Ingong Abogado, Buot Ko ang Katarongan

NIADTONG 1964 ako nakagraduwar sa abogasiya sa unibersidad sa Madrid. Nagtuo ako niadto nga nabuksan sa akong atubangan ang dagkong mga posibilidad sa pag-alagad sa hustisya ug sa akong isigkalungsoranon tungod sa bentaha sa usa ka posisyong dakog suweldo, impluwensiyal, ug tinahod. Tungod niana misugod ako sa pagkuha sa mga pasulit aron maangkon ang usa ka posisyon sa pundok sa mga Abogado sa Estado sa Espanya.

Ugaling, sa sunod nga katuigan ako dulot nga nahiubos ug ako nawad-an sa kasibot ug nahidangat sa kahimtang sa politikanhon ug relihiyosong pagkamaduhaduhaon. Naagoman ko ang mga yugto sa depresyon ug misugod ako sa paghunahuna sa paghikog. Mipatim-aw nga kawang ang tanan. Ako nahidangat sa kinutbanan sa usa ka palakaw nga nagsugod sa nangaging katuigan.

Apan unsa ang mga hitabo sa akong kinabuhi nga miduso kanako nganha nianang grabeng kapaingnan sa posibleng paghikog? Unsa ang inanayng paagi nga miganoy kanako sa maong kawalay-paglaom?

Diha sa Kangitngitan

Ako natawo pagkatapos gayod sa Katsilang Gubat Sibil (1936-39), sa dapit nga niadto mao ang Katsilang protektado sa Morocco. Ang akong amahan, usa ka opisyal sa kasundalohan, naestasyon didto. Ako mao ang ikaduha sa tulo ka anak ug ang bugtong lalaki. Nabatonan ko ang naandang kasarangang-klase nga pagkamatuto alang niadtong yugto sa kasaysayan sa Espanya, nga niana ang militaryo ug Katolikong mga prinsipyo gibayaw ngadto sa dili-katuohang mga kinutbanan.

Niadtong panahona ang halos tanang Katsila gipatuo nga siya angay “katunga monghe ug katunga sundalo”​—ug giedukar nianang pag-umol. Kining hunahunaa presente sa tanang bahin sa kinabuhi, nga estriktong gikontrolar sa Katolikong estado. Ang yutang-natawhan, ang relihiyon (Katoliko, siyempre), tradisyon, nasyonalistang espiritu, ug ang mga prinsipyo sa Katsilang rasa mao ang pasukaranang mga pagtuo nga gisilsil pinaagig mando sa gobyerno diha sa hunahuna sa matag bata. Sanglit walay laing kapaingnan niadtong adlawa, ako naedukar sa Katolikong Marist ug Heswitang mga tunghaan. Gituohang sa dili madugay ako mahimo usab nga opisyal sa kasundalohan.

Mga Pangutana ug mga Pagduhaduha

Sa edad 12 nahitabo sa akong kinabuhi ang butang bililhon. Ang akong amahan nakaatender sa pila ka Katolikong kurso sa relihiyosong instruksiyon. Siya mipauli nga may kopya sa Bibliyang Bover-Cantera. Kini anaa pa kanako, nga lininyahan kaayo ug punog mga pangutana ug mga nota nga akong gisulat sa panaplin bahin sa mga butang wala ko hisabti.

Sa mga tulo ka bulan akong nabasa ang tibuok Bibliya. Samtang ako nagkadako akong naamgohang akong nabuhat ang butang talagsaon alang sa Katsilang Katolikong bata niadtong panahona. Walay nagdasig kanako sa pagbasa sa Bibliya. Sa kasukwahi, gipaningkamotan sa akong mga magtutudlo ang pagpugong kanako, ilabina sa misugod ako sa pagsuknag mga pangutana nga dili nila matubag o sa gisupak ko ang Katolikong mga pagtulon-an. “Dili kana angay kanimo. Bata ka pa kaayo. Angay maghulat ka nga madakodako una mobasa sa Bibliya,” mao ang mga komentong sa kadaghanan akong nabatonan. Ang sama nahitabo uban sa mga kauban ko sa eskuylahan. Dili ko gayod mahimong ulohan sa kabildohay ang Bibliya. Ila akong gilantaw nga walay pagsalig, nga maorag ako erehes.

Nasamok ako sa mga pangutanang mitungha sa akong hunahuna sa lakaw sa akong pagbasa sa Bibliya. Ako, nga disiplinadong Katoliko, nagbadlong pa sa akong kaugalingon tungod sa pagbaton sa maong mga pagduhaduha. Ako nalisang sa pagkadiskobreng ako nagtuo sa mga butang nga lahi sa gitudlo sa “Iglesya sa Balaang Inahan.”

