Ang Duol-sa-Kamatayong Kasinatian—Pamatuod sa Pagkadili-Mamatay?

“Ang kalag sa tawo dili mamatay ug dili mahanaw.”—Plato, Gregong pilosopo, c. 428-348 W.K.P.

“Ang dakong panaghiusa anaa sa dili-mamatay nga mga kalag.”—William Shakespeare, Ingles nga tagsulat sa dula, 1564-1616.

“Ang kalag dili malaglag . . . ang kalihokan niana mopadayon hangtod sa hangtod.”—Johann Wolfgang von Goethe, Alemang magbabalak ug dramatorgo, 1749-1832.

“Ang atong pagkatawo . . . magpadayong buhi sa sunod nga kinabuhi.”—Thomas Edison, Amerikanong imbentor, 1847-1931.

SULOD sa kaliboang katuigan nagtuo ang tawo nga siya dunay kinaiyanhong pagkadili-mamatay. Gipuno sa karaang mga magmamandong Ehiptohanon ang ilang mga lubnganan sa mga kasayonan ug kaluhoan sa kinabuhi aron ang lawas maalagarag maayo sa pagpakighiusa niini sa ka, o sa kalag.

Sa ingon gipaningkamotan sa tawo ang pagpatuo sa iyang kaugalingon nga ang pagkapiho sa kamatayon ginulo sa pagpadayong buhi sa dili-mamatay nga kalag o espiritu. Ang uban, sama sa Ingles nga magbabalak si Keats, buot motuo pero nagduhaduha. Sumala sa gisulat ni Keats: “Nangandoy ako nga motuo sa pagkadili-mamatay . . . Buot ko nga motuo sa pagkadili-mamatay.” Unsay imong gituohan mahitungod sa pagkadili-mamatay kono sa tawo?

Sa mga pulong ni Keats tingali nabatonan nato ang yanong ilhanan ngadto sa mga konklusyong gihimo sa pila ka doktor ug sikyatrista, ingon man sa mga tawong nakaagi sa NDE (duol-sa-kamatayong kasinatian). Pananglitan, sa mga pagsusi nga gihimo sa doktor ug propesor sa medisina si Dr. Michael Sabom niadtong may NDE, “ang tino nga pagkunhod sa kahadlok sa kamatayon ug ang tino nga pag-uswag sa pagtuo sa laing-kinabuhi gitaho sa kinabag-an sa mga tawong may NDE.”—Italiko amoa.

Unsay nakab-ot nga konklusyon sa sikyatristang si Dr. Elisabeth Kübler-Ross human sa pagsusi sa kapin sa libong kaso sa NDE? Sa iyang librong On Children and Death siya miingon: “Ug mao usab sa kamatayon . . . ang kataposan una pa sa laing sinugdanan. Ang kamatayon mao ang dakong pagbalhin.” Siya midugang: “Tungod sa dugang panukiduki ug dugang mga basahon, ang dugang ug dugang katawhan mahibalo inay motuo nga ang atong pisikal nga lawas mao lamay uluran, ang kabhang sa tawo. Ang atong sulod, matuod nga pagkatawo, ang ‘alibangbang,’ maoy dili-mamatay ug dili-malaglag ug pagawson sa gutlong atong matawag kamatayon.”

Si Dr. Kenneth Ring, propesor sa sikolohiya ug awtor sa Life at Death, mihinapos sa mosunod: “Ako nagtuo . . . nga mopadayon kita sa pagbaton sa may-hunahuna nga kinabuhi tapos sa atong lawasnong kamatayon.” Dayon siya midugang: “Ang akong kaugalingon nga pagsabot niining duol-sa-kamatayon nga mga kasinatian nagaagak kanako sa pag-isip kanila nga ‘mga pagtulon-an.’ Sila maoy, para kanako, tungod sa ilang kinaiya, mapadayganon nga mga kasinatian. . . . Niining bahina, ang [duol-sa-kamatayon] nga mga kasinatian maoy susama sa misteryoso o relihiyosong mga kasinatian [Italiko amoa.]. . . . Gikan niining panglantawa, ang mga tingog nga atong nadunggan niining libroha [Life at Death] maoy iya sa mga propeta nga nagasangyaw sa usa ka relihiyon sa unibersohanong pagkamagsoon.”

