Ang Kalag—Kini Ikaw Ba? O Kini Diha Kanimo?

SA IMONG hunahuna ikaw ba dunay dili-mamatay nga kalag nga magpadayong buhi inigkamatay nimo? Ang kadaghanang tawo nga may bisan unsang relihiyosong pagtuo, kon kaha Kristohanon, Muslim, Hudiyo, Shinto, Budhista o Hindu, nagtuo niining pasukaranang ideya. Apan nganong sila nagtuo niini? Tungod ba kay sila dunay pamatuod? O tungod kay kini kanunay gitudlo sa ingon sa kadaghanang relihiyon ug sa bantog nga taho? Sa pagkamatuod, sa unsang paagi ang ideya sa dili-mamatay nga kalag nakasulod sa “Kristohanon” nga pagtulon-an?

Sa iyang librong Death Shall Have No Dominion, si Douglas T. Holden misulat: “Nasaktan kaayo sa Gregong pilosopiya ang Kristohanong teolohiya nga kini nakamatuto ug mga tawo nga mestiso sa siyam ka bahin nga Gregong ideya ug sa usa ka bahin Kristohanong ideya.” Kini giilustrar ug maayo sa gituohan sa kadaghanan nga pagtuo sa kalag nga dili mamatay. Pananglitan, si Plato, usa ka Gregong pilosopo sa ikaupat nga siglo W.K.P., misulat: “Ang kalag dili mamatay ug dili madunoton, ug ang atong mga kalag mabuhi sa laing kalibotan!”

Sumala kang Plato, asa moadto kining mga kalaga inigkamatay sa lawas? “Ug kadtong mopatim-aw nga wala magkinabuhi nga maayo kun daotan, moadto sa subang Acheron, . . . ug sila mopuyo didto ug mahinloan sa ilang daotang binuhatan, ug kay nakaagom na sa silot sa mga kadaotang ilang nabuhat sa uban, sila mapasaylo.” Dili ba kini mopatim-awng sama sa pagtulon-an sa purgatoryo sa Kakristiyanohan? Ug asa moadto ang mga kalag sa mga daotan? “Kana itambog ngadto sa Tartarus [alang sa karaang mga Grego, usa ka bahin sa Hades nga gitagana sa pagsilot sa kinagrabehang mga makasasala], nga mao ang ilang nahiangay nga dulnganan, ug sila dili na gayod makagula.” Tino, ang karaang mga Grego nagtuo na sa pagsakit nga walay kataposan sa impiyerno nga dugay na una mopuli ang mga teologo sa Kakristiyanohan!

May Katarongan ba sa Pagduhaduha?

Kon ang iyang Dialogue nga mga sinulat tinuod nagabanaag sa iyang kaugalingong hunahuna, si Plato kombinsidong siya may dili-mamatay nga kalag. Ug sa wala madugay ang iyang mga pagtulonan nagkombinsir sa uban nga mitahod kaniya ingong pilosopo. Ingong resulta, ang Platonhong pilosopiya gituohan pa sa Kristohanong mga magsusulat sa ikaduhang siglo. Ang Encyclopædia Britannica nag-ingon bahin niini: “Ang Kristohanong mga magtutuo ni Plato nag-isip sa pinadayag ingong labaw ug nag-isip sa pilosopiya ni Plato ingong labing maayong galamiton sa pagsabot ug pagpanalipod sa mga pagtulon-an sa Kasulatan ug tradisyon sa iglesya. . . . Gikan sa tunga sa ikaduhang siglo AD, ang mga Kristohanon nga nabansay sa Gregong pilosopiya misugod sa pagbati sa panginahanglan nga ipahayag ang ilang pagtuo diha sa mga pinulongan niini, alang sa ilang kaugalingong katagbawan sa pangisip ug sa pagkabig sa edukadong mga pagano. Ang pilosopiya nga labi nilang naangayan mao ang Platonismo.”

Ugaling, latas sa kasiglohan may iladong mga magsusupak sa Gregong mga ideya sa kalag nga dili mamatay. Ang maghuhubad sa Bibliya si William Tyndale (c. 1492-1536) misulat diha sa pasiunang pulong sa iyang hubad: “Sa pagbutang sa mibulag nga mga kalag sa langit, impiyerno, o purgatoryo imong gidaot ang mga argumento nga pinaagi niana gipamatud-an ni Kristo ug Pablo ang pagkabanhaw . . . Kon atua sa langit ang kalag, sultihi ako kon unsay katarongan sa pagkabanhaw?” Kana makataronganong pangutana. Kon ang kamatayon pildihon pinaagi sa ‘dili-mamatay ug dili-madunoton’ nga kalag, nan unsang katuyoan ang maalagaran sa pagkabanhaw nga gitudlo ni Jesus ug gituohan sa karaang Hebreohanong mga patriarka?—Hebreohanon 11:17-19, 35; Juan 5:28, 29.

