Kon Nganong Akong Gibutang ang mga Himan sa Eskultor
ANG tuig maoy 1950. Ang usa ka karsada sa bukid naglikoliko padulhog taliwala sa kakahoyang fir, uban ang panagsang mga hawan nga nagtagana sa matahom nga mga talan-awon. Sa usa ka maanindot nga dapit ibabaw sa walog ug nagtuybo niana ang batoong pangpang nga punog kakahoyan, ang usa ka gamayng pundok (apil ako) nagtungtong sa palapala. Kami nagtiltil sa dagkong mga bato nga nagkatapo sa paghulma sa tumpok nga 15 metros (50 tiil) ang gihabogon. Nagsugod pagkahulma ang porma sa tawo. Apan mahimo kanang unsa? Usa ka memoryal sa mga Maquisards (Franses nga mga rebelde) nga napildi sa ilang pagpakigbugno batok sa mga Nazi. Kay kining rehiyona, nga nahimutang sa tungatunga tali sa Lyons ug Geneva, sa habagatang tumoy sa Pranses Jura nga Kabukiran, mao ang dapit sa puwerteng bugno panahon sa Gubat sa Kalibotan II.
Sa kaulahian gikuha ko ang usa ka bag-ong propesyon. Bisan pa niana bation ko gihapong bitaron ang akong kasingkasing dihang akong madunggan ang mga tawong magakulit sa bato. Sa unsang paagi akong nabutang ang mga himan sa trabahong akong gimahal?
Usa ka Gugma Sukad sa Pagkabatan-on
Ang akong gustong hinumdoman sukad sa panahong akong mahinumdoman mao ang mga panahong gigugol sa paggamag modelo o pagdibuho. Ako mihawod sa arte ug handicraft nga mga klase, nga misangpot sa pagtungha ko sa Lyons Art School sa 1945, sa 17 anyos pa ako. Didto akong nakat-onan ang nagkalainlaing teknik nga nalangkit sa arte sa pagpangulit. Kami gitudloan sa paggamag mga hulad sa “Venus de Milo,” sa “Nike (o, Kadaogan) ni Samothrace,” usa sa mga ulipong gikulit ni Michelangelo, ug uban pa. Sa panguna kini nalangkoban sa paggamag mga kopyang yutang-kolonon sa mga busto, mga lawas o enterong lawas sa tawo. Kadto among gigama nga bug-os (in the round), ang buot ingnon, sa tulo ka dimensiyon nga dili tapot sa usa ka paluyo, usa ka metodong lahi sa bas-relief, nga niana ang mga pigura kuliton ibabaw sa butang lapad, nga mobulto lamag diyutay sa paluyo.
Ubos sa mabinantayong mata ni Monsieur Bertoia, usa ka bantog hawod nga eskultor, kami nakatuon usab unsaon pagtimbang sa gidak-on sa mobagay nga paagi, pagbihag sa linihokan sa angayang itom-tabas sa hulagway ug pagkontrolar sa lihok sa kahayag pinaagi sa paglainlain sa mga pormang lingin ug mga lungag. Matag hapon sulod sa kataposang tuig sa pagtungha, kami gibansay diha sa estudyo sa arte sa pagkulit sa bato. Ang maong sanga mao ang akong gibatid.
Sa sinugdanan sa 1950, nagsugod ako sa trabahong inoras sa usa ka estudyo sa relihiyosong arte, sa samang panahon nagpadayon sa akong mga pagtuon sa eskultura. Mipabilin lamang ako didto sa pila ra ka bulan kay ang tawong nagdumala may mga ideya sa arte nga lahi kaayo sa akoa.
Giunsa Ako Pagkatudlo
Sa daklit sulayan ko paglaraw giunsa ako pagtudlo sa pagkulit sa usa ka estatwa. Ang eskultor mosugod pinaagig pipila ka kuriskuris nga makapaarang niya sa pagbanabana sa porma ug proporsiyon. Unya himoon niya ang dahol, gamay nga modelo sa yutang-kolonon nga motugot nga iyang tinoon ang pangunang porma ug estruktura sa eskultura. Ang sunod tikang mao ang labing hinungdanon ug labing dugay, kay kini mao ang paggama sa usa ka modelo sa yutang-kolonon, nga kasagarang sa bug-os gidak-on, sa kon unsay hitsura sa mahuman nga estatwa. Ang usa ka reproduksiyon sa semento niining delikadong modelo sa yutang-kolonon kinahanglang gam-on sa dili pa kini mauga ug mangliki. Ang maong reproduksiyon kopyahon unya sa marbol o ubang matang sa bato.
