Aduna bay Kinabuhi Luyo sa Kamatayon?
DUHA ka pangutana ang nakakutaw sa hunahuna sa katawhan sa daghang milenyo: Nganong kinahanglang kita matigulang ug sa kataposan mamatay? Aduna bay bisan unsang matang sa may-panimuot nga kinabuhi luyo sa kamatayon?
Ang una nakalibog sa daghang tawo tungod kay bisan ang modernong siyensiya sa medisina, uban sa tanang dagkong mga nakaplagan niini, wala gayod makadangat ug tino o makapatagbawng tubag.
Ang ikaduhang pangutana adunay daghang nagkalainlaing mga tubag. Apan, sa katibuk-an, ang mga tubag kon aduna bay may-panimuot nga kinabuhi luyo sa kamatayon nabahin niadtong kinsa positibo nga dili ingon lamang niini ang kinabuhi ug kadtong kinsa malig-ong nagtuo nga matapos ang may-panimuot nga kinabuhi inigkamatay. Ang kadaghanan niining ulahi nga pundok moingon kanato nga tino gayod sa ilang mga hunahuna nga ang mubong gitas-on sa kinabuhi sa tawo mao lamang ang iyang madahom. Sagad, ang bisan unsang sukwahing pangatarongan nga ipatugbaw makadawat ug mapagawalong, “Aw, walay usa sukad ang nakabalik sa pagsulti kanato, di ba?”
Sama sa ubang kontrobersiyal nga mga pangutana, adunay daghan pa ang wala makatino—moingon nga sila bukas kanunay sa pagtuo sa usa ka paagi o sa lain. Apan ang uban motubag, tingali sa mainsultohon, “Maghulat lang ta ug tan-awon nato inig-abot na sa panahon!”
Usa ka Dugay na Kaayong Pangutana
Usa ka pangutana nga dugay na kaayo bahin sa kinabuhi luyo sa kamatayon gibangon duolan sa 3,500 ka tuig kanhi sa iladong taga-Oriente nga si Job, kinsa ilado sa iyang pagkamapailobon atubangan sa pag-antos. Ingon niining paagiha gipatugbaw ni Job ang iyang pangutana: “Ang tawo mamatay ug ilubong; siya moginhawa sa iyang kataposang ginhawa ug mawala. Sama sa tubig nga mawagtang sa dagat o sa suba nga mohubas ug momala, mao man ang tawo mohigda ug dili na mobangon . . . Kon ang tawo mamatay, mabuhi pa ba siya pag-usab?”—Job 14:10-14, New International Version.
Apan wala mag-inusara si Job sa iyang pagpangutana bahin sa kinabuhi luyo sa kamatayon. Ang Encyclopædia of Religion and Ethics naghatag niining madan-agong impormasyon ubos sa ulohang “Kahimtang sa mga Patay”: “Walay laing ulohan bahin sa iyang kalagnong kinabuhi ang nagpalinga pag-ayo sa hunahuna sa tawo kay sa iyang kahimtang luyo sa kamatayon. Ang [lumad nga mga tawo] sa tanang rehiyon sa kalibotan sagad adunay tin-aw ug buhi kaayo nga mga ideya sa kalibotan-sa-espiritu—ang kinabuhi niini, ang mga kinaiya niini, ang dagway sa yuta niini—ug kini nagsugyot ug hingaping pagkalinga bahin sa ulohan. Ang kaylap nga kahadlok sa mga patay nagpunting sa karaan kaayong ideya nga ang ilang kahimtang maoy dili usa ka kahimtang nga niana ang kinabuhi natapos. Ang kamatayon nagputol sa mga puwersa; nga dayag kaayo; apan dili ba adunay ubang mga puwersa nga naglihok, o dili ba kadtong mga puwersaha may katakos sa pagpakita sa malalangon, misteryosong mga paagi? Kon ang mga tawo sa sinugdan nagtuo ug espiritu, kalag, o multo, nga bulag gikan sa lawas, o wala, daw aduna gayoy katarongan sa pagtuo nga ilang giisip ang mga patay ingong nagdala gihapon ug usa ka matang sa paglungtad.”
Tingali mohaom ka sa bisan hain niining tulo ka kategoriya nga gihisgotan sa ibabaw: wala makaseguro kon unsay mahitabo luyo sa kamatayon; kombinsido nga adunay kinabuhi sa usa ka matang luyo sa kamatayon; o kombinsido nga ingon lamang niini ang kinabuhi. Bisan hain pa niini, among gidapit kamo sa pagpalandong ug maayo sa sunod nga artikulo. Tan-awa kon makakita ka ba diha niana ug makapatuo nga pamatuod sa Bibliya nga adunay katingalahang palaaboton sa usa ka malipayong kinabuhi luyo sa kamatayon, kon sa unsang paagi kini mahitabo, asa, ug kanus-a.