Dili ko gayod hikalimtan ang dulot nga kabalaka nga akong gibati sa dihang, panahon sa usa ka leksiyon sa Kasaysayan sa Espanya, akong nasayran ang makalilisang nga mga gubat nga gibugno tali sa mga Katoliko ug sa batok-Trinidad nga mga Arian aron mahiusa ang iglesya. Kalit akong naamgohang ang doktrinang Trinidad wala tuohi sa tanang panahon sa Espanya. Kadto gipatuohan sa opisyal nga paagi sa ikaunom nga siglo kay ang hari sa mga Goth, si Reccared, nagsalikway sa Arianismo ug midawat sa Katolikong relihiyon uban ang Nicean nga simbolo niana, ang Trinidad. Ug kadtong tanan tin-aw maoy tungod sa politikanhong mga hinungdan​—ang panginahanglan sa pagsagol sa mga Visigoth ug sa Katsilang mga Romano, ang duha ka pangunang pundok sa molupyo sa Iberia niadtong panahona.

Gikan sa kinaugalingon kong pagtuon sa Bibliya, ako nakiling sa pagtuo sa Arianhong punto de vista nga si Kristo dili mao ang Diyos kondili, hinunoa, mao ang Anak sa Diyos ug ang una sa iyang mga gilalang. Kini mao ang katarongan nga akong nadiskobrehan sa edad 12 sa akong kaugalingong Bibliya. Apan ako nabalaka. Unsaon ko pagsabot sa butang nga hisabtan unta nga sayosayo sa mga eksperto sa iglesya ug uban ang labawng katin-aw? Busa gipasagdan kong kadto magpabilin didto, nga natago sa akong kasingkasing.

Sa edad 14 nadaot kaayo ang akong panan-aw nga kinahanglang biyaan ko ang ideya sa militaryong karera. Busa mihukom ako sa pagtuon sa arte, nga mitultol sa pagtuon ko sa klasika nga katitikan ug karaang pilosopiya. Akong naamgohang ang ubang nasod ug kultura nabuhi ug nakalahutay uban ang mga pagtuo nga lahi kaayo niadtong uban niana ako namatuto. Mitungha sa akong hunahuna nga ako mahimong natawo unta ngadto sa usa nianang mga kulturaha ug unya, nga makataronganon, mamatuto unta uban ang bug-os lahing hugpong sa mga ideya ug mga pagtuo. Ingong sangpotanan, ako unta may laing relihiyon, personalidad, ug panglantaw sa kinabuhi. Tungod niadto ako naghunahuna nga ang kinabuhi dili gayod makataronganon. Kitang tanan biktima sa sulagma, nga maoy nagahukom kon unsang relihiyona o wala ba nga niana kita matawo. Mipatim-aw nga dili makataronganon alang kanako nga itugyan kita sa Diyos ngadto sa mga pagbuot sa sulagma.

Mga Hinungdan sa Pagkontrahanay

Niadtong panahona kami nagpuyo sa karaang siyudad sa Toledo. Ang daan, naglikoliko, sigpit nga kadalanan, ang hataas nga kasaysayan, ug ang makasaysayanhong mga tinukod niana nga nalangkit sa Muslim, Hudiyonhon, ug Katolikong mga pagtuo nagdapit kanako sa pagpalandong sa tulo ka kultura, ilang mga pagtuo ug pagkinabuhi. Sukad sa sinugdan nalibog ako nga ang duha ka relihiyong labing suod sa Kristiyanidad, ang Hudiyo ug ang Muslim, malig-ong magatudlo sa usa lamang ka Diyos ug dili sa Trinidad. Kadto miagak kanako sa pagsabot sa dugay nang pagkontrahanay tali sa mga Katoliko ug mga Hudiyo ug tali sa Kakristiyanohan ug sa Islam.

Sa edad 17 misulod ako sa Madrid University. Sa sinugdan ang nagkadaiyang klase sa katawhan didto makapadani. Sa ulahi ako naikag sa politika ug naghupot sa mga kontak uban sa radikal ug Marxist nga mga pundok ingon man sa uban nga labawng kasarangan. Apan, wala ko hikaplagi diha kanila ang tinuod nga sinseridad ug intelektuwal nga pagkamaminatud-on nga akong gilaoman. Sa ingon ako nakahinapos nga ang bugtong paagi ako makaalagad sa uban maoy sa personal, inay organisasyonal nga lebel. Ako sa gihapon naghunahunang ang tawo lamang ang may katakos sa pagpatunghag mas maayo ug mas makataronganong kalibotan.