Sa iyang librong The Agony of Christianity, ang Katsilang magsusulat si Miguel de Unamuno nakigbisog niining mao mismong pagsumpaki. Siya misulat mahitungod kang Kristo: “Siya nagtuo . . . sa pagkabanhaw sa unod, sumala sa Hudiyonhong panghunahuna, dili sa dili-mamatay nga kalag, sumala sa Platonhong panghunahuna.” Siya miingon pa: “Ang pagkadili-mamatay sa kalag . . . maoy paganong pagtulon-an sa pilosopiya . . . Ang pagbasa sa Phaedo ni Plato igo nga makombinsir niana.”

“Kalag” Diha sa Bibliya

Ang magsusulat si Longfellow misulat: “Ikaw abog, sa abog ka mobalik, wala maghisgot sa kalag.” (Italiko amoa.) Husto ba siya? Sa miingon ang Diyos, “Kay sa abog ka ug sa abog ka mobalik,” kang kinsa siya misulti? Sa unang tawo, si Adan. Ang silot nga kamatayon napadapat ba lamang ngadto sa lawas ni Adan? O kang Adan ingong nagaginhawa nga kalag?

Ang Genesis 2:7 tin-awng nagaingon: “Ug giumol ni Jehova nga Diyos ang tawo gikan sa abog sa yuta ug gihuypan ang iyang mga ilong sa gininhawa sa kinabuhi, ug ang tawo nahimong usa ka buhing kalag.” Kining tekstoha maoy pasukaranan sa pagsabot sa pulong “kalag” sumala sa gigamit diha sa Bibliya. Kini tin-awng nagaingon nga “ang tawo nahimong [dili nakabaton] sa usa ka buhing kalag.” Sa ingon gisultihan sa Diyos ang maong buhing kalag, o nagaginhawa nga linalang, si Adan, nga kon mosupil, siya tinong mamatay ug mobalik sa mga elemento sa yuta nga gikan niana siya giumol.—Genesis 2:17; 3:19.

Palihog matikding wala hisgoti ang bisan unsang laing kapaingnan sa gituohan nga kalag sa tawo. Nganong wala man? Kay si Adan, uban sa tanan niyang katakos, mao ang kalag. Siya wala magbaton ug kalag. Kon ang mga dapit sama sa kalayonhong impiyerno ug purgatoryo naglungtad pa, kini mao ang usa ka bahin sa Bibliya nga sila pagahisgotan unta. Apan kana wala gani ipasabot. Ngano man? Kay ang yanong hukom sa pagkamasupilon mao ang kaatbang lamang sa kinabuhi nga gitagamtam ni Adan sa Paraiso—nga mao, ang kamatayon, dili kinabuhi sa laing dapit. Sa ingon si Pablo nagapahayag sa kahimtang nga yano diha sa Roma 6:23: “Kay ang bayad sa sala mao ang kamatayon.” (Itandi ang Ezekiel 18:4, 20.) Walay paghisgot dinhi sa bisan unsang impiyernong-kalayo o purgatoryo, kamatayon lamang. Ug kana ba dili igo nga silot?

Ang laing butang hinumdoman mao nga ang pasukaranang salabotan sa hustisya nagakinahanglan nga ang tawo angay nahibalo sa tinuod nga gidak-on sa iyang posible nga silot kon siya mosupil. Apan bug-os walay paghisgot sa bisan unsang dili-mamatay nga kalag, impiyernong-kalayo o purgatoryo diha sa asoy sa Genesis. Dugang pa, kon ang tawo gilalang gayod nga may dili-mamatay nga kalag, nan kining bug-os nga hugpong sa mga doktrina maylabot sa dili-mamatay nga kalag ug dulnganan niini angay nahimong hinungdanong bahin sa Hebreohanon ug Hudiyonhong pagtulon-an sukad gayod sa labing unang kapanahonan. Apan kana dili mao ang kahimtang.

Ang laing makataronganong pangutana motungha usab. Kon ang orihinal nga katuyoan sa Diyos mao nga ang hingpit, masinugtanong katawhan magkinabuhing walay kataposan ibabaw sa paraisong yuta, unsa pa man unyay katuyoan sa paghatag sa tawo sa bulag ug dili-mamatay nga kalag? Dili lamang nga kana dili mamatay; kana maoy hingapin na!—Genesis 1:28.

Dugang pa, ang Hebreohanong Kasulatan tin-awng nagapakitang ang matinumanong mga lalaki ug mga babaye sa karaan nagpaabot ug pagkabanhaw, sumala sa gikomentohan ni Pablo sa Hebreohanon 11:35: “Ang mga babaye nagdawat sa ilang mga patay pinaagi sa pagkabanhaw [sa pila ka milagrosong kaso]; apan ang ubang tawo gisakit tungod kay sila wala modawat sa kagawasan pinaagi sa usa ka pagtubos, aron sila makadangat sa maarang-arang nga pagkabanhaw [sa kinabuhing walay kataposan].” Dayag sila wala mosalig sa “alibangbang” nga kasugiran sa tawhanong pilosopiya.

