sa panid 5]

Ang ginikanan-anak nga mga relasyon mao ang labing importante