Paglantaw sa ‘Hapones nga Milagro’
Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!” sa Hapon
ANG usa ka lalaking Ingles milantaw sa iyang kinaham nga programa sa TV sa usa ka Sony. Ang usa ka taga-Uganda nagdrayb sa iyang Toyota ibabaw sa abogong karsada. Ang usa ka eskribiyente sa tindahan sa Indonesia nagsuma sa bayranan diha sa usa ka Canon. Ang usa ka turista sa Atenas mikuhag letrato sa bantog nga Parthenon pinaagi sa usa ka Nikon. Sa kadalanan sa Brooklyn, ang usa ka batan-on nagpakiaykiay duyog sa tinagubtob nga milanog gikan sa iyang maleta-ug-gidak-on madaladalang JVC.
Makapadayon ug makapadayon ang listahan. Kini sila ug ang uban pang kaniadto katingad-anan-pamationg mga ngalan halos nahimong mga kasagarang pulong. Kini mopatungha sa hulagway sa Hapones nga mga produkto nga milunop sa baligyaan sa kalibotan, sa hilabihan gayod nga ang mga bisitang Hapones sa laing nasod kanunay moreklamo nga lisod mangitag sobenir nga dili ginama sa Hapon.
Mga 40 anyos lamang nga miagi, ang Hapon nanlimbasog sa pagbangon gikan sa kagun-oban sa Gubat sa Kalibotan II. Karong adlawa kini ekonomikanhong higante nga kinahanglang tagdon sa ubang bahin sa kalibotan. Pananglitan, ang Amerikanhong produksiyon sa asiro nalupigan na sa Hapon. Ang Britanikong mga magbubuhat ug motorsiklo naiwit sa mga Hapones. Ang mga orasang Swiso ug Alemang mga kamera naladlad sa susamang panag-indig. Gikan sa kotse ngadto sa zipper, ikasugid ang hataas nga listahan sa samang mga estorya sa kalamposan sa Hapon. Bisan tuod dili imyun sa internasyonal nga krisis sa aseite ug sa pag-us-os sa ekonomiya, ang Hapon, bisan pa niana, nakasagubang sa bagyo ug migulang malig-on kay sukad masukad. Dili katingalahang gitawag kini sa daghan nga ‘Hapones nga milagro.’
Karong adlawa, ang mga bisita niining nasod nga may 120 ka milyong katawhan subsob matingala, makadayeg pa sa materyal nga kauswagan. Ang katawhan maayog pamiste, maayog-gikaon ug mauswagon nga tan-awon. Ang kadaghanang balay, bisag gagmay, nasangkapan sa dekolor nga mga telebisyon, telepono, airconditioner ug dili-maihap madaginoton sa kusog nga mga kasangkapan ug galamiton. Ang dagkong mga siyudad napuno sa nangidlap, habog, modernong mga tinukod ug sa dili-matapos nga agos sa maayong-pagkamentenar morag bag-ong mga kotse.
Ang kauswagan dili lamang sa materyal nga matang. Ang mga Hapon gisulong sa Kasadpanhong arte, musika, ug mga dula. Pananglitan, ang siyudad sa Tokyo nagapasigarbo sa walo ka dagkong simponiya nga orkestra, nga milupig pa sa ilado nang mga kaulohan sa musika sama sa Vienna, Paris ug New York. Ang Amerikanhong dulang besbol karon nahimong labing bantog nga dula sa Hapon. May gibanabanang 20 milyong entrante sa Little League, kompaniya, ug propesyonal nga mga tem sa tibuok nasod. Sa katibuk-an, ang proporsiyon sa walay trabaho sa Hapon nahiapil sa labing ubos sa kalibotan, ug ang proporsiyon sa mga makabasa ug makasulat sama ka maayo sa ubang nasod.
Dayag, ang dakong pangutana mao: Unsay hinungdan sa Hapones nga milagro? Ang tubag gipangita pag-ayo sa mga pangulo sa daghang nasod nga ikag mogamit niini sa pagpauswag sa ilang nagkaunlod nga pagkamabungahon ug ekonomiya. Sa pagkamatuod, labing makapalig-on ang paglantaw kon unsay nagpatungha niining milagroha ug unsang pagtulon-an ang makat-onan sa uban gikan niini.