Ang Hunahuna sa Bibliya

Terorismo—Nganong Kusog ug Pagtubo?

“Bisan pag imong pabuthan ang katunga sa kontinente ug iula ang dagat sa dugo sa paglaglag sa bahin sa pagkaluog, ayaw kahingawa sa pagbuhat niana.”—Karl Heinzen, Alemang rebolusyonaryo, 1809-80.

ANG mga libro ug ubang butang kalit nanglupad dihang mibuto ang bomba sa usa ka tindahan sa Dortmund, Alemanya. Walo ka namalit ang nasamdan, nga seryoso ang pipila. Laing tinalawang buhat sa politikanhong mga ekstremista? Dili. “Kadto komedya lamang,” matud sa usa ka 20-anyos nga sa taudtaod nasikop sa kapolisan. Bisan pa niana, ang pagkakulang niya sa politikanhong motibo naghimo gihapon niadto nga usa ka buhat sa terorismo.

Sa siyam lamang ka adlaw—gikan sa Pebrero 28 ngadto Marso 8, 1985—ang Amihanang Irlandiya, Lebanon, Espanya, ug ang Pederal nga Republika sa Alemanya nakakita nga gipatay sa dugoong kamot sa terorismo ang 72 ka tawo, nga gisamdan ang laing 245. Ug sukad niadto, ang kalisang, kahadlok, ug kakulba tungod sa mga lampingasan nagpadayong walay kinutoban.

Nganong ang katawhan sa usa ka sibilisadong kalibotan mogamit sa kapintasan sa pagkab-ot sa ilang mga tumong? Mahimo ba kaha kining masumpo o sumpoon gayod kini? Ang Bibliya nagahatag ug katuohang mga tubag.

Nganong Adunay Terorismo?

“Dili ka manginit tungod sa mga mamumuhat sa daotan. . . . Biyaan mo ang kasuko ug biyaan mo ang kaligutgot; dili ka manginit aron makabuhat ug daotan.” “Tungod lamang sa pagpanglupig ang usa ka manggialamong tawo mahimong molihok nga buangbuang.“—Salmo 37:1, 8; Ecclesiastes 7:7.

Kon ang mga kagamhanan subsob mapakyas sa pagsagubang nga malamposon sa mga suliran sama sa kakulang sa kalinaw, kabos nga kahimtang, o sosyal o ekonomikanhong inhustisya, kon ilang itugot o idasig pa ang pagpanglupig ug pagpihigpihig, hisabtang ang katawhan “manginit.” Sila mangatarongan: ‘Kinahanglang may buhaton, ug kon dili karon, kanus-a? Kon dili ako, kinsa man?’

Usahay tungod sa pagbati sa kapakyasan ang “usa ka tawong manggialamon molihok nga buangbuang.” Kay nagahunahuna nga siya maalamon, ang malinawong tigprotesta sa sinugdan tingali may tuyo sa paghimo sa dili-mapintason lamang nga mga buhat sa pagkamasupakon. Ugaling, pagkadali nga kini mahimong mouswag ngadto sa mga buhat nga mapintason! Pananglitan, tan-awa ang usa ka Aprikanhong nasod nga nabahin sa rasa ug sa ekonomiya. Ang butang misugod ingong malinawong mga martsa sa pagprotesta misangpot nga radikal nga oposisyon. “Karong adlawa, tapos sa kawhaag-lima ka tuig nga pakigbisog ug bisan pa sa mga saad sa reporma sa dili pa dugay,” matud sa magasing Time, “ang kapintasan kaylap gihapon diha sa nabahing nasod.”

“Tungod kay ang hukom batok sa buhat nga daotan wala man tumana dihadiha, kana ang hinungdang ang kasingkasing sa mga anak sa mga tawo bug-os nahilig sa pagbuhat ug daotan.”—Ecclesiastes 8:11.

Lisod gayod ang pagsikop sa mga mamumuhat sa daotan ug pagsilot kanila. Sa pila ka dapit, ang mga hukmanan nahimong sobra ka luag sa pagdumala sa gikihang mga mamumuhat sa daotan. Idugang niana ang daghan kaayong trabaho sa hukmanan nga nagapugong sa mga awtoridad sa pagtuman “sa hukom batok sa buhat nga daotan . . . dihadiha,” ug atong nabatonan ang mga sangkap sa pagpahinabo nga ang mga kasingkasing sa mga mamumuhat sa daotan “bug-os nahilig sa pagbuhat sa daotan.” Sanglit ang mga kagamhanan wala makakaplag ug malamposong paagi sa pagbuntog bisan sa “normal” nga krimen—labi na sa internasyonal nga terorismo—daghang tawo ang tingali mobating natental sa pagsulay sa pagbuhat niana nga dili kasilotan.

Apan Nganong Kusog ug Pagtubo Karon?

