Mga Batan-on Nangutana . . .

Unsay Akong Mahimo Kon Singgitan Ako sa Akong mga Ginikanan?

“NGANONG singgiton pa man sa akong mga ginikanan ang ilang pagpakigsulti kanako?” nangutana si Keith. Sama usab ug mahay si Martha: “Bisan unsa pay among hisgotan, matapos kami nga magsinghagay sa usag usa.” Pamilyar bang pamation kanimo ang mga pulong ni Keith ug Martha? Kon mao, tingali nahibulong ka—

Kinahanglan pa bang Mosinggit?

Magmarealistiko kita. May mga panahon nga gikinahanglan ang labaw sa naandang tingog. Tingali kinahanglang pukawon ka sa pagtungha o tawgon sa pagpangaon. Wala ka magpaabot nga hunghongan, di ba? Ug usahay may katarongan nga masuko ang mga ginikanan.

Pananglitan, ang Bibliya nagtala nga sa 12 anyos pa si Jesus, gidala siya sa iyang mga ginikanan, si Jose ug Maria, sa pagsimba sa Jerusalem. Sa milakaw ang mga ginikanan aron sa pagpamauli, miabot unag usa ka adlaw sa ilang namatikdan nga wala mahauban kanila si Jesus. Apan human sa tulo ka adlaw nga pagpangita, nakit-an si Jesus sa Jerusalem nga namati ug nangutana sa mga magtutudlo sa templo. Handurawa ang kabalaka sa tingog ni Maria sa miingon siya: “Anak, nganong gibuhatan mo man kami sa ingon? Ang imong amahan ug ako nabalaka kaayo sa pagpangita kanimo.”—Lucas 2:48, Today’s English Version.

Sa kahimtang ni Jesus, mahitabo ang dili pagsinabtanay. Apan, motungha ang problema, kon naghunahuna kang tubagon sa normal apan singhag hinuon ang madawat. Hinunoa, pinaagi sa paghunong ug sa pagpalandong, imong maamgohan kon nganong mahitabo usahay kini. Pananglitan, matikdi kon unsay gipamulong sa ubang mga batan-on:

Michelle: “Dili mapailobon ang akong mama ug usahay dili masinabtanon, ug malimtan nako ang kamatuoran nga siya may trabaho ug mga anak nga atimanon.”

Harry: “Matugaw kaayo ako kon akoy hungawan sa akong inahan sa iyang kasuko. Kini ang mahitabo inig-abot niya sa balay gikan sa trabaho nga suko kaayo human sa makapoyng adlaw. Maayo pa untag dili na siya kinahanglang motrabaho pa.”

Denise: “Ang akong pinakadakong problema mao ang pagpuyo sa balay uban sa akong papa. Nasayod ako nga daghan siyag obligasyon ug kabalaka, apan iyang ipahungaw kini sa tibuok pamilya.”

Matikdi ang mga problema nga gipadayag. Sa adlaw-adlaw, atubangon sa usa o duha sa imong mga ginikanan ang mapangitaon nga amo ug malisod nga ikasabot nga kaubanan sa trabaho. Ang mga problema sa pinansiyal, sakit, o ang pagbating pagkawalay kasegurohan sa imong mga ginikanan makaapekto sa paagi sa ilang pakigsulti kanimo. Kining mga problemaha dili makapamatarong sa ilang pagsinggit, apan makatabang kini kanimo kon nganong motungha usahay ang pagsinggitay.—Itandi sa Efeso 4:31, 32.

