Pagkatkat sa Bukid nga Mas Habog pa Kay sa Kabukiran sa Himalaya
ANG kabukiran sa Himalaya! Unsay mosantop sa imong hunahuna niining mga pulonga? Ang mahabog ba, nagyelong mga tayuktok nga ginahuros sa hanging subasko? Ang kakulba sa pagkaabot sa tayuktok, nga magbarog ibabaw sa labing habog nga bukid sa kalibotan? Alang sa kadaghanan kanato, ang pagkatkat sa Mount Everest, sa Kabukiran sa Himalaya sa Nepal, imposibleng mahitabo. Apan, karon daghang tawo sa Nepal nangatkat sa bukid nga mas habog pa kay sa kabukiran sa Himalaya! Sa dili pa sugdan ang panaw ngadto niining habog kaayong bukid, tan-awon nato ang gamay apan matahom nga Gingharian sa Nepal.
Nepal—Ang Bukid nga Gingharian
Ang Gingharian sa Nepal talagsaon tungod kay usa kini sa pipila na lamang nga nahibiling mga dapit sa kalibotan nga gimandoan ug hari ug usab tungod kay kini, dili maoy usa ka sekular, kondili usa ka relihiyoso nga gingharian. Ang Nepal mao ang bugtong Hindu nga estado sa kalibotan. Ang kadaghanan sa 20 ka milyong molupyo niini maoy mga Hindu. Apan, adunay daghan kaayong panagkadaiya sa etnikong gigikanan sa mga tawo niini. Kadtong nanagpuyo sa amihanang bukirong rehiyon kadaghanan nagagikan sa Tibet-Burma, samtang sa habagatang kapatagan, naglabi ang mga tawo nga Indo-Aryan ug kagikan. Ang Nepali mao ang opisyal nga pinulongan sa nasod ug ang lokal nga pinulongan ginasulti sa duolan sa 60 porsiento sa katawhan. Ang nahibilin nagsultig kapin sa 18 ka etnikong mga pinulongan.
May pagkarektanggol ang porma sa Nepal, 880 ka kilometros gikan sa sidlakan pakasadpan ug 200 ka kilometros gikan sa amihanan pahabagatan. Ang kahibulongang kabukiran sa Himalaya, nga nagporma sa utlanan sa amihanan, lakip sa Mount Everest, ang labing habog nga tayuktok sa kalibotan nga 8,848 ka metros, ug sa walo pa ka tayuktok nga kapin sa 8,000 ka metros. Sa sentro sa Nepal nahimutang ang dili-kaayo habog nga mga bukid ug mga linaw ug mga walog. Sa halayong habagatan, duol sa utlanan sa India, nahimutang ang tabunok nga Tarai, ang labing dako nga rehiyon sa agrikultura.
Ang Kathmandu, ang kaulohan, nga nahimutang sa sentro sa rehiyon, maoy usa ka matahom nga dapit alang sa mga turista. Adunay mga biyahe sa ayroplano ibabaw sa matahom nga kabukiran, mga panaw ngadto sa mga parke sa ihalas nga mga mananap, ug daghan kaayong lokal nga mga tan-awonon. Ang Nepal gitawag usahay nga ang walog sa mga diyosdiyos tungod sa dakong impluwensiya sa relihiyon sa kinabuhi sa mga tawo niini. Ang relihiyon usab mao ang hinungdan kon nganong milyonmilyon ang nagapangatkat sa “bukid” nga mas habog pa kay sa kabukiran sa Himalaya.
Duolan sa 2,700 ka tuig sa miagi, ang Hebreohanong manalagna nga si Isaias gidasig sa pagtagna nga “sa ulahing bahin sa mga adlaw . . . ang bukid sa balay ni Jehova pagatukoron nga malig-on ibabaw sa tumoy sa kabukiran . . . Daghang tawo mangadto niana ug manag-ingon: ‘Dali kamo, ug manungas kita sa bukid ni Jehova . . . Kita pagatudloan niya sa iyang mga dalan, ug manglakat kita sa iyang mga agianan.’” (Isaias 2:2, 3) Dinhi ang natuboy nga putling pagsimba ni Jehova, ang Maglalalang ug Soberanong Magmamando sa uniberso, gipakasama sa usa ka bukid, nga hataas ibabaw sa tanang ubang samag-bukid nga mga matang sa pagsimba. Kini mao ang ulohan sa tibuok-kalibotan nga edukasyonal nga buluhaton nga nagtabang sa mga tawong gigutom sa kamatuoran sa pagkakat-on bahin sa mga dalan ni Jehova. Sa unsang paagi nasugdan kining buluhatona sa Nepal?