Apan tingali mangutana ka, komosta ang mga pulong ni Pablo diin siya naghisgot sa pagkadili-mamatay? Matuod, siya miingon: “Kay kini nga madunoton kinahanglang magsul-ob sa pagkadili-madunoton, ug kini nga himalatyon kinahanglang magsul-ob sa pagkadili-mamatay. Apan sa diha nga kini nga madunoton magsul-ob sa pagkadili-madunoton ug kini nga himalatyon magsul-ob sa pagkadili-mamatay, nan ang panultihon mahitabo nga nahisulat: ‘Ang kamatayon gilamoy sa walay kataposan.’” (1 Corinto 15:53, 54) Apan sa bisan unsang paagi ang dili-mamatay nga kalag dili mabasa nga anaa nianang mga pulonga. Si Pablo naghisgot bahin sa ‘pagsul-ob sa pagkadili-mamatay.’ Busa dili kini kinaiyanhon sa tawo, kondili, hinunoa, usa ka bag-ong paglalang niadtong magahari uban kang Kristo diha sa iyang langitnong Gingharian.—2 Corinto 5:17; Roma 6:5-11; Pinadayag 14:1, 3.a

Bisan ang modernong mga teologo nagsugod sa pag-ila niining puntoha, tapos sa kasiglohan sa pagtudlo sa Kakristiyanohan sa dili-mamatay nga kalag. Pananglitan, ang Katolikong teologo si Hans Kiing misulat: “Dihang si Pablo naghisgot sa pagkabanhaw, ang iyang gipasabot sa yano dili mao ang Gregong ideya sa pagkadili-mamatay sa kalag nga kinahanglang pagawson gikan sa pagkabilanggo sa himalatyong lawas. . . . Dihang ang Bag-ong Testamento naghisgot sa pagkabanhaw, kini wala magtumong sa kinaiyanhong pagpadayon sa espiritu-kalag nga bulag sa mga obra sa atong lawas.”

Ang Alemang Luteranong Katekismo Alang sa mga Hamtong (Evangelischer Erwachsenenkatechismus) nag-ingon bahin sa lawas-kalag nga pagkabulag nga gitudlo ni Plato: “Ang ebanghelikanhong mga teologo sa modernong panahon nagalalis niining kombinasyon sa Grego ug Biblikanhong mga ideya. . . . Ilang gisalikway ang pagbulag sa tawo ngadto sa lawas ug kalag. Sanglit ang tawo sa katibuk-an maoy makasasala, busa sa pagkamatay siya mamatay sa bug-os uban ang lawas ug kalag (bug-os nga pagkamatay). . . . Tali sa kamatayon ug pagkabanhaw adunay kal-ang; ang indibiduwal mopadayon sa iyang kalungtaran diha lamang sa panumdoman sa Diyos.”

Ang modernong-adlawng mga Saksi ni Jehova nagtudlo na niini sulod sa kapin sa gatosan ka katuigan! Sila wala gayod motuo sa paganong pilosopiya ni Plato, kay sila nahibalo pag-ayo kon unsay gitudlo ni Jesus: “Ayaw kamo kahibulong niini, kay ang takna nagasingabot nga ang tanang atua sa handumanang mga lubnganan makabati sa iyang tingog ug manggula, kadtong nagbuhat sa maayong mga butang ngadto sa pagkabanhaw sa kinabuhi, kadtong nagbuhat sa daotang mga butang ngadto sa pagkabanhaw sa paghukom.” (Juan 5:28, 29) Ang ekspresyon mismong “handumanang mga lubnganan” nagapasabot nga kadtong mga tawong patay gihawiran diha sa “panumdoman” sa Diyos. Iyang ipasig-uli sila sa kinabuhi. Anaa ang matuod nga paglaom alang sa mga patay nga mamatuman sa diha nga kining yutaa mailalom na sa bug-os nga paggahom sa kagamhanan sa Gingharian sa Diyos pinaagi ni Kristo.—Mateo 6:9, 10; Pinadayag 21:1-4.

[Footnote]

[Blurb sa panid 10]

Ang maghuhubad sa Bibliya si Tyndale misulat: “Kon atua sa langit ang kalag, sultihi ako kon unsay katarongan sa pagkabanhaw?”

[Letrato sa panid 11]

Ang Katsilang eskolar si Unamuno misulat: “Ang pagkadili-mamatay sa kalag . . . maoy paganong pagtulon-an sa pilosopiya”

[Letrato sa panid 12]

Katolikong teologo si Küng: “Sa dihang si Pablo naghisgot sa pagkabanhaw, ang iyang gipasabot sa yano dill mao ang Gregong ideya sa pagkadili-mamatay sa kalag”