Ang “Nasod” nga Magapuno sa Nawong sa Yuta sa Bunga

“Sa umaabot nga mga adlaw si Jacob mogamot, si Israel mamulak ug mamutot; ug pagapun-on nila ang nawong sa mabungahong yuta sa abot.”—Isaias 27:6.

1. Sa unsang paagi gitumong ni apostol Pedro ang nasod sa espirituwal nga Israel?

BAHIN sa pagkatawo sa kongregasyon sa mga tinun-an ni Kristo ingong usa ka “nasod” sa 33 K.P., si apostol Pedro misulat niining mga pulonga sa dayon nang malaglag ang Jerusalem sa tuig 70 K.P.: “Apan kamo maoy usa ka ‘kaliwatan nga pinili, kahugpongan sa mga harianong saserdote, usa ka nasod nga balaan, usa ka katawhan nga gipanag-iyang linain, aron kamo magamantala sa halayo sa kahibulongang mga buhat’ sa usang nagtawag kaninyo gikan sa kangitngit ngadto sa iyang katingalahang kahayag. Kay kamo kaniadto dili usa ka katawhan, apan karon katawhan sa Diyos; kamo kaniadto wala pagakaloy-i, apan karon kamo ginakaloy-an na.” (1 Pedro 2:9, 10) Pagkamaayo kadto sa bahin sa Diyos!

2, 3. Ingong sa linain gipanag-iya ni Jehova nga Diyos, unsang katungdanan ang nahimutang sa espirituwal nga Israel, ug sa unsa sila gipanig-ingon ni Jesu-Kristo diha sa Juan kapitulo 15?

² Karong adlawa, 19 ka siglo sa ulahi tapos sa pagsulat ni Pedro nianang mga pulonga, anaa pa sa yuta ang usa ka nahibilin sa maong gianak-sa-espiritung “nasod.” Sila karon wala na makaabot sa napulo ka libo sa gidaghanon, sumala sa mga taho sa tinuig nga pagsaulog sa Panihapon sa Ginoo. Sila maoy ‘usa ka katawhan nga gipanag-iya sa linain ni Jehova,’ ug sa ingon kinahanglang ilang igamantala sa halayo ang kahibulongang mga buhat ni Jehova nga Diyos, si kinsa nagtawag kanila gikan sa kalibotanong “kangitngit ngadto sa iyang katingalahang kahayag.” Kini nga “kahayag” nagadan-ag ilabina sukad sa pagkatapos sa “mga panahon sa mga Hentil,” o “tinudlong mga panahon sa mga nasod,” sa tuig 1914.* (Lucas 21:24, King James Version; NW) Ingong “gipanag-iya sa linain” sa Balaang Maghahatag nianang katingalahang kahayag, sila iyang gimahal. Alang kaniya sila nahisamag espirituwal nga parrasan.

³ Dinhi atong mahinumdoman ang gipamulong ni Jesu-Kristo ngadto sa iyang mga apostol, kinsa naghawas sa tanan nga mahimong iyang gianak-sa-espiritung mga sumusunod: “Ako ang matuod nga tanom sa parras, ug ang akong Amahan mao ang tig-alima. Ang matag sanga diha kanako nga dili mamunga iyang pagaputlon, ug ang matag sanga nga mamunga iyang pagahinloan, aron kini mamungag daghan. Kamo nangahinlo na tungod sa pulong nga akong gisulti kaninyo. Pabilin kamo kanako, ug pabilin ako kaninyo. Maingon nga ang sanga dili makapamunga sa kaugalingon gawas kini magpabilin sa tanom nga parras, sa samang paagi kamo dili makapamunga, gawas nga kamo magpabilin kanako. Ako ang tanom nga parras, kamo ang mga sanga. Siya nga magapabilin kanako, ug pabilin ako kaniya, kini mamungag daghan; tungod kay gawas kanako kamo wala gayoy arang mahimo.”—Juan 15:1-5.

4. (a) Ang ilustrasyon ni Jesus nagapahinumdom kanato sa unsang kabatbatan diha sa Isaias kapitulo 27? (b) Kanus-a kining tagnaa nakabatog modernong katumanan, ug diha kang kinsa? (c) Unsang tinamdan ang wala na mabatoni sa Diyos bahin sa iyang katawhan?

⁴ Ang maong pagtandi, o sambingay, nga gihimo ni Jesu-Kristo nagapahinumdom kanato sa mga pulong ni Jehova sa Isaias 27:2-4, diin atong mabasa;

“Nianang adlawa manag-awit kamo kaniya, kamong katawhan: ‘Usa ka parrasan sa nagabola nga bino! Ako, si Jehova, nagabantay kaniya. Sa matag gutlo pagabisibisan ko siya. Aron walay mausa ang moliso sa iyang pagtagad sa pagbatok kaniya, ako siyang pagabantayan sa gabii ug adlaw. Walay kapungot ang anaa kanako.’”