Dili ba tinuod nga ikaw, usab, sad-an sa pagpadako sa imong tingog, tingali bisan sa imong mga higala? “Kay kitang tanan mangapandol sa makadaghan,” miingon ang Bibliya. (Santiago 3:2) Tagda si Pablo, Barnabas, ug Marcos, mga tawo nga prominenteng gihisgotan sa Bibliya. Sa dihang buot untang paubanon ni Barnabas si Marcos sa ikaduhang misyonerong panaw ni Pablo apan dili gusto si Pablo, “nahitabo kanila ang mainitong panaglalis.” (Buhat 15:39) Busa, may mga panahon, nga ang nasukong mga ginikanan mopasaka usab sa ilang mga tingog. Kon mahitabo kini, aniay pila ka sugyot:

Sulay sa Dili

. . . PAGBALOS SA PAGSINGGIT! Tingali ang labing komung lit-ag nga mahulogan mao ang pagsinghagay. “Mobalos akog singhag kaniya,” miingon si Marion bahin sa iyang inahan. Maalamon ba kini? “Wala gayod kay makuha kon masuko ka ug maningka,” miingon si Bill Nolan, nga usa ka social worker sa Salem, Massachusetts. Pagkaamayo kon sundon ang tambag sa Proverbio 15:1: “Ang tubag, kon malumo, makahupay sa kasuko, apan ang pulong nga mahait makapapukaw sa kasuko.”

. . . PAGYAGAYAGA! Matintal ka ba sa pagpasuko sa imong mga ginikanan? Maalamon ba kini? “Tahora ang imong amahan ug ang imong inahan,” nagsugo ang Efeso 6:2. Ang pagyagayaga sa imong mga ginikanan, o ang pagbugalbugal kanila, sa tinuod dili kana pagpakitag pagtahod kanila. Ang Bibliya nagpasidaan: “Ang tanang magayubit sa iyang amahan o inahan ug nagatamay sa iyang tigulang nga inahan maayong ipakaon sa mga agila o ipatuhak sa uwak ang iyang mga mata.” (Proverbio 30:17, TEV) Gusto ba nimong bugalbugalan ka sa imong mga ginikanan? Siempre dili! Busa nganong buhaton man nimo kini ngadto sa imong mga ginikanan?

. . . PAGHIMOG ESENA O PAGMUG-OT! Ang pagmug-ot, o pagsapot, o paghilak nagapakita lamang sa imong pagkadili hamtong. Kining mga lihoka dili makatabang sa imong mga ginikanan sa pagsabot sa imong kahimtang ug mopatunghag dili maayong mga resulta. Si Haring Ahab sa karaang Israel gustong makapanag-iya sa parasan nga kasikbit sa iyang palasyo. Apan sa dihang dili niya mapalit ang parasan, ang 1 Hari 21:4 nag-ingon: “Ug si Ahab miabot sa iyang balay, nga gisapot ug naglagot . . . Dayon mihigda siya sa iyang higdaanan ug gilingiw ang iyang nawong, ug wala mokaon sa tinapay.” Makalilisang ang resulta sa pagpakita ni Ahab sa pagkaluoy sa kaugalingon. Busa, ang Proverbio 18:1 nagtambag: “Kadtong nagalain sa iyang kaugalingon nagapangita sa iyang mahakogong tinguha; ug mosupak batok sa tanang praktikal nga kaalam.”

. . . SOBRA KA SENSITIBO! Hunong ug hunahuna: Unsa ba gayod ka kusog sa tingog sa imong ginikanan? Dali ka kaayong matandog sa reaksiyon sa imong ginikanan ilabina kon magpahayag kag problema o may ginapangayong butang nga dili gayod nimo kinahanglan. Kon masakitan ka, hinumdomi: “Ang pagsabot sa usa ka tawo makapahinay sa iyang kasuko, ug iyang himaya ang pagpalabay sa kalapasan.”—Proverbio 19:11.

. . . PAGHUNONG SA PAGSULTI! Kon mohunong ka sa pagsulti, unsaon nimo sa pagpatin-aw sa imong mga hunahuna sa imong mga ginikanan? Unsaon nila sa pagkasabot sa imong gibati? Kon matintal ka sa pagbuhat sa bisan unsa sa ‘ayaw pagsulay sa,’ dawata nga gusto ka lamang manimalos sa imong mga ginikanan ug sa tinuod dili gayod makasulbad sa problema. Ang tambag sa Bibliya mao, “Dili nimo pagdalidalion ang imong espiritu sa pagkasuko.”—Ecclesiastes 7:9.