Sumala sa akong gihisgotan nga sayosayo, ako malamposong nakatapos sa akong pagtuon sa abogasiya sa 1964. Apan sa dugang kong pagbasa, sa dugang ako nalibog. Wala ako makakitag paagi nga nabuksan alang sa mas maayong kalibotan alang sa katawhan. Kana ang panahong mipatim-awng kawang kaayo ang tanan. Unya miabot sa akong kinabuhi ang kausaban.

Usa ka Pagduaw nga Nag-usab sa Akong Kinabuhi

Nagpadayon ako sa pagbasa sa Bibliya uban ang labawng interes. Ang akong hunahunang inabogado nagpahinabo nga akong napabilhan ang walay-kinutbanang kaalam nga gibanaag diha sa Moisesnong Kasugoan​—ang katingad-anang pag-angay-angay nga niana gitimbang ang intereses, mga katungod, ug mga obligasyon sa indibiduwal ug sa komunidad. Ako nahingangha sa halalom nga gugma nga nagdasig nianang mga kasugoana ug nga gikinahanglan aron kana sila matuman. Ako nangandoy sa kalibotan nga angay unta mamao kon bug-os ipadapat ang maong mga kasugoan.

Usa ka adlaw abli ang akong Bibliya ibabaw sa akong talad sa gidapit sa akong amahan ang duha ka Saksi ni Jehova, si Fernando ug si Guillermo, sa pagdayon sa balay. “Ang akong anak lalaki maikag kaayong makigsulti kaninyo. Tan-awa kon unsay iyang ginatun-an,” matud niya, samtang iyang gitudlo ang Bibliya. Unya gisugdan ko ang akong mga pangutana. “Nganong gihangyo sa Diyos si Abraham sa pagbuhat sa butang Iyang gidumtan diha sa uban diha sa ilang bakak nga pagsimba​—ang paghalad sa iyang anak?” “Nganong kita ania sa yuta kon ang iyang katuyoan mao ang pagdala kanato sa langit?” “Nganong iyang gibuhat ang tanang butang nga matahom kaayo sa yuta sa punto nga dili gayod nato buot mamatay?”

Sa matag pangutana si Fernando ug si Guillermo mihatag kanako ug katin-awan gikan sa Bibliya. Ako nahingangha. Tapos sa mga duha ka oras nga estoryahay, ako nangutana, “May mga basahon ba kamong ginapatik?” “Oy, oo, daghan kamig basahon! Apan usa lamang ang among dala karon,” matud ni Fernando samtang iyang gipakita kanako ang 256-panid nga librong Gikan sa Paraisong Nawala Ngadto sa Paraisong Nabatonan Pag-usab.

Niadtong hapona gibasa ko ang tibuok libro. Nga nag-inusara sa akong lawak ako nakahilak sa kalipay. Sa kalit ang Bibliya masabtan. Sa maong panahon kadto dili na nagsagol nga tinapok sa wala-matuhog nga perlas. Ang hulagway, nga kompleto sa tanang pangunang punto niana, makataronganon ug punog kahulogan.

Gitandi ko ang akong kaugalingon ngadto sa nalipay sa hilabihan nga tawong buta, kinsa tungod kay giayo ni Jesus nakasugod sa pag-aninag sa porma sa mga butang alirong kaniya. (Marcos 8:​22-25) Ako nangita ug sa kataposan nakakaplag sa kamatuoran. Si Kristo tinuod nga buhi, si Jehova, ang iyang Amahan, ang usa ug bugtong mahigugmaong Diyos sa uniberso, naggamit kaniya sa pagtuman sa iyang makapalipay nga katuyoan alang sa katawhan​—ang pagpasig-uli sa tanang butang pinaagi sa Iyang Gingharian diha sa mga kamot sa iyang hinigugmang Anak.​—Buhat 3:21.

Ugaling, ang pagpadapat sa butang akong nakat-onan dili sayon alang kanako. (Mateo 7:​24) Ang dalan gikan sa akong hunahuna ngadto sa akong kasingkasing nababagan sa mga babag nga, sa tabang ni Jehova, akong nawahing ingong “daghang basura.” Labi pang bililhon mao “ang labaw nga bili sa kahibalo ni Kristo.”​—Filipos 3:8.

Tapos sa usa ka yugto sa pagsulay pinaagi sa ‘mga langgam, kainit, ug motuok nga mga bunglayon,’ akong gisimbolohan ang akong pahinungod kang Jehova pinaagi sa bawtismo sa 1971. (Mateo 13:​4-7, 19-22) Ang akong asawa, si Lucia, nabawtismohan upat ka bulan sa ulahi. Misunod ang akong inahan sa 1973, ingon man ang duha ko ka bayaw nga lalaki nga karon nagaalagad nga mga ansiano sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova.

