Gikan sa Kamatayon Ngadto sa Kinabuhi sa Dachau

“Ayaw sila pagdumti. Dili ka makasakit kanila. Sakiton mo lamang ang imong kaugalingon!”

KANANG mga pulonga, nga gisulti kanako, usa ka batang babaye, pinaagi sa usa ka malulutong babaye sa kampo konsentrasyon sa Dachau panahon sa Gubat sa Kalibotan II, nakatabang sa pagluwas sa akong kinabuhi ug sa maayong pangisip.

Ako natawo sa Moscow sa 1926. Ang akong amahan taga-Kiev ug ang akong inahan taga-Georgia. Sila mga siyentipiko nga mitungha sa Moscow University. Si Papa mikagiw gikan sa Rusya sa 1929 nga mipuyo sa Danzig (Gdańsk, Polandiya, karong adlawa) Ako gimatuto sa paggamit lamang ug Aleman ug kadaghanan sa among mga higala maoy Hudiyo.

Sa gisugdan ni Hitler ang iyang makalilisang nga pagmando, ang mga Hudiyong pamilya nagsugod pagkawala sa among silinganan, ilabina sa magabii. Sa adlaw nga misugod ang gubat tali sa Alemanya ug Rusya, nahanaw usab ang among pamilya. Oo, kami gikuha nga may pila ra ka minutos sa pag-ilis. Ang tanang butang nahibilin.

Sa unang kampo sa pagsukitsukit, ako gibalikbalik sa pagsukit ilalom sa sulaw nga kahayag ug gidagmalan hangtod nangitom ang akong kalawasan. Ug hangtod niining adlawa sa akong hunahuna sila wala makaamgo nga ako dili makatubag sa ilang mga pangutana mahitungod sa kalihokan sa akong mga ginikanan. Ngano man? Kay ang akong mga ginikanan nagsulti sa Ruso sa usag usa, ug wala gayod ako makatuon nianang pinulongana.

Wala ko na gayod igkita pag-usab ang akong amahan tapos kami gidala ug gipasakay sa trak paingon niadtong sentro sa pagsukitsukit. Ug niining tuig 1985 ako wala gihapoy ideya kon siya buhi ba o patay na.

Si Mama ug ako dayon gipriso sa usa ka tren sa baka sulod sa upat ka adlaw. May lugar lang nga katindogan ug wala ing pagkaon, tubig, o kasilyas. Wala kami ideya bahin sa among dulnganan​—ang Dachau​—ang daotag-dungog nga dapit sa pagsakit ug kamatayon!

Tapos butangig marka, ituklod, patiri, nga gihuboan sa tanan namong sinina, ug gipaagom sa kapintas sa nagdalag-batotang SS nga mga tawo, kami nangaligo ug gihatagag binadlisang mga sinina. Unya gibulag ako gikan sa akong mahigugmaon ug maanyag nga inahan ug gipadala ngadto sa baraks alang lamang sa kabataan.

Kamatayon—Matag-Adlaw nga Kasinatian

Didto ko unang nasinati ang kamatayon. Kada buntag, ang hamtong nga mga prisong lalaki magkuha sa mga lawas sa kabataang nangamatay sa magabii, ang pipila gumikan sa kakulang sa sustansiya, ang uban gumikan sa pagsakit, ug ang pipila tungod kay sila gikuhaag dugo hangtod namatay sa pagtaganag mga abuno sa dugo alang sa nasamdang mga sundalo. Kanunay nga may mga pundok sa lawas nga nagpaabot nga sunogon. Ang mga hurnohan dili makaapas!

Nganong ako wala mosangko sa mga hurnohan? Aw, gihukom nga gamiton ako alang sa medikal nga mga eksperimento. Busa ako ineksiyonan una sa usa ka kagaw, dayon sa usa ka pangontra niana. Bisan pa niana, kadto wala kaayo makalingaw sa akong mga tigsakit kay ako namatuto sa dili paghilak o pagpakitag emosyon. Busa sa kadugayon ilang giliso ang ilang pagtagad ngadto sa lain.

Imposible nga hisabtan ni bisan kinsa nga wala makaagi niining mga butanga ang epekto niana diha kanamong mga bata pa lamang. Wala kami mahibalo kon kaha buot namong mamatay kun dili ba. Ang pipila kanamo naghunahunang gusto namong mamatay, apan kay mga bata pa kami nahadlok usab mamatay tungod sa nagdilaab nga impiyerno nga nagpaabot kanamo sumala sa among kanhing mga magtutudlo sa relihiyon. Apan unya kami nangatarongan: ‘Tinong ang impiyernong-kalayo dili grabe pa kay niini!’