Magkaatbang nga Panglantaw

Apan unsay ginaingon sa ubang mga tigsusi? Giunsa nila pagpatin-aw kining duol-sa-kamatayon ug gawas-sa-lawas nga mga kasinatian? Gisabot kana sa sikologong si Ronald Siegel sa lahing kahayag. “Kining mga kasinatiana maoy kasagaran sa nagkadaiya nga pagkapukaw diha sa utok sa tawo, apil ang LSD, pagkanahikawan sa nerbiyos ug sa hinobrang tensiyon. Ang tensiyon mao ang nagapatungha sa mga hulagway sa utok. Kana sila managsama alang sa kadaghanang tawo kay ang atong mga utok samag mga koneksiyon aron sa pagpondog impormasyon, ug kining mga kasinatiana sa panguna maoy elektrikal nga mga impormasyong mogawas sa maong mga koneksiyon.”

Si Dr. Richard Blacher sa Tufts University School of Medicine, Boston, misulat: “Ako mosugyot nga ang mga tawong makaagom niining ‘mga kasinatian sa kamatayon’ nagaantos sa hypoxic [kakulang sa oksiheno] nga kahimtang, nga sulod niana naningkamot sila sa pagsagubang sa kaisipan sa mga kabalaka nga gihagit sa medikal nga mga metodo ug mosulti. . . . Atong giatubang dinhi ang handurawan sa kamatayon, dili ang kamatayon mismo. Kining handurawa [sulod sa hunahuna sa pasyente] labing madanihon, sanglit kini nagasulbad sa ubay-ubayng mga kabalaka sa tawo sa usa ka panahon. . . . Ang doktor kinahanglang magmabinantayon ilabina sa pagdawat sa relihiyosong pagtuo ingong siyentipikanhong mga impormasyon.”

Gipaila ni Siegel ang laing makaiikag nga punto mahitungod sa “mga pananawon” sa hapit patay na: “Sama sa diha sa mga panghanduraw, ang mga panan-awon sa laing-kinabuhi katahapan nga sama niining kalibotana, sumala sa mga asoy nga gihatag sa himalatyong mga pasyente mismo.” Pananglitan, usa ka 63-anyos nga lalaki nga migugol sa kinadak-an sa iyang kinabuhi sa Texas miasoy sa iyang “panan-awon” sumala sa mosunod: “Ako nagbitay ibabaw sa koral. . . . Sa usa ka kiliran sa koral kadto maoy bagnoton kaayong teritoryo, nga kabugangan . . . Ang pikas nga kiliran sa koral mao ang labing matahom nga sibsibanan nga tingali akong sukad nakit-an . . . [Kadto maoy] tulo- o  upat-lubid nga koral nga alambre.” Kini bang pasyente nakakita gayod ug alambre sa “langit” o sa kalibotan tapos sa kamatayon? Dayag nga kadtong mga hulagwaya napasukad sa iyang kinabuhi sa Texas ug nahinumdoman gikan sa pondohanan sa impormasyon sa iyang utok—gawas kon kita patuohong adunay alambre “sa pikas nga kiliran”!

Sa pagkamatuod, daghan kaayong NDE ang suod konektado sa mga kasinatian ug kagikanan sa kinabuhi sa mga pasyente nga dili makataronganon ang pagtuo nga sila nakatan-aw sa daklit sa usa ka kalibotan tapos sa kamatayon. Pananglitan, kadto bang mga pasyenteng may NDE nga nakakita sa usa ka “mahayag nga tawo” nakakita sa samang tawo bisan kon sila maoy Kristohanon, Hudiyo, Hindu o Muslim? Sa iyang librong Life After Life, si Dr. Raymond Moody misaysay: “Ang pag-ila sa tawo nagkalainlain gikan sa indibiduwal ngadto indibiduwal ug mopatim-aw nga sa panguna usa ka obra sa relihiyosong kagikan, pagkabansay, o tinuohan sa tawong nalangkit. Busa, kadaghanan niadtong mga Kristohanon . . . nagpaila sa kahayag ingong si Kristo . . . Ang usa ka Hudiyong lalaki ug babaye nagpaila sa kahayag ingong usa ka ‘manulonda.’”

Sa estriktong siyentipikanhong kahimtang, si Dr. Ring miangkon: “Akong ginapahinumdoman ang akong mga mamiminaw nga ang akong natun-an mao ang duol-sa-kamatayon nga mga kasinatian, dili tapos-sa-kamatayong mga kasinatian. . . . Dayag walay pasalig nga kining mga kasinatiana mopadayon kahang mapadayag sa paaging nahiuyon sa ilang mga sinugdanan o sila mopadayon ba gayod. Kana, sa akong pagtuo, mao ang hustong siyentipikanhong baroganan nga pagabatonan bahin sa kahulogan niining mga kasinatiana.”