Pagpanalipod sa Kamatuoran Pinaagi sa Radyo ug TV

Sa kataposan sa 1974 ang usa ka estasyon sa radyo sa Madrid nagdapit sa mga Saksi nga moapil sa usa ka programa mahitungod sa ilang baroganan bahin sa mga abuno sa dugo. Bisan pag kami gilegal sukad 1970, ang prensa ug ang klero nakiling pa sa pagtratar kanamo nga daw usa ka sekta nga mahimong piotan. Busa tiaw na ang among kahinam sa gidapit sa iladong siruhano, ang umagad-nga-lalaki ni Heneral Franco, sa pag-apil sa iyang programa sa radyo.

Sa diha nga ako, usa ka Saksing nars, ug uban pa misulod sa estudyo, gibati namong nahisamag si Daniel nga misulod sa langob sa leyon. Alirong sa dakong lamesa naglingkod ang lima ka doktor ug usa ka Katolikong pari. Nahatag ang dakong pamatuod sa tibuok nasod. Ug kadto naglansang sa bakak sa pari nga kami gidili gihapon. Ang nahilit nga Saksing mga ministro sa gagmayng mga lungsod ilabinang nag-apresyar sa maong tabang.

Sa 1984 ako nakahigayon sa pagpanalipod sa kamatuoran sa usa ka regular nga programa sa Kinatsilang telebisyon nga gitawag La Clave (Ang Yawi). Ang panaghisgot naglangkit sa mga hawas sa kalihokang Hare Krishna ingon man sa Direktor sa Relihiyosong mga Kahikayan sa gobyerno, usa ka propesor sa relihiyosong kasaysayan, ug usa ka doktor sa sikolohiya. Bisan pag giatake, ako nakahatag ug dakong pamatuod pabor sa kamatuoran.

Nakapribilehiyo usab ako sa paghawas sa mga Saksi atubangan sa Korte Suprema sa Espanya. Sa laing okasyon ako nagpahayag sa mensahe sa Bibliya ngadto sa usa ka mamiminaw sa Madrid Autonomous University. Dili ko gayod hikalimtan ang ekspresyon diha sa mga nawong niadtong presente sa dihang ang laing Saksing mamumulong nangutana, “Silotan ba ninyo ang inyong anak pinaagi sa pagdangdang sa iyang kamot ibabaw sa nagdilaab nga kalayo bisan sa usa lang ka minuto? Makalilisang nga palaaboton, dili ba? Aw, ipatuo kanimo sa Kakristiyanohan nga ang Diyos makahimog labaw pa niana diha sa makalilisang nga impiyerno sa walay-kataposang kalayo!”

“Papa, Madugay pa ba ang Pag-abot sa Bag-ong Kahikayan?”

Milabay na ang 15 anyos nga si Fernando ug si Guillermo nanuktok sa akong pultahan. (Mateo 10:​40) Sukad niadto akong nabatonan ang usa ka malipayong pamilya​—si Lucía, ang akong asawa ug dili-ikabulag nga tigpaluyo, ug ang upat ko ka anak, si Rebecca, Jacobo, Abigaíl, ug si Abel. Kami nalipayng nahisakop sa kahibulongang asosasyon ilalom kang Jehova dinhi sa yuta. Ingong pamilya, among gibati nga kami nailalom sa panalipod sa iyang samag-agilang mga pako.​—Exodo 19:​3, 4.

Ang duha ka magulang nga mga bata nagakuyog kanamo sa pagsangyaw sa maayong balita. Usahay sila mangutana kanako, “Papa, madugay pa ba ang pag-abot sa Bag-ong Kahikayan?” Ako motubag, “Duol na kaayo. Diyutay na lamang nga panahon.” Ako nasayod nga ang Pulong ni Jehova dili mapakyas ug ang mga ilhanan nga ang kataposan niining sistemaha haduol na matin-aw kay sukad masukad. Kining gubot nga mga panahon nagapahayag sa mahimayaong pagbalhin ngadto sa pagmando sa Gingharian sa Diyos ibabaw sa yuta, ingong tubag sa sinserong pag-ampo, “Umanhi ang imong gingharian.”​—Mateo 6:​9, 10; Habacuc 2:3.—Sumala sa giasoy ni Julio Ricote Garrido.

[Blurb sa panid 15]

“Sa kalit akong naamgohang ang doktrina sa Trinidad wala tuohi sa tanang panahon sa Espanya”

[Mga Letrato sa panid 16, 17]

‘Ang Katoliko, Muslim, ug Hudiyong mga tinukod sa Toledo mipahinabo kanako sa pagpalandong sa tulo ka kultura’

[Tinubdan]

Mga Letrato: Nasyonal nga Opisina sa Turista sa Espanya

[Letrato sa panid 18]

Si Julio Ricote Garrido uban sa iyang asawa ug mga anak