Matag karon ug unya, gisugo ang mga priso sa pag-shower nga dungan, diin ang “tubig” misangko nga gas diay ug ang tibuok panon mangamatay. Hangtod niining adlawa nasayran kong dili mahimo ang pagkaligo. Kon mosulay ako, ako panington ug mosugod sa pagkurog. May mga panahon, ako nangandoy pag-ayo sa kamatayon nga ako maningkamot gayod sa pagsulod sa kaligoan nga una sa uban. Apan mopatim-aw nga sa mga okasyong gamiton ang gas, ako ituklod.

“Ayaw Sila Pagdumti”

Maoy sa maong panahon nga akong nahibalag si Else. Siya nakigsulti kanako bahin sa kamatayon, nga nagsulti kanako nga walay angay kahadlokan. Misaysay si Else nga sa dihang mamatay ang tawo, siya dili moadto sa impiyernong sakitanan apan yanong matulog. Unya, ‘sa buntag,’ ingnon ta, siya momata ug ang yuta mahimong paraiso. (Lucas 23:​43; Juan 5:​28, 29) Nianang panahona, wala na ing kasakit, pagdumot, o rasanhong pagpihigpihig​—kangaya ug kalipay lamang sa tanang dapit. (2 Pedro 3:​13; Pinadayag 21:​1-4) Mituo ako kaniya! Ang iyang mga pulong nahisamag kahayag sa adlaw sa mangiob kong kinabuhi.

Gipameligro ni Else ang iyang kinabuhi aron sa pagpakigsulti kanako. Siya mag-amping kaayo nga dili makakita ang mga guwardiya nga kami magsultianay. Kon motungha ang higayon, motago kami sa likod sa pundok sa basura ug magsultianay sa pila ka minutos. Sultihan niya ako sa kahibulongang mga butang gikan sa Bibliya, mga butang nga naghimo kanakong nangandoy sa paraiso nga ihatag sa Diyos. Sa wala madugay, wala na akoy kahadlok sa kamatayon, apan mibati nga labawng madawaton sa kahimtang nga akong naagoman.

Si Else sa linain nakalipay kaayo kanako sa dihang namatay ang akong inahan. Ang akong inahan maanyag gayod kaayo, nga ang mga tawo manglingi diha sa kadalanan. Kadto dako kaayong tentasyon alang sa SS nga mga lalaki, ug mao nga ilang gigamit siya alang sa ilang unodnong katagbawan. Sa sunodsunod nga gabii ako napugos sa paglantaw samtang ilang mapintas nga gipahimudsan siya hangtod siya sa kataposan gipatay nga mapintason pinaagi sa pagsakit ug sa ginuropong paglugos.

Kay ako 14 anyos lamang niadto, ako daling madani. Ang pagdumot mao ang kinaiyanhong reaksiyon! Apan ang mga pulong ni Else nanagingting sa akong igdulongog: “Ayaw sila pagdumti. Dili ka makasakit kanila. Sakiton mo lamang ang imong kaugalingon!” Kadto nahiuyon sa mga pulong ni Jesus mahitungod sa ‘paghigugma sa atong mga kaaway ug pag-ampo alang niadtong nagalutos kanato.’ (Mateo 5:​44) Dili ingon nga atong batonan ang mainitong mga pagbati sa maong mga tawo. Hinunoa, atong ipakita ang gugma pinaagi sa pagpasaylo kanila sa ilang mga buhat ingong atong mga maglulutos.

Gitabangan usab ako ni Else sa pagbatog mas tin-aw nga pangisip sa Diyos. Ako niadto nagdumot kaniya kay ang SS may “Ang Diyos nagauban kanato” diha sa mga bilya sa ilang bakos. Akong mahunahunaan ang pagsakit, ang walay-katulog nga mga gabii, ang pag-espre kanamo sa insecticide, ang mga dugho nga mosupsop sa among dugo, ang mga ilaga nga maningaon sa among buhing unod sa magabii, ang kabaho sa kamatayon nga kanunay nagkaisog, ang mga hurnohan nga nag-obertaym, ang katugnaw, ang kakulang sa mga habol ug ang dayag nga pagkalipay sa uban sa among mga kasakitan. Kon ang Diyos nag-uban kanila, ako naghunahuna, nan ako dili buot mabahin kaniya.

Masilakon nga Pagtuo ug ang Ubehong Trianggulo

Gitabangan ako ni Else sa pagsabot nga ang Diyos dili mao ang responsable sa gibuhat niadtong mga nagkalipay-sa-kasakit nga tawo. Hinunoa, sa iyang gitakdang panahon, ang Diyos manudya. Unya iyang ipasig-uli ang mga inosente ngadto sa bug-os nga kahimsog ug sa kinabuhi, nga magaganti sa tanan nga nagbutang sa ilang paglaom diha kaniya. Siya miingon nga ang diyos nga gihisgotan sa among mga tigsakit dili mao ang matuod nga Diyos, kondili mao ang usa nga ilang gimugna sa ilang kaugalingon, ug nga, kon sila naghunahunang sila makadawat ug mga panalangin gikan sa matuod nga Diyos, sila nagalimbong sa ilang kaugalingon.