Sentido Komon ug ang Bibliya

Mahitungod sa kamatayon, ang sikologong si Siegel nagahatag sa iyang opinyon: “Ang kamatayon, kon mahitungod sa lawasnong sunodsunod nga hitabo, dili misteryo. Tapos mamatay ang lawas mabungkag ug suhopon pag-usab sa way-kinabuhing mga sangkap sa silinganan. Ang tawong patay mawad-an sa iyang kinabuhi ug pagkamay-hunahuna. . . . Ang labing makataronganong taghap mao nga ang pagkamay-hunahuna makabaton ug samang dulnganan sa iya sa patay nga lawas. Katingalahan, kining sentido-komon nga pagtuo dili mao ang kaylap, ug ang kinabag-an sa katawhan . . . nagapadayon sa paggamit sa pasukaranan nilang katuyoan nga magpabiling buhi ug nagahulmag kaliboang pagtuo mahitungod sa pagpadayon sa tawo nga buhi tapos mamatay.”

Duolan sa 3,000 ka tuig nga miagi ang samang “sentido-komon nga pagtuo” gihatag sa usa ka hari nga misulat: “Kay ang mga buhi nahibalo nga sila mamatay; apan alang sa mga patay, sila walay nahibaloan gayod, ni sila aduna pay mga suhol, kay ang ilang handumanan nahikalimtan. Usab, ang ilang gugma ug ilang pagdumot ug ilang pangabugho nahanaw na, ug sila wala nay bahin sa panahon nga walay katinoan sa bisan unsa nga pagabuhaton sa silong sa adlaw. Ang tanan nga makaplagan sa imong kamot nga pagabuhaton, buhata kana uban ang tibuok nimong gahom, kay walay buluhaton ni lalang ni kahibalo ni kaalam sa Sheol [ang katibuk-ang lubnganan sa katawhan], ang dapit nga imong pagaadtoan.”—Ecclesiastes 9:5, 6, 10.

Tinong ang Bibliya wala maghatag ug dapit sa pag-isip sa duol-sa-kamatayong mga kasinatian ingong pasiuna sa kinabuhi luyo sa kamatayon. Ang kabatbatan ni Haring Solomon sa kamatayon ug sa mga epekto niini walay mga timailhan sa dili-mamatay nga kalag nga magpadayong buhi ngadto sa laing dagway sa may-hunahuna nga kalungtaran. Ang mga patay “wala mahibalo sa bisan unsa.”

Hinuon, kadtong nagabuhat sa espiritismo ug sa pagpakigsulti sa “mga patay” mahimuot gayod kaayo nga makabaton sa daw pagpaluyo sa gatosan ka duol-sa-kamatayon nga mga kasinatian. Ang sikologo si Siegel mikutlo sa usa ka tig-lektura bahin sa paranormal, o labaw-kinaiyanhon, ingong miingon nga “kon atong susihon ang ebidensiya sa laing-kinabuhi sa maminatud-on ug walay-pagpihig kinahanglang magpahigawas kita sa pagkamalupigon sa sentido komon.” (Psychology Today, Enero 1981) Makaiikag, kining samang tiglektura “miergong ang mga kalag ug mga multo mao gayoy mga bunga sa hunahuna, apan kana ipadala gikan sa mga hunahuna sa mga tawong patay ngadto sa iya sa mga buhi!” Kana tinong dili uyon sa konklusyon ni Solomon nga ang mga patay maoy mga patay ug walay kahibalo.

Duol-sa-Kamatayong mga Kasinatian—Giunsa Pagpatin-aw?

Nan, sa unsang paagi ikapatin-aw ang tanang duol-sa-kamatayon ug gawas-sa-lawas nga mga kasinatian? Sa panguna, dunay labing menos duha ka posibilidad—ang usa mao kanang gipahayag sa pipila ka sikologo nga ang aktibo-pa nga utok sa hapit-patay nga tawo mahinumdom ug magporma sa mga hulagway tungod sa mga kabug-at sa duol-sa-kamatayong kasinatian. Unya kini sila hubaron sa pila ka pasyente ug mga imbestigador ingong mga daklit nga paglantaw sa kinabuhi luyo sa kamatayon. Sa pagkamatuod, sumala sa atong nakita gikan sa Bibliya, kana dili mahimong tinuod, kay ang tawo wala magbaton ug dili-mamatay nga kalag, walay gitawag laing-kinabuhi sumala sa gihunahuna niining mga kahimtanga.

