Shechem—Ang Siyudad sa Walog

SA KINAPUSORAN sa yuta nga gipili sa Diyos alang sa iyang katawhan, nga nasabak tali sa Bukid Ebal ug Bukid Gerizim, nahiluna ang siyudad sa Shechem. Dinhi​—duolan sa upat ka libo ka tuig kanhi​—si Jehova misaad kang Abraham: “Sa imong binhi akong ihatag kining yutaa.”​—Genesis 12:​6, 7.

Uyon niining saara, ang apo ni Abraham nga si Jacob nagkampo sa Shechem ug nagtukod ug halaran nga iyang gitawag ug “ang Diyos mao ang Diyos sa Israel.” Lagmit si Jacob nagkalot ug atabay niining dapita aron matagan-ag tubig ang iyang pamilya ug ang kahayopan, ang atabay nga kasiglohan sa ulahi nailhan ingong “ang tuboran ni Jacob.”​—Genesis 33:​18-​20, potnot; Juan 4:​5, 6, 12.

Bisan pa niana, dili tanang membro sa pamilya ni Jacob nagpakitag kasibot sa matuod nga pagsimba. Si Dina, iyang anak nga babaye, nangitag kaubanan taliwala sa Canaanhong mga babaye sa Shechem. Si Dina, nga niadtong tungora dalagita pa, mibiya gikan sa hilwas nga mga tolda sa iyang pamilya ug misugod sa pagduaw sa duol nga siyudad, nga nangamiga didto.

Unsa may hunahuna sa batan-ong kalalakin-an sa siyudad niining batan-ong ulay nga nagkanunayan sa ilang siyudad​—nga lagmit walay kauban? Ang anak sa pangulo “nakagusto kaniya ug dayon nagkuha kaniya ug miluon kaniya ug nag-among-among kaniya.” Nganong si Dina nangita man ug kadaot pinaagig pakighugoyhugoy duyog sa imoral nga mga Canaanhon? Tungod ba kay mibati siyag panginahanglan sa panagkauban sa mga babaye nga sama kaniya ug pangedaron? Sama ba siya ka gahig ulo ug ka independente sama sa pipila niya ka mga igsoong lalaki? Basaha ang asoy sa Genesis, ug sabta ang kaguol ug kaulaw nga gibati ni Jacob ug Lea gumikan sa mapait nga mga resulta sa pagduawan sa ilang anak nga babaye sa Shechem.​—Genesis 34:​1-​31; 49:​5-7; tan-awa usab Ang Bantayanang Torre, Hunyo 15, 1985, panid 31.

Duolag 300 anyos sa ulahi, ang mga resulta sa pagsalikway sa teokratikanhong kalagdaan mitumaw na usab. Sa Shechem, si Josue nag-organisar sa usa sa labing halandomong mga katigoman sa kasaysayan sa Israel. Handurawa ang esena sa walog. Kapin sa usa ka milyong tawo​—kalalakin-an, kababayen-an, ug kabataan​—nga sakop sa unom ka tribo sa Israel nagbarog atubangan sa Bukid Gerizim. Atbang sa walog ang halos samang gidaghanon gikan sa lain pang unom ka tribo nagbarog atubangan sa Bukid Ebal.a Ug didto sa ubos, tupad sa arka sa tugon ug tali sa duha ka panon sa mga Israelita, nagbarog ang mga saserdote ug si Josue. Pagkatahom nga talan-awon!​—Josue 8:​30-​33.

Nagbuntaog niining dakong panon, ang duha ka bukid makitang lahi kaayo sa kaanyag ug kaumaw. Lunhaw ug tabunok tan-awon ang kabungtoran sa Gerizim, samtang kasagarang abohon ug umaw ang sa Ebal. Mabati ba nimo ang kahinam samtang gipaabot sa mga Israelita ang pagsulti ni Josue? Ang tanang tingog molanog niining natural nga teatro.

Sulod sa upat ngadto sa unom ka oras nga gibasa ni Josue ‘ang basahon sa balaod ni Moises,’ miduyog usab ang katawhan. (Josue 8:​34, 35) Dayag, ang mga Israelita atubangan sa Gerizim mitubag nga Amen! tapos sa matag usa sa mga panalangin, samtang ang Amen! niadtong didto atubangan sa Ebal nagpasiugda sa tagsa ka tunglo. Lagmit ang umaw nga dagway sa Bukid Ebal nagsilbing pahinumdom sa katawhan sa malaglagong resulta sa pagkadili-masinugtanon.