Hinunoa, Sulay sa

. . . PAGPAMATI! Bisag mosinggit ang imong mga ginikanan, “Pamatia ang imong amahan . . . ayaw pagtamaya ang imong inahan.” (Proverbio 23:22) Makatabang kini kanimo sa pagsabot sa pagbati sa imong mga ginikanan ug tingali mopahayag kon nganong ilang gipadako ang ilang tingog.

. . . PAGSUNOD! Kon isulti sa mahinay o sa makusog, kinahanglan sundon ang mga sugo. Pinaagi sa pagsunod, nagapakita kag praktikal nga kaalam ug “sa kaalam sa kahitas-an,” busa “andam sa pagsunod.” (Santiago 3:17) Pinaagi sa pagbuhat dayon sa mga butang nga isugo sa inyong mga ginikanan, makaseguro ka nga malipay kaayo sila—ug mahupay ang pagsinggit.

. . . PAGDAWAT SA KASAYPANAN! Moresulta ang daghang pagsinggit tungod sa paglapas sa balaod sa balay o sa dili pagtuman sa gisugong buluhaton. Matintal ka ba sa pagpangatarongan? Ayaw. Dawata ang sayop. Ang kasuko daling mawala kon dawaton ang sayop.

. . . PAGPLANO KON UNSAY ISULTI! Ang Proverbio 15:28 nag-ingon: “Ang kasingkasing sa tawong matarong maghunahuna sa dili pa motubag, apan ang baba sa tawong daotan magatubag dayon sa daotang mga butang.” Tagda ang hinungdan, katarongan, ug katuyoan sa imong hangyo o problema. “Kon usa kini ka butang nga nasayod kang makapatunghag kasamok, una pangutan-a ang imong kaugalingon kon unsay imong mga tumong sa dili pa ihatag ang impormasyon,” miingon si Dr. Selma Miller. Sa walay duhaduha, ang diyutayng pagpalandong sa butang nga imong isulti makapugong usahay sa pagsilaob sa kasuko. Sa samang higayon, maayo ang pagdesider kon unsa gayod ang importanteng mga isyu ug kini lamang ang ipahayag.

. . . PAGPAKIGSULTI! Ayaw paghulat hangtod may problema ka sa pagpakigsulti sa imong mga ginikanan. Pakigsulti kanila sa regular bahin sa adlaw-adlawng mga kalihokan. Isulti kanila ang imong pagbati. Sayri, usab, ang mga hunahuna, pagtuo, ug balor sa imong mga ginikanan. Kini makalig-on sa higot sa gugma sa pamilya ug panaghigalaay nga makapasayon sa pagpakigsulti sa talandogong mga butang sa kalmadong paagi.

. . . PANGITAG MAAYONG TEMPO! Hinungdanong ipahayag ang hangyo o ipakigsulti ang problema diha sa imong mga ginikanan sa tukmang panahon. Maayo kaayong pagkapahayag kini ni Haring Solomon: “Ang pulong nga ipahayag sa tukmang panahon sama sa mga bulawang mansanas diha sa linala nga salapi.” (Proverbio 25:11; itandi sa Ester, kapitulo 4 ug 5.) Magmapaniiron sa panahon nga relaks ug madaling ikasulti ang imong ginikanan.

. . . PAGKAHIMONG REALISTIKO! “Sa tinuod nga kinabuhi, malisod ang pagpuyo uban sa mga tawong atong gimahal ug ginalikayan,” miingon si Jenny Englemann, nga sikoterapista. Siya midugang: “Ang usa sa tinuod nga pagsulay sa relasyon mao nga atong maatubang ang mga kabingkilan ug sa ulahi makasulbad kanila.”

Ayaw kalimot, dako ang pagmahal sa imong ginikanan kanimo ug hugot nga maikagon sa pagbuhat sa labing maayo alang kanimo. Busa sulayi pagpadapat ang mga sugyot sa ibabaw ug tan-awa kon dili ba mouswag ug dako ang imong relasyon uban kanila.

[Mga Letrato sa panid 15]

“Wala gayod kay makuha kon masuko ka ug maningka”

“Ang tubag, kon malumo, makahupay sa kasuko”