Apan adunay ikaduhang posibilidad nga pagatagdon nga makapatin-aw tingali sa pipila niining mga kasinatiana. Kini usa ka hinungdan nga dili tuohan sa kadaghanang imbestigador. Pananglitan, si Dr. Moody mipatin-aw diha sa iyang librong Life After Life nga “panalagsa, adunay . . . misugyot sa demonyohanong mga katin-awan sa duol-sa-kamatayong mga kasinatian, nga misugyot nga ang mga kasinatian pihong gitultolan sa kaaway nga mga gahom.” Ugaling, iyang gisalikway ang ideya sanglit iyang gibati nga inay bation sa mga pasyente nga mas diyosnon pagkatapos sa kasinatian, “Si Satanas lagmit magmando sa iyang mga alagad sa pagsunod sa dalang madumtanon ug malaglagon.” Siya midugang, “Tinong siya pakyas sa labihan—sumala sa akong maila—sa paghimog makapadani nga mga sinugo alang sa iyang programa!”

Niining bahina si Dr. Moody nasayop nga grabe sa duha ka paagi. Nahauna, si Satanas dili gayod mosangyaw sa pagdumot ug panglaglag pinaagi niining mga kasinatiana. Nganong dili man? Kay ang Bibliya nagaingon: “Si Satanas nagapadayon sa paghimo sa iyang kaugalingon nga usa ka manulonda sa kahayag. Busa dili talagsaon kon ang iyang mga ministro nagapadayon sa paghimo sa ilang kaugalingon nga mga ministro sa pagkamatarong.” (2 Corinto 11:14, 15) Kon siya makapatunhay sa pangunang bakak nga kanunay niyang gipalungtad—“Kamo dili gayod mamatay”—iyang mahimo kana pinaagi sa mopatim-aw labing dili daotan ug makalamdag nga paagi.—Genesis 3:4, 5.

Ikaduha, siya wala gayod mapakyas sa paghimog makadani nga mga sinugo alang sa iyang programa sa kabakakan mahitungod sa dili-mamatay nga kalag! Sa kaatbang, siya karon dunay mga doktor, mga sikologo ug mga siyentipiko nga bug-os nagapaluyo sa bakak nga iyang gisangyaw pinaagi sa mga pari ug mga pilosopo latas sa kapanahonan! Pagkahaom ang pagsuma ni Pablo sa kahimtang sa misulat siya: “Karon, kon ang maayong balita nga among ginapahayag sa pagkamatuod gitabilan, kini gitabilan taliwala niadtong si kinsa nagakahanaw, nga taliwala kanila ang diyos niining kahikayan sa mga butang nagbuta sa mga hunahuna sa mga dili-matinuohon, aron ang kahayag sa mahimayaong maayong balita mahitungod kang Kristo, kinsa mao ang dagway sa Diyos, dili modan-ag”!—2 Corinto 4:3, 4.

Bisan pa niana, sumala sa atong nakita, ang pipila ka sikologo nagtuo nga ang tawo dunay may-hunahuna nga kinabuhi tapos mamatay. Kining personal nga paghubad sa kahulogan sa duol-sa-kamatayong mga kasinatian nagaobligar kanato sa pagpatungha sa mosunod nahiangay nga mga pangutana alang niadtong nagtuo sa Bibliya: May Biblikanhon ba gayod nga pasikaranan sa pag-ingon nga ang tawo dunay dili-mamatay nga kalag nga mobiya sa lawas samag alibangbang gikan sa usa ka uluran? Komosta ang mga teksto sa Bibliya nga nagagamit sa mga pulong “kalag” ug “pagkadili-mamatay”?

[Blurb sa panid 5]

Dr. Kübler-Ross: “Ang atong lawas sa pagkamatuod mao ang uluran . . . Ang atong sulod, matuod nga pagkatawo . . . mao ang dili-mamatay”

[Blurb sa panid 5]

Dr. Blacher: “Atong gihisgotan dinhi ang handurawan sa kamatayon, dili ang kamatayon mismo”

[Letrato sa panid 6]

Nasagolan sa pilosopiya ni Plato ang mga pagtulon-an sa daghang relihiyon

[Letrato sa panid 7]

Ang Ingles nga magbabalak si Keats ‘buot motuo sa pagkadili-mamatay’