Ang among modelo sa semento maoy sa proporsiyong uno-sa-singko, nga naghimo nianang tres metros (10 tiil) sa gihabogon. Ang gamay nga pundok nalangkoban sa duha ka eksperyensiadong magkukulit sa bato nga maoy nagbuhat sa kadaghanan sa pagsapsap sa bato, ug sa duha ka luyoluyo si kinsa, sama kanako, nagpadayon sa trabaho hangtod sa punto diin ang batid nga eskultor maoy mobuhat sa panapos nga trabaho.
Ang trabaho sa puwesto nagpadayon sulod sa kapin sa tulo ka bulan. Gibuhat namo ang tanan sa among kaugalingon, gikan sa pagpatindog sa palapala ngadto sa paggama sa nagkalainlaing mga tigib ug mga talinis-ug-tumoy nga himan. Sa maong paagi, among naangkon ang dakong kahanas sa arte sa pagkupot sa mga martilyo, ilabina sa pagtrabaho tupad sa praktisado kaayong mga magkukulit sa bato. Ang trabaho didto halayo kaayo gikan sa estudyo, diin ang pino nga pagtigib nagkinahanglan lamag hinay nga pagdukdok uban ang pila ra ka hinay nga lihok sa pulso ug diin ang bato, nga gibutang sa hustong lebel, nabutang sa motuyok nga patongan alang sa mas sayong pagbuhat.
Akong mahinumdoman ilabina ang suliran namo sa pagpaduol sa palapala sa dakong bato nga among gikulit, ilabina sa duol sa ibabaw sa monyumento. Ang habog kahoy nga mga tukod sa palapala may kiling nga mobawog ug diyutay. Kadto nakapakomplikar sa kahimtang, ilabina sa dihang gisulayan ko ang pagtiltil sa pinong hinapay sa babaye, 15 metros (50 tiil) ibabaw sa yuta. Natay-ogtay-og ang huyang nga plataporma, ug nabatonan ko ang pagtuo nga ang estatwa miatras matag panahong dukdokon ko ang tigib!
Bisan pa niana, nakatuon kami nga mahimong maliksi sama sa mga unggoy ug sa kapilyo nagdapit sa mga bisita sa pagsaka ug paglantaw sa duol sa among binuhatan. Ingong lagda, sa panahong tua na sa itaas ug madiskobrehan ang makapahinganghang nahimutangan ug ang huyang nga mga kahoy nga ilang gitindogan, ang ilang mga hunahuna okupado sa tanan gawas lamang sa among obra maestra! Pagaadmitihon usab nga ang duol nga paglantaw sa 40-sentimetrong (16-pulgada) ilong o dalunggan dili sa linain makapadasig!
Natagbaw ang Pangandoy sa Espirituwal
Ang akong pag-uswag sa espirituwal dili sama kadako sa propesyonal nga paagi. Ako gimatuto nga usa ka Katoliko apan gilisdan sa pagtuo sa pila ka doktrina, ilabina ang transubstansiyasiyon, ang pagtuo nga ang literal nga lawas ni Kristo gidulot sa panahon sa Misa. Kadaghanan ako nakig-ergo sa akong pari. Usa ka adlaw, kay wala nay mga katarongan, gisultihan niya ako nga ako samag Protestante. Ako, kay nag-isip nga sa espirituwal inutil, miampo sa Diyos alang sa pagtuo.
Kana gihapon ang akong kaisipan niadtong Agosto 1950, sa diha nga akong nakaplagan ang usa ka libro nga gitawag Pasagdi ang Diyos Maminatud-on. Ang akong inahan, kay nahibalo sa akong interes sa espirituwal nga mga butang, nagpalit niadto gikan sa mga Saksi ni Jehova usa ka tuig nga miagi. Niadtong panahona kana ako lamang gipakli ug gibutang sa estante sa libro. Karon, sa misugod ako sa pagbasa niadto, kadto dili ko ikabutang. Gibasa ko kadto gikan sa hapin ngadto sa hapin. Sa pagdiskobre sa nagkalainlaing doktrina sa Bibliya, naamgohan ko nga ang tanan kong pangutana sukad sa miaging katuigan sa maong panahon gitubag. Ako misulat gilayon ngadto sa opisina sa Paris sa mga Saksi ni Jehova alang sa dugang mga detalye.