Gamayng mga Sinugdanan
Usa ka sundalo sa Britanikong Kasundalohan sa Gubat sa Kalibotan II nangita sa matuod nga relihiyon. Ang iyang Nepali-Hindu nga mga ginikanan nakombertir sa Katolisismo. Samtang siya nagdako, iyang nakita ang kabuangan sa idolatriya, gisalikway ang mga pagtulon-an sama sa impiyernong-kalayo nga doktrina, ug misugod sa pagsusi sa mga pagtuo sa mga simbahang Protestante. Apan siya wala matagbaw.
Gidala ingong binilanggo sa Hapon nga niadto Rangoon, Burma, miampo kining maong sundalo nga maluwas unta siya sa mga kalisod sa mga kampong trabahoan aron makapadayon sa iyang pagpangita sa matuod nga pagsimba. Sa ulahi, nakaeskapo siya gikan sa nagdakop kaniya ug gitabangan sa usa ka maestro diin sa balay niini iyang nakita ang pulyetong Where Are the Dead?, nga gisulat ni J. F. Rutherford. Nakaila sa kamatuoran, siya mahinangpong misugot sa pagtuon sa dihang miduaw ang mga Saksi ni Jehova kaniya sa Rangoon niadtong 1947. Sulod sa pipila ka bulan, siya gibawtismohan, gisundan wala madugay sa iyang batan-ong asawa. Sila mihukom sa pagbalik sa India, nanimuyo sa ilang kaugalingong lungsod sa Kalimpong, sa amihanan-sidlakang kabukiran. Dinhi ang ilang duha ka anak natawo ug nag-eskuyla. Niadtong Marso 1970, sila mibalhin sa Kathmandu.
Ang Batakang Balaod sa Nepal nagdili sa pagpangabig. Ang si bisan kinsa nga makit-ang nagpakaylap sa gitawag nga langyawng relihiyon posibleng mapriso sa pito ka tuig, ug ang tawo nga mosulod sa maong relihiyon pahamtangan ug tulo ka tuig nga sentensiya sa pagkabilanggo nga may dakog multa. Busa ang pagsangyaw kinahanglang himoon nga mabinantayon. Ang balay-ug-balay nga ministeryo nagpasabot sa pagduaw ug usa ka balay, unya mobalhin sa laing dapit ug didto maghimo sa pagduaw. Masabtan, ang di-pormal nga pagsangyaw dako kaayog nahimo sa pagpakaylap sa maayong balita.
Ang pag-uswag hinay kaayo. Uban sa populasyon nga duolan sa diyes milyones, kining maong natad daw makaluya sa buut. Ang mga binhi sa kamatuoran gisabod samtang kining nag-inusarang pamilya nagpamatuod ngadto sa mga higala, mga kaila, mga amo, ug sa kaubang mga empliyado. Sila naghimog regular nga mga miting sa ilang balay ug nanapit sa mga interesado sa pagduyog kanila. Sa kataposan, sa Marso 1974, human sa upat ka tuig nga kanunayng pagtanom ug pagpamisbis, ang unang bunga gikan sa Nepal miabot—ug kana nagagikan sa tuboran nga dili katuohang mahimong Saksi!
Miduaw sa usa ka balay, nakigsulti ang magmamantala sa usa ka tawong sapian nga sekretaryo sa usa ka sakop sa pamilya sa hari. “Pakigsultihi ang akong anak lalaki,” ang tawo miingon. Ang anak nga lalaki misugot sa pagtuon sa Bibliya. Wala magdugay mibalhin siya ug trabaho, sanglit nagtrabaho siya sa sugalang kasino. Ang iyang amahan, nga usa ka debotadong Hindu, misupak kaniya. Apan, kining batan-on mibarog alang kang Jehova. Ang resulta? Ang iyang amahan mihunong sa pagsupak kaniya, ug usa ka grupo sa suod nga mga paryente midawat sa kamatuoran sa Bibliya. Siya karon nag-alagad ingong ansiano sa Kristohanong kongregasyon.
Aron makapabiling malig-on sa espirituwal ug makasunod sa Kasulatanhong sugo sa dili pagbiya sa mga panagkatigom, ginahimo sa gamayng grupo sa Kathmandu ang mga miting diha sa usa ka pribadong balay. Apan kasagaran, ang mga igsoon dili makatambong sa dagkong mga panagkatigom. Kadtong makaarang niini mobiyahe ngadto sa India alang sa mga asembliya—usa ka dugay ug dakog-gasto nga panaw ibabaw sa kabukiran.