Ang “parrasan sa nagabola nga bino” karong adlawa sa yuta ikatandi sa nahibilin sa mga sanga nianang simbolikong “tanom sa parras” nga niana ang gianak-sa-espiritung mga Kristohanon sa “balaang nasod” maoy mabungahong mga membro. Busa, nahiluna kanila ang katungdanan nga mamungag daghan. (Juan 15:5) Sumala sa tagna ni Isaias, kadto maoy sa panahon sa pagpasig-uli sa katawhan ni Jehova ngadto sa iyang pabor nga ang awit mahitungod sa “parrasan sa nagabola nga bino” pagaawiton. (Itandi ang Isaias 27:13.) Kana magtino nga nagsugod ang modernong katumanan niining makapadasig nga tagna sa tapos-gubat nga tuig 1919, ug ang mga hitabo sa kasaysayan nagapamatuod sa katumanan niini hangtod karon. Karong adlawa si Jehova walay “kapungot” batok sa iyang katawhan, ni batok sa nahibilin sa iyang “balaang nasod,” ang iyang “katawhan nga gipanag-iya sa linain,” ni batok sa maunongong mga Kristohanon nga nagapanglantaw sa kinabuhing dayon sa yuta. Sa pagkamaluluy-on iyang giliso ang iyang pabor kanila, nga maoy hinungdan sa ilang espirituwal nga kauswagan ug kamabungahon.

5. Pinaagi sa unsa nga gikan niining masambingayong parrasan nga gilipay ang katawhan, ug unsay ilang ikaasoy manitungod niana?

⁵ Kining espirituwal nga “nasod,” duyog sa kugihang mga kauban niini, nahisamag mabungahong parrasan nga nakapatunghag daghang “nagabola nga bino.” Kini espirituwal nga bino nga nakapalipay sa kasingkasing ni Jehova ug sa iya sa tawo. (Maghuhukom 9:13) Tungod niining angay nga hinungdan ang katawhang nalipay tungod sa pag-inom niining espirituwal nga ilimnon makaawit nga malipayon ug makaasoy sa tanang nahimo sa Balaang Tig-alima sa “parrasan” niining simbolikong “parrasan.” Sa masambingayong pagkasulti, siya ‘nagbisibis’ gayod niini nga “parrasan” aron kini kanunayng mabugnawan, aron ipamunga ang dugaon, lamiang bunga, nga makapalipay.

Usa ka Katugbang—“Ang Parras sa Yuta”

6. Apan, unsa unya ang kasinatian sa “parras sa yuta,” sumala sa Pinadayag kapitulo 14?

⁶ Kini mao ang kahimtang sa ginatawag sa kataposang basahon sa Bibliya “ang parras sa yuta.” Sa dili madugay, ang balaang sugo igahatag sa langitnong mga tiglaglag: “Gamita ang imong mahait nga galab ug anina ang mga bulig sa parras sa yuta, tungod kay ang mga ubas nahinog na.” Unya, samtang mipadayon sa pagpakita ang matagnaong Pinadayag, “gihandos sa manulonda ang iyang galab ngadto sa yuta ug giani ang parras sa yuta, ug iyang giitsa kana ngadto sa dakong pigsanan sa kasuko sa Diyos. Ug ang pigsanan gigiokan sa gawas sa siyudad, ug ang dugo migula sa pigsanan nga ang kahabog abot sa mga bokado sa mga kabayo, sa kalay-on nga tulo ka gatos ug kawhaan ka kilometro.” (Pinadayag 14:18-20) Busa kana mahitabo ngadto sa kagamhananong bahin sa makitang organisasyon sa Yawa sa yuta; kini maoy usa ka butang nga siya mao ang tig-alima, ug kini katugbang sa “matuod nga parras” nga niana si Jehova nga Diyos mao ang Tig-alima. Wala gayoy kapasig-ulian sa “parras sa yuta”!

7-9. Unsang dobleng katumanan ang nabatonan sa Isaias 27:7-13, ug sa unsang mga panahon?