Gipatin-aw usab ni Else ang hinungdan sa mga suliran sa kalibotan, nga gisultihan ako nga si Satanas mao ang magmamando niining kalibotana ug ang Diyos magagamit sa Gingharian diha sa mga kamot sa Iyang binanhaw, hinimayang Anak si Jesu-Kristo, sa paghanaw gikan kanato sa Yawa. (2 Corinto 4:​4; Juan 14:​30; Pinadayag 20:​1-6) Kanang tanang pulonga maoy honi sa akong mga igdulongog ug tinubdan sa kalig-on niadtong masulob-ong mga adlaw. Ang mga pulong ug ininahang kalulot ni Else, sa pagkamatuod, maoy akong inspirasyon.

Ang SS mihatag kaniyag lisod kaayong panahon kay siya usa man ka Alemang nasyonal ug bisan pa niana wala mopasakop sa pagbuot sa mga Nazi. Mipatim-aw nga giisip kadto sa SS ingong personal nga pagtamay ug wala gayod molaktaw ug higayon sa pagpamintas kaniya, nga kanang tanan iyang giantos nga mapailobon. Namatikdan ko nga siya may ubehon-kolor nga trianggulo nga gitahi sa buktok sa iyang uniporme ug nahibulong kon unsay kahulogan niadto. Tapos makalabang sa akong pagkapriso sa Dachau ako nagsusi ug nasayrang ang trianggulo gitagana alang sa mga Saksi ni Jehova. Oo, si Else usa diay ka saksi ni Jehova nga Diyos.​—Isaias 43:​10-12.

Makaluluoy nga Else! Siya niwang kaayo, nga samag kalabera. Apan may butang nakapaespesyal kaniya. Wala gayod nako hisayri ang iyang apelyido o makasusig taga diin siya, bisan pag siya maluluton kaayo ug espesyal alang kanako. Ako naghunahuna niadto nga siya mao ang matang sa inahan nga buot kong mabatonan. Sa taudtaod tapos patya ang akong inahan, si Else nahanaw usab, ug wala ko na siya igkita pag-usab. Apan dili ko gayod hikalimtan ang mga pulong iyang gipanulti o ang iyang espiritu sa mahilomong pagsalig.

Kagawasan sa Pagpangita sa Kinabuhi!

Tapos ang upat ka tuig sa Dachau, miabot ang akong kagawasan. Sa walo ka adlaw una moabot ang kasundalohang Amerikano, kaming tanan gikandadohan sa SS nga mga guwardiya diha sa kampo ug sila nangahanaw. Walay mausa ang nakaeskapo sanglit ang mga alambre palibot sa kampo kinoryentehan man. Sa dihang sa kataposan miabot ang mga Amerikano, ilang gisugdan ang pagpakaon kanamo, apan alang sa daghan kadto ulahi na kaayo. Ikasubo, tapos sa pagpakigbisog pag-ayo alang sa kinabuhi, dayag ang daghan nawad-an sa ilang determinasyon nga mabuhi ug gidaog sa kamatayon.

Sanglit ako Ruso ug nasyonalidad, ako gitugyan ngadto sa mga Ruso. Kay niadtong panahona ako 17 anyos na, ako gisultihang ako ipakasal sa komandante sa hedkuwarter. Apan ang usa ka koronel nga nakaila sa akong amahan sa usa ka unibersidad nagtago kanako ilalom sa habol sa likod nga lingkoran sa iyang kotse ug ako giyuhot pagawas sa baraks. Ako misakay sa tren padulong sa Rusong utlanan, ug una pa sa kaadlawon usa ka buntag, nakakitag dapit diin ang mga guwardiya wala kaayo magbantay. Nga nag-ubo, ako mikamang tabok sa ambut unsa kadtong dapita, usa ka distansiya nga kapin ug milya. Ang mga sundalong Amerikano sa pikas nga kiliran naglantaw kanako nga nagkamang paingon kanila. Gipunit nila ako ug gipasakay sa tren paingon sa Heidelberg. Naglingkod atbang nako mao ang usa ka lalaking taga-Ukrain nga sa kataposan akong naminyoan.