“Sa kataposang mga adlaw ang mga panahon nga lisod sagubangon moabot. . . . Ang mga tawo mahimong mahigugmaon sa ilang kaugalingon, . . . dili mapasalamaton, dili maunongon, walay gugma nga kinaiya, dili ikasabot, . . . walay pagpugong-sa-kaugalingon, mabangis, walay gugma sa maayo.”—2 Timoteo 3:1-3.

Ang kronolohiya sa Bibliya ug ang pagkatuman sa mga tagna sa Bibliya nagapailang ang atong kaliwatan nagapuyo na sa “kataposang mga adlaw” nga tiniman-an sa “mga panahon nga lisod sagubangon.” Dili ka ba moingong ang mga lalaki ug mga babaye nga may mga kinaiyang gihisgotan sa ibabaw maoy lagmit nga mga kandidato alang sa teroristang talan-awon? Sanglit nagauswag ang ilang gidaghanon samtang “ang kataposang mga adlaw” nagapadayon ngadto sa ilang kataposan, angay dili kita matingalang ang kapintasan mopadayon sa pagsuhot sa tanang bahin sa tawhanong katilingban.

“Ug ang yuta nadaot sa panan-aw sa matuod nga Diyos ug ang yuta napuno sa kapintasan.” “Kay maingon sa mga adlaw ni Noe, mao unya ang presensiya sa Anak sa tawo.”—Genesis 6:11, 13; Mateo 24:37.

Sa adlaw ni Noe, ang espiritung mga anak sa Diyos nga naghimo sa ilang kaugalingon nga mga demonyo mihimog dakong bahin sa pagmugna sa usa ka kalibotang napuno sa kapintasan. (Genesis 6:1-5) Kining daotang mga linalang dili na nakasul-ob ug tawhanong mga lawas sa pag-impluwensiyang direkta sa katawhan, sama sa ilang gibuhat niadtong panahona. Apan karong adlawa ang ilang dili-direkta, dili-makitang mga pag-atake samang grabe.

Kay karon nagakinabuhi sa mga adlaw sa “presensiya sa [hinimayang] Anak sa tawo,” si Jesu-Kristo, ita makadahom nga ang kalibotan mapuno sa dugo tungod sa samang matang sa kapintasan. Sa pagkamatuod, atong makita, sumala sa gitagna ni Jesus, ang “pag-uswag sa pagkamalapason.” (Mateo 24:12) Kini matuod tungod “ang usang gitawag Yawa ug Satanas . . . gitambog na sa yuta, ug ang iyang mga manulonda . . . uban kaniya.” Unsay sangpotanan? “Alaot ang yuta ug ang dagat, tungod kay ang Yawa nanaog kaninyo, nga may dakong kasuko, kay nahibalo siya nga hamubo na lamang ang iyang panahon.” (Pinadayag 12:7-12) Dili ba kini ang pangunang hinungdang ang terorismo nagatubo sa walay-ingong gikusgon karong adlawa?

Mga Kasakitan sa Pagpanganak

Gitagna ni Jesus ang nagkalainlaing hitabo nga mahitabo sa yugto sa pagbalhin tapos matukod ang iyang Gingharian ug una niya laglagon kining daotang sistema. (Mateo 24; Marcos 13; Lucas 21) Siya miingon, sumala sa nahitala sa Marcos 13:8, nga aduna unyay “mga kasakitan.” Maingong magsigesige ang literal nga mga kasakit sa pagpanganak ug mosamot ang kagrabe samtang magkaduol ang pagpanganak, ang mga kasakitang gibatbat ni Jesus ingong ilhanan sa “kataposang mga adlaw” magsigesige ug mosamot sa kagrabe samtang nagkahiduol ang panahon sa dili-masupak nga pagmando ni Kristo.

Nan, dili katingalahang ang “mga kasakitan” sa terorismo nagauswag. Kini makapahinabong ang mga tawong walay kasayoran, ingong katumanan sa tagna ni Jesus, “panguyapan tungod sa kahadlok ug sa pagpaabot sa mga butang mahitabo sa gipuy-ang yuta.” Hinunoa, dili kadtong nahibalo sa kahulogan sa mosunod niyang mga pulong: “Apan samtang mosugod sa pagkahitabo kining mga butanga, bumarog kamo nga malig-on ug ihangad ang inyong mga ulo, tungod kay ang inyong kaluwasan [apil ang kaluwasan gikan sa terorismo] haduol na.”—Lucas 21:26, 28.

[Blurb sa panid 17]

Kon ang mga kagamhanan mapakyas sa pagsagubang sa mga suliran, ang mga tawo “manginit”

[Blurb sa panid 18]

Sa adlaw ni Noe, ang mga demonyo mihimog dakong bahin sa pagmugna sa usa ka kalibotang puno sa kapintasan