“Tinunglo ang usa nga magatamay sa iyang amahan o inahan,” pahimangno ni Josue. Nga nagdungan, kapin sa usa ka milyong tingog misanong: “Amen!” Gihulat una ni Josue nga mahunong ang nagdahunog nga tubag una pa mipadayon: “Tinunglo ang usa nga moirog sa mohon sa iyang isigkatawo.” Sa makausa pa ang unom ka tribo, dinuyogan sa daghang langyawng mga molupyo, misinggit: “Amen!” (Deuteronomio 27:​16, 17) Kon didto ka pa, malimot ka kaha niadtong tigoma nga gihimo tali sa mga bukid? Dili ba nga ang panginahanglan sa pagkamasinugtanon permanenteng matisok sa imong hunahuna?

Sa wala madugay una pa siya namatay mga 20 anyos sa ulahi, gipatawag na usab ni Josue pagtingob ang nasod didto sa Shechem aron palig-onon ang ilang hukom. Iyang gibutang sa ilang atubangan ang pagpili nga kinahanglang himoon sa matag usa. “Pagpili kamo karong adlawa kon kinsa ang inyong alagaron,” siya miingon. “Apan alang kanako ug sa akong panimalay, kami magaalagad kang Jehova.” (Josue 24:​1, 15) Dayag, kining makapadasig sa pagtuo nga mga kombensiyon sa Shechem nakapalig-on pag-ayo. Sulod sa daghang tuig human sa kamatayon ni Josue, ang mga Israelita nagsundog sa iyang matinumanong panig-ingnan.​—Josue 24:31.

Mga 15 ka siglo sa ulahi sa dihang si Jesus mingpahulay ilalom sa landong sa Bukid Gerizim, usa ka mainitong kolokabildo ang nahitabo. Gikapoy sa hataas nga biyahe, si Jesus naglingkod sa atabay ni Jacob sa dihang miduol ang usa ka Samaritana nga may dalang banga. Nakurat pag-ayo ang babaye sa dihang si Jesus nangayo kaniyag mainom, sanglit dili man makig-estorya ang mga Hudiyo sa mga taga-Samaria, ilabina ang pag-inom sa ilang mga timba. (Juan 4:​5-9) Ang sunod nga mga pulong ni Jesus labi pang nakapakurat kaniya.

“Ang matag usa nga magainom gikan niining tubiga uhawon pag-usab. Bisan kinsa nga magainom gikan sa tubig nga akong igahatag kaniya dili na gayod uhawon, hinuon ang tubig nga akong igahatag kaniya mahimo diha kaniya nga usa ka tuboran sa tubig nga nagasugwak aron mohatag ug kinabuhing walay-kataposan.” (Juan 4:​13, 14) Handurawa ang kaikag sa babaye nianang saara, ilabina kay hago kaayo ang pagkalos ug tubig gikan niining lalom nga atabay. Gisaysay ni Jesus nga bisan pa sa makasaysayanhong bili niini, dili ang mga relihiyosong dapit sa Jerusalem ni ang Bukid Gerizim mao ang hinungdanon aron makaduol sa Diyos. Ang tinamdan sa kasingkasing ug panggawi, dili lugar, maoy importante. “Ang matuod nga mga magsisimba mosimba sa Amahan pinaagi sa espiritu ug kamatuoran,” siya miingon. “Sa pagkatinuod, ang Amahan nagapangita sa mga ingon kanila nga mosimba kaniya.” (Juan 4:23) Pagkamakapahupay niadtong mga pulonga! Sa makausa pa kining waloga nahimong dapit diin ang mga tawo giawhag nga mosimba kang Jehova.

Karong adlawa ang siyudad sa Nablus nahiluna ubay sa kagun-oban sa karaang Shechem. Ang Bukid Gerizim ug Bukid Ebal nagbuntaog pa gihapon sa walog, nagbarog ingong hilom nga mga saksi sa nangaging mga hitabo. Ang atabay ni Jacob, sa tiilan niining mga bukira, mahimo gihapong duawon. Samtang atong pamalandongon ang mga panghitabo didto, mapahinumdoman kita sa kabililhon sa pagbayaw sa matuod nga pagsimba, sama sa gitudlo kanato ni Josue ug ni Jesus.​—Itandi ang Isaias 2:2, 3.

[Mga footnote]

[Picture Credit Line sa panid 31]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.