Usa ka gabii, sa Septiyembre, usa ka Saksi mianha sa among balay ug nangutana sa akong inahan kon ako diha ba. Siya misaysay nga ako wala gayod diha sa sulod sa semana. Kadto matuod, kay ako nagtrabaho ingong luyoluyo sa eskultor sa Lyons si Charles Machet. Sulod sa ubay-ubay nang semana niadto kami nagtrabaho sa usa ka dako kaayong eskultura sa himaya sa Maquis sa Ain nga departamento, sa ubos nga Jura nga Kabukiran. Kadto naghawas sa usa ka babayeng daw migimaw gikan sa usa ka pangpang ug nagbugto sa iyang kadena. Ang mosunod nga mga pulong sa Franses nga magsusulat ug balak si Aragon gikulit sa kiliran: “Ou je meurs renait la patrie” (“Kon diin ako mapukan, ang yutang-natawhan mobarog pag-usab”).
Ang Lisod nga Pagsulay
Matag hinapos sa semana kaming tanan mamauli sa Lyons, ug didto ko mahibalag ang mga Saksi ni Jehova. Usa ka Sabado ang akong inahan miingong sila moabot, ug sila miabot gayod—nga tukma sa panahon. Kami may hataas apan bibo nga panag-estoryahay, ug gibombahan ko sila sa mga pangutana mahitungod sa Trinidad, sinugdanan sa pagkadaotan, kataposan sa kalibotan, ug uban pa. Sila kanunay mogamit sa Bibliya sa pagtubag, ug gihimo ang kahikayan sa pagsugod sa usa ka pagtuon.
Sa Nobyembre 1950, kay nakahuman na sa trabaho sa dako kaayong eskultura sa ubos nga Jura, ako mibalik sa pagtungha sa Lyons Art School. Sulod niadtong yugtoa ako misugod sa pagtuon sa Bibliya, nga migugol ug daghang oras sa pagkat-on mahitungod sa mga katuyoan sa Diyos. Ugaling, tapos sa akong kadasig sa sinugdan, ang mga diskusyon sagad mahimong samok.
Ang lisod nga pagsulay mao ang pagtuon sa Napulo ka Sugo. Ako misinta sa ikaduhang sugo, nga nahitala sa Exodo 20:4, 5: “Dili ka magbuhat alang kanimo sa usa ka kinulit nga larawan, ni sa kasamahan sa bisan unsang butanga nga atua sa langit sa itaas, o anaa sa yuta sa ilalom, o anaa sa tubig sa ilalom sa yuta: dili mo iyukbo ang imong kaugalingon ngadto kanila . . . Kay ako si Jehova nga imong Diyos maoy usa ka Diyos nga abughoan.”—American Standard Version.
Hinuon, ako mitubag nga ako nagbuhat lamang sa relihiyosong mga estatwa ug mga monyumento; ako wala magsimba kanila. Ako yanong nangabuhi. Si Roger ug Yolande, ang mga Saksi nga nagtuon uban kanako niadtong panahona, migamit sa samang pangatarongan sa ikaduhang-siglong magsusulat si Tertullian, nga giisip usa ka amahan sa iglesya. Siya misulat: “Sa pagsugod, kanang mga pulong, nga lagmit ipagawas sa atong mga ngipon, ‘Ako walay laing pangabuhian,’ mahimong tubagon nga mas grabe, ‘Nan, ikaw dunay pangabuhian?’ . . . ‘Ako nagabuhat,’ nag-ingon ang usa, ‘apan ako wala magsimba;’ nga daw may hinungdan nga tungod niana dili mangahas sa pagsimba. . . . Ang mga arte dunay ubang mga matang nga pinaagi niana mahatagan ka sa pangabuhian, nga walay paglapas sa dalan sa disiplina. . . . Kay pagkalabi pang sayon nga siya nga nagakulit sa usa ka estatwa magakulit sa usa ka aparador!”—On Idolatry, mga kapitulo 5, 6, 8.
Sa wala madugay ako napugos sa pag-admiter nga kinahanglang moundang ako sa paggamag mga eskultura nga konektado sa relihiyon, o bisan sa mga patay, kay kadto katumbas sa ‘paghatag ug balaang pag-alagad ngadto sa mga linalang inay kay sa Usa nga naglalang.’ (Roma 1:25) Kadtong pag-uswaga nagkunhod ug dako sa gidaghanon sa mga pedido nga akong madawat alang sa pangabuhi. Bisan pa niana, sa samang panahon, ako mituo sama sa kang Tertullian nga akong magamit ang akong arte “nga walay paglapas sa dalan sa disiplina.”