⁷ Kining tagnaa sa Isaias kapitulo 27 usa gayod ka tagna sa kapasig-ulian, nahauna sa nasod sa kinaiyanhong Israel ug dayon sa espirituwal nga Israel sa atong ika-20ng siglo mismo. Dayag kini sa ginaingon sa tagna sa bersikulo 7 hangtod bersikulo 13, nga niana gitapos ang kapitulo. Ang maong mga bersikulo mabasa:

⁸ “Pagahapakon ba siya sama sa paghapak sa usang mihapak kaniya? O pagapatyon ba siya sama sa pagpatay sa iyang mga pinatay? Uban ang singgit sa kalisang ikaw makigbisog kaniya sa imo siyang gipadala. Iyang palagpoton siya uban sa iyang tibuok kusog, nga makusog sa adlaw sa hangin nga timog. Busa niini nga paagi ang sala ni Jacob pagapasayloon, ug kini ang tanang bunga sa pagkuha niya sa iyang kasal-anan, sa dihang iyang himoon ang tanang bato sa halaran sama sa apogon nga bato nga gipolbos, mao nga ang balaang mga haligi ug ang mga butanganan sa insenso dili na matukod. Kay ang siyudad nga gilig-on magmingaw, ang sibsibanan pasagdan ug mabiniyaan sama sa kamingawan. Didto ang nating baka manibsib, ug didto kini molubog; ug iyang pagakan-on ang iyang mga sanga. Sa diha nga ang iyang mga sanga mangalaya, ang mga babayeng mangabot magaputol niana, nga magadaob niana. Kay kini dili usa ka katawhang may hait nga panabot. Kana ang hinungdang ang Magbubuhat niini dili maluoy, ug ang Mag-uumol niini dili mopakita sa pag-uyon.

⁹ “Ug mahitabo nga sa adlaw nga si Jehova magadughit sa bunga, gikan sa nag-agos nga tubig sa Suba ngadto sa baha sa Ehipto, ug kamo mismo pagapuniton nga tagsatagsa, O mga anak sa Israel. Ug mahitabo nga nianang adlawa adunay paghuyop sa usa ka dakong trompeta, ug kadtong magakawala sa yuta sa Asirya ug kadtong matibulaag sa yuta sa Ehipto manganhi ug managyukbo kang Jehova sa balaang bukid sa Jerusalem.”

10. Unsang gahom sa kalibotan ang inila sa panahon sa tagna ni Isaias, ug unsay kahimtang niadto sa giplanong pag-atake niadto sa kaulohan sa gingharian sa Juda?

¹⁰ Sa mga adlaw niining tagna ni Isaias, ang Asirya nahimong ang dakong gahom sa kalibotan sa yuta, nga nagpuli sa una sa serye sa pito ka gahom sa kalibotan, bisan pag ang Ehipto naglihok pa niadto ingong suplementong gahom. Ang napulog-tribong gingharian sa Israel mibulag sa pagmando sa harianong balay ni Haring David sa tribo ni Juda. Busa maoy sa siyudad sa Jerusalem nga miadto ang hari sa Asirya sa pagpangayo sa kompletong pagsurender niadto, kon dili buot niadto nga malaglag. Ugaling, si Jehova nakig-away alang sa gingharian sa Juda ug gipapauli si Haring Senakerib nga nahasarasay sa makauulawng kapildihan.—Isaias, mga kapitulo 36 ug 37.

11. Pinaagi sa emperador sa unsang gahom sa kalibotan nga natuman ang pagkapukan sa gingharian sa Juda, ug sa unsang paagi gitumong sa Isaias 27 kini nga hitabo?

¹¹ Busa, ang usa ka emperador sa misunod nga gahom sa kalibotan, ang Babilonyanhong Gahom sa Kalibotan, gihatagag pagbulot-an sa paglaglag sa balaang siyudad sa Jerusalem ug sa templo niini. Sumala sa gipaila sa Bibliya, kini nahitabo sa tuig 607 W.K.P., sa kamot ni Emperador Nabukodonosor. Siya ang nagdalag mga binihag ngadto sa yuta sa Babilonya, aron didto gugolon ang 70 ka tuig nga pagkadistiyero. Maoy tungod sa umaabot nga pagkalaglag sa Jerusalem ug pagdalag mga binihag ngadto sa kaulipnan sa Babilonya sulod sa 70 ka tuig nga ang mga pangutana tukmang gipatungha:

“Kinahanglan ba nga siya pagahapakon pinaagi sa hapak sa usang mihapak kaniya [nasod sa Israel]?” (Israel 27:⁠7)

Ingon nga wala pa sukad mahitabo sa kasaysayan sa nasod sukad 1513 W.K.P., ang nasod sa Diyos gihapak sa hapak nga malaglagon sa 607 W.K.P., usa ka hapak nga halos nagpasabot sa pagkalaglag niadto. Daghan ang nangamatay sa giliyokang siyudad sa Jerusalem. Oo, gisabot ni Jehova nga kinahanglanon kadtong mapintas nga paglihok, ug kinahanglang mahitabo kadto. Nasabot niyang gikinahanglan kaayo nga siya makigbisog batok niadtong angay untang magpabiling iyang mga higala, ang iya mismong mga gihigala, nga uban kanila siya nakigtugon sa tugon sa Kasugoan pinaagi sa tigpataliwalang si Moises.