Pagkamalipayong okasyon ang nahitabo sa dihang ang tibuok nga distritong kombensiyon gipasundayag diha sa balay diin ilang ginahimo ang mga miting! Handurawa ang upat ka igsoong lalaki, apil sa usa ka membro sa sanga sa India, nga nagdumala sa tibuok programa! Bisan ang drama sa Bibliya gipasundayag. Sa unsang paagi? Gikuhaag mga slide ang pag-ensayo sa India sa drama nga nagsapot alang sa drama. Sa Nepal, kini nga mga slide gipasalida, uban sa giteyp nga panagsultihay. Nalingaw kaayo niini ang mitambong. Pila ang mitambong? Napulog-walo ka tawo!
Ang tabang sa buluhatong pagsangyaw gikan sa gawas sa nasod limitado. Ang misyonaryong buluhaton dili-posible, ug lisod nga makakita ug sekular nga trabaho ang mga langyaw. Duha ka taga-India nga mga Saksi, hinunoa, nakakitag trabaho sa Nepal sa nagkalainlaing mga panahon, nakaestar sa Kathmandu sa daghang tuig ug mitabang sa paglig-on sa bag-ong natukod nga kongregasyon. Niadtong 1976 dihay 17 ka magmamantala sa Gingharian sa Kathmandu. Sa 1985 ang mga igsoon nagtukod ug ilang kaugalingong Kingdom Hall. Sa dihang natapos ang pagtukod, ang tinuig nga distritong mga kombensiyon, maingon man sa ubang mga asembliya, regular nang ginahimo didto. Ang tigomanan tinuod gayod nga nahimong sentro sa putli nga pagsimba nianang halayo, bukiron nga teritoryo.
Pagpadako Bisan pa sa mga Kalisod
Niadtong unang mga tuig, ang buluhatong pagsangyaw, nga gihimo ang dakong pag-amping, wala kaayo makapukaw sa pagtagad sa mga awtoridad. Hinunoa, sa naghinapos ang 1984, misugod nga gipahamtang ang mga restriksiyon. Usa ka igsoong lalaki ug tulo ka igsoong babaye ang gidakop ug gipriso sa pila ka adlaw sa wala pa buhii nga gipasidan-an sa paghunong sa ilang mga buluhaton. Sa usa ka balangay, siyam ka tawo ang gidakop samtang nagtuon sa Bibliya sa ilang mga balay. Unom ang gipriso sa 43 ka adlaw. Daghan pang ubang mga pagdakop ang nahitabo, apan walay legal nga aksiyon ang gihimo.
Dili pa dugay niadtong 1989, ang tanang mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye sa usa ka Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon gidakop, gipriso sa tulo ka adlaw, ug gibuhian. Usahay, hangyoon sila sa pagpirma sa usa ka pamulong nga nag-ingon nga dili na sila mosangyaw. Sila midumili. Ang pipila gibuhian human lamang nga sila mipirma sa pamulong nga sila andam sa pag-atubang sa mga sangpotanan kon madakpan sa pagsangyaw pag-usab.
Bisan pa sa maong mga kalisod, ang mga igsoon nagpadayon sa pagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian nga madasigon. Pananglitan, niadtong 1985, ang tuig human nanghilabot ang gobyerno, dihay 21-porsientong pagtubo sa gidaghanon sa pagsangyaw. Ang 35 ka magmamantala nakagugol ug aberids nga 20 ka oras sa usa ka bulan sa pagpakigsulti sa uban bahin sa putli nga pagsimba.
Sa milabay ang panahon, ang hangin sa kausaban sa politika misugod sa paghuros sa Nepal. Ang mga opisyal sa gobyerno misugod sa pagkaamgo nga ang mga Saksi ni Jehova dili peligroso. Sa pagkamatuod, ang ilang edukasyonal nga buluhaton sa Bibliya adunay maayo, makapalig-ong epekto sa mga tawo, nga naghimo kanilang mas maayong mga lungsoranon. Nakita sa mga opisyal nga ang kamatinuoron, kakugi, ug matarong moral nga paggawi gipasiugda ingong pangunang mga kinahanglanon alang sa mga magsisimba ni Jehova.