Maibabaw Unya Maubos
Ako diha pa sa samang kaisipan dihang, sa Marso 1951, akong nasayrang ang munisipyo sa Saint-Etienne (usa ka dakong lungsod dili layo sa Lyons) nangitag usa ka magtutudlo sa arte sa paghatag ug mga leksiyon sa paggamag modelo ug pagkulit sa bato. Ang kandidato pagapilion sumala sa mga kuwalipikasyon ug pinaagi sa praktikal nga pasulit. Ako naghunahuna nga ang maong trabaho labing maayo ug ako miaplay alang sa katungdanan. Ikasubo, ako gibalibaran tungod sa dili maayo nakong rekord sa panglawas, kay sa 1948 ako nagpatambal alang sa tesis.
Kadto mapait nga kahiubos, apan si Roger ug Yolande naglig-on ug naglipay kanako, ug ako misugod sa pagtambong sa mga tigom sa lokal nga Kingdom Hall. Ang usa ka dakong tikang miabot sa 1951 dihang mitambong ako sa unang tapos-gubat nasyonal nga kombensiyon sa mga Saksi alang sa Pransiya, nga gihimo sa Paris. Nag-awas ang akong kadasig ug bug-os gibati kong bahin sa malipayong panon sa mga kombensiyonista. Ako migula sa buluhatong pagsangyaw sa unang panahon, ug sa akong pagkauli ako nakahimo na sa hugot nga desisyon sa pagpahinungod sa akong kinabuhi kang Jehova.
Sa akong pag-abot sa balay, akong nakaplagan ang usa ka sulat gikan sa munisipyo sa Saint-Priest sa dapit sa Lyons nga nagpedido sa usa ka fresco pinasukad sa usa ka modelo nga akong gisubmitir. Ang bas-relief gibase sa tema sa edukasyon ug magdayandayan sa usa ka tunghaan nga niadto gitukod. Kadto usa ka gikahinangpan nga balita, kay kadto mag-okupar kanako sulod sa daghang bulan ug makatabang kanako sa pagbulag sa akong daang mga kaila. Sulod nianang panahona, ako nagtambong sa lokal nga mga tigom nga mas subsob. Pila ka semana sa kaulahian, sa Nobyembre 1951, ako nabawtismohan.
Hangtod pa niadtong panahona, ang akong amahan mihimog bug-at nga mga sakripisyo aron ako makatuon sa lisod nga arte sa eskultura, ug siya dili gayod makasabot nganong wala ko na ibutang ang bug-os kong panlimbasog sa pagbaton sa usa ka karera. Busa ako napugos sa pagpahawa sa balay. Dugang pa, dihang ang akong trabaho sa fresco nahuman ug nahurot ang suhol, imposible ang pagdawat sa pila ka pedido nga niadto nangabot, tungod sa akong baroganan pinasukad sa mga prinsipyo sa Bibliya.
Sa kataposan akong giatubang ang desisyon nga kanunay kong gioktaba—bisan pag kadto mipatim-awng dili ko maantos. Oo, akong gibiyaan ang akong gugma ug miundang sa paggamag mga butang nga “kinulit ug mugna sa tawo.” (Buhat 17:29) Unya ako midawat sa trabaho sa opisina sa usa ka kompaniya sa seguro nga uban niana ako nagtrabaho gihapon karong adlawa, 30 anyos sa kaulahian.
Ako wala magbasol sa akong gipili, kay kana misangpot sa daghang panalangin alang sa akong pamilya ug kanako ingong bahin sa katawhan ni Jehova. Apan bisan hangtod niining adlawa, ako dili moduol sa bisan unsang may kalabotan sa eskultura kay basi ang akong daang gugma mapukaw. Bisan pa niana, ako nagapaabot sa gisaad nga Bag-ong Kahikayan ni Jehova sa paglaom nga ang akong arte makakaplag sa mapuslanong kapahayagan. Kon mao, ako malipayong makapunit sa mga himan sa eskultor ug makapadayon sa akong trabaho pinaagi sa martilyo ug tigib, nga sa maong panahon alang sa himaya ni Jehova.—Tinampo ni Dominique Aimo-Boot.