Ang mga kahimtang nahimong dili na maantos, kay ang mga Ruso naningkamot sa pagkaplag kanako. Ila pa ganing gipaanunsiyo sa radyo nga ang akong amahan nangita kanako. Apan nahadlok ako sa pagtubag, kay naghunahunang kadto usa ka lansis. Tingali kadto mao ang akong amahan; bisan pa niana dili ako makapameligro sa pagtubag niadtong mga anunsiyo sa radyo. Usa ka adlaw ako giunot sa duha ka komunistang ahente. Busa misulod ako sa usa ka tindahan ug misakay sa elebetor ngadto sa itaas nga andana. Nahibalag ko ang manedyer, ug sa gisultihan ko siya sa nagkahitabo, ako iyang gitagoan sa iyang opisina hangtod namahawa ang mga ahente. Tapos niadto ang akong bana ug ako mihukom sa paglalin ngadto sa Australia, nga nakaabot didto sa Abril 1949.

Usa ka Bag-ong Kinabuhi ug Bag-ong Paglaom

Unya misugod ang bag-ong kinabuhi. Kami giduaw sa lokal nga pari, apan ako midumili sa pagsimba tungod sa mga butang akong nakitang gibuhat sa mga tawong relihiyoso sa Uropa, ug tungod sa kamatuorang gipakita kanako ni Else nga ang mga iglesya dili iya sa Diyos. Misugod ako sa pag-ampo sa Diyos aron makaplagan ang kamatuoran ug miadto sa tanang lokal relihiyosong katawhan sa pagpangutana kanila kon asa sila padulong kon sila mamatay. Silang tanan moingon “sa langit.” Niana ako mopaingon sa sunod relihiyosong pundok.

Pila ka adlaw tapos sa akong pagsugod sa pag-ampo, usa ka batan-ong lalaki nanuktok sa akong pultahan ug nagtanyag kanako sa Bantayanang Torre ug Pagmata! “Moadto ka ba sa langit?” ako nangutana. “Dili,” siya mitubag. “Ako naglaom nga mabuhi sa walay kataposan dinhi sa yuta sa dihang kini himoong usa ka paraiso.” Sa kataposan diha ang usa ka tawo gikan sa katawhang sama kang Else! Sa kataposan kadto ang kamatuorang akong gipangita sukad sa mga adlaw sa Dachau. Ako nahinam kaayo nga tingali kami nagsultihanay sulod sa mga duha ka oras.

Gipaduaw sa Saksi ang iyang iyaan kanako sa sunod adlaw, ug sa duha ra ka adlaw akong gihurot pagbasa ang librong Gikan sa Paraisong Nawala Ngadto sa Paraisong Nabatonan Pag-usab. Unya gisugdan ko pagbasa ang Kristohanong Gregong Kasulatan, ang gitawag Bag-ong Testamento, ug gihuman kadto sa tulo ka adlaw. Pagkakahibulongan nianang tanang impormasyon! Ang librong Paraiso ug ang Bibliya nagsulti sa tukma sama sa gisulti kanako ni Else. Karon sa kataposan akong nakaplagan ang iyang katawhan​—17 anyos tapos makagawas sa Dachau!

Samtang akong lingion ang akong kinabuhi, akong masabot nga ang labing importanteng mga adlaw mao kadtong akong gigugol didto sa Dachau kauban sa minahal nga Else nga nagsulti kanako sa kahibulongang paglaom diha sa Bibliya. Tungod sa iyang paningkamot, ako nakaarang sa ‘pag-agi gikan sa kamatayon ngadto sa kinabuhi.’ (Juan 5:​24) Karon akong mahunahunaang mapabilhon ang dinasig nga mga pulong sa Salmo 94:​17, 18: “Gawas si Jehova magatabang kanako, sa dili madugay ang akong kalag magapuyo sa kahilom. Sa dihang ako miingon: ‘Ang akong tiil mahipandol gayod,’ ang imong mahigugmaong-kalulot, O Jehova, nagalig-on kanako.”

Samtang akong atubangon ang umaabot, kining mga pulong sa Isaias 41:​10 magalig-on kanako: “Ayaw kahadlok, kay ako magauban kanimo. Ayaw pag-ilirawliraw ang imong panan-aw, kay ako mao ang imong Diyos. Ako magalig-on kanimo. Ako magatabang gayod kanimo. Akong kuptan nga hugot ang imong tuo nga kamot sa pagkamatarong.” Salamat sa paningkamot sa minahal nga Else, si Jehova nagtabang gayod kanako sa pagkaplag sa kinabuhi sa Dachau.—Tinampo.

[Blurb sa panid 17]

Si Mama ug ako gipriso sa tren sa baka sulod sa upat ka adlaw

[Blurb sa panid 17]

Gihukom nga gamiton ako alang sa medikal nga mga eksperimento

[Blurb sa panid 19]

Si Else mitabang kanako sa pagsabot nga ang Diyos dili ang responsable sa gibuhat sa nagkalipay-sa-kasakit nga mga tawo

[Blurb sa panid 20]

Sa kataposan nakaplagan ko ang katawhan ni Else

[Mga Letrato sa panid 18]

Ang mga lawak sa gas ug mga hurnohan sa Dachau