Usa ka maayong pamatuod ang nahatag sa dihang usa ka debotado kanhi nga babayeng Hindu nahimong usa ka Saksi ug midumili sa pagdawat ug pag-abuno sa dugo. Ang mga doktor nakurat sa iyang hugot, hustong pagkaedukar nga baroganan. Natabangan kining babayehana sa pagkakat-on sa kamatuoran pinaagi sa tabang sa brosyur nga Tagamtama ang Kinabuhi sa Yuta sa Walay Kataposan! Bisan pa sa pagsupak ug pagbiaybiay sa iyang pamilya, siya gibawtismohan niadtong 1990 samtang hapit na siyang mag-70 anyos ang edad. Ning bag-o pa nabali ang iyang batiis ug, nag-antos usab ug laing mga komplikasyon, nakaagom siyag dakong operasyon. Sulod sa duha ka semana iyang nasagubang ang pagpamugos sa mga doktor ug mga paryente sa pagdawat ug dugo. Sa kataposan, malamposong gioperahan siya sa tem sa mga siruhano nga walay dugo. Bisan tuod dili na kaayo makalihoklihok karon, kining matinumanong igsoong babaye maglingkod diha sa iyang ganghaan kada buntag ug manapit sa mga lumalabay sa pagtapad kaniyag lingkod ug sa pagpamati ug pila ka makalipay nga maayong balita.
Ang Nepal Karon
Sama sa unsa ang Nepal karon? Ginatagamtam sa mga Saksi ni Jehova ang igong kagawasan sa pagsimba sama sa ginahimo sa ilang kaigsoonan sa tibuok-kalibotan. Sukad niadtong panahong ang usa o duha ka mahulagwayong mga tigkatkat ug bukid misugod sa pagduyog niadtong nagapangatkat sa bukid sa matuod nga pagsimba, ang nagadugang nga gidaghanon sa mga tawo ang nag-ingon, ‘Dali kamo, manungas kita sa bukid ni Jehova.’ Niadtong 1989 dihay aberids nga 43 matag bulan ang nakigbahin sa buluhatong pagsangyaw, ug 204 ang mitambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo niadtong tuiga.
Unya, ingon sa gisaad, misugod si Jehova sa pagpadali sa pagtigom sa mga tigpangita-sa-kamatuoran ngadto sa iyang balay. (Isaias 60:22) Dili pa dugay ang ikaduhang kongregasyon natukod sa Kathmandu, ug didto karon aduna nay duha ka grupo nga nalain gawas sa kaulohan. Sa miaging Abril 1994, dihay 153 ka Kristohanon nga nagtaho sa buluhatong pagsangyaw—350 porsiento nga pag-uswag nga walay lima ka tuig! Sila nagdumala ug 386 ka pagtuon sa Bibliya sa balay sa mga tawong interesado. Sa Memoryal sa 1994, dihay makalipayng tumatambong nga 580. Alang sa usa ka espesyal nga adlawng asembliya, 635 ang naghuot sa tigomanan, ug 20 ang mipresentar sa ilang kaugalingon alang sa bawtismo. Busa ang dakong mga pag-uswag nga gitagamtam sa mga Saksi ni Jehova sa tibuok-kalibotan nagakahitabo dinhi sa gamayng Nepal usab.
Sa mga tuig nga dili pa dugay ang gidaghanon sa literatura nga gipatik sa Nepali nga pinulongan miuswag ug dako, nga nagtabang sa mga tawong mapaubsanon aron lig-ong makahawid sa kamatuoran. Ang mga maghuhubad nga gibansay sa sangang buhatan sa India sa mga paagi sa paghubad ug sa paggamit sa kompiyuter karon bug-os panahong nag-alagad sa Kathmandu. Nasangkapan alang sa pagpadako, ang teokratikanhong mga tigpangatkat ug bukid sa Nepal nagaabante!
Pagkatkat sa Mas Habog pa Kay sa Kabukiran sa Himalaya
Ikaw usab malingaw sa pagkatkat sa bukid nga mas habog pa kay sa kabukiran sa Himalaya. Sa paghimo niini, nagaduyog ka dili lamang niadtong gikan sa Nepal kondili sa milyonmilyon “gikan sa tanang kanasoran ug mga tribo ug katawhan ug mga dila.” (Pinadayag 7:9) Uban kanila, ikaw malipay nga matudloan sa Maglalalang sa matahom nga mga bukid sama niadtong anaa sa Nepal. Imong makita ang Maglalalang nga “magatul-id sa mga butang,” ug ikaw makapaabot nga mabuhing walay kataposan diha sa nahinloan ug napatahom nga yuta.—Isaias 2:4.
[Mapa sa panid 24]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Kathmandu
Mount Everest
[Hulagway sa panid 25]
Gawas sa Kingdom Hall sa Kathmandu
[Hulagway sa panid 26]
Daghang taga-Nepal nakabatog kaayohan gikan sa mga pagtuon sa Bibliya