12. Busa unsang pangutana ang gidasig ni Jehova nga isukna ni propeta Isaias maylabot sa kasinatian sa Israel, ug sa ingon unsa ang epekto niadto diha sa relasyon sa Israel uban kang Jehova?

¹² Busa si Jehova dugang nangutana:

“O pagapatyon ba siya [nasod sa Israel, o Jacob] sama sa pagpatay sa iyang mga pinatay?” (Isaias 27:⁠7)

Ah, oo, kay sa maong panahon kinahanglang si Jehova makigbisog batok sa iyang inuyonang katawhan sa nangagi, nga misinggit nga makalilisang, usa ka “singgit sa kalisang,” gikan sa kasundalohan sa Babilonyanhong Gahom sa Kalibotan, ang ikatulo sa kasaysayan sa Bibliya. Busa nahimo ang balaang pahayag:

“Uban ang singgit sa kalisang ikaw makigbisog kaniya sa dihang imo siyang gipadala. Iyang palagpoton siya uban sa tibuok nga kusog, nga makusog sa adlaw sa hangin nga timog [sa pagpaila sa direksiyon nga gigikanan sa singgit sa kalisang sa gubat].” (Isaias 27:⁠8)

Uban sa maong pasiuna iyang ipadala ang dili matinumanong nasod nga sa nangagi nahisamag mahulagwayong asawa alang kaniya ingong iyang makitang organisasyon sa yuta. Sa maong panahon siya nagpalagpot kaniya gikan sa iyang hinatag-sa-Diyos nga yutang-natawhan ug nagpadala kaniya sa mga kamot sa Babilonyanhong mga tigbihag ngadto sa halayong yuta, nga samag sa temporaryo nagdiborsiyo.—Itandi ang Isaias 50:1.

13. Sumala sa tagna ni Isaias, sa unsang paagi ang nasod sa Israel mohimog halad sa pagtabon sa sala tungod sa paglapas niana sa tugon sa Diyos?

¹³ Kadto na ang panahong ang nasod sa Israel, o Jacob, mohimog halad-pasig-uli sa “sala” niya sa paaging mahal pa kay sa hayop nga mga halad nga gihalad sa halaran sa templo sa Jerusalem. Kini ang gisugyot ni Jehova alang sa iyang samag-asawang organisasyon, nga miingon:

“Busa pinaagi niini ang sala ni Jacob pagapasayloon, ug kini mao ang tanang bunga sa pagkuha sa iyang sala, sa dihang iyang himoon ang tanang bato sa halaran nga samag apogong mga ato nga gipulpog, aron ang balaang mga haligi ug ang mga butanganan sa insenso dili na matukod.” (Isaias 27:⁠9)

Pagkatagsaong ekspresyon sa balaang kapungot, o kasuko, ang pagkatuman unya niining tagnaa, nga makataronganon gayod! Ang idolatrosong balaang mga haligi ug mga butanganan sa insenso dili na matukod pag-usab sa tunga sa iyang gikastigong nasod.

14. Unsang matang sa kagun-oban ang gidangatan sa yuta sa Israel, ug unsay gibuhat sa iyang kahimtang ingong usa ka masambingayong kahoy?

¹⁴ Sa pagpasabot sa kagun-obang ipahinabo niining mahulagwayon samag-asawang nasod sa karaang Israel, si Jehova midugang:

“Kay ang siyudad nga gilig-on magmamingawon, ang sibsibanan pasagdan ug mabiniyaan sama sa kamingawan.”

Ang daghag-tawo nga yuta sa nangagi mahimong biniyaan, nga sibsibanan na lamang kasamtangan.

“Didto manibsib ang nating baka, ug didto kini molubog; ug siya [si Jehova, pinaagi sa iyang ahensiya] magakaon sa iyang mga sanga. Sa dihang ang iyang mga sanga mangalaya na, ang mga babaye nga moanha magaputol kanila, nga magadaub kanila [aron masunog].” (Isaias 27:10, 11)

Busa ang mahulagwayong samag-asawang nasod ni Jehova mahimo na lang nga sugnod sa kalayo, kay ang babaye mahimong dili malisdan sa paggamit kon unsay nahibilin niana. Pagkamakaluluoy nga gisangpotan sa maong mahulagwayon samag-asawang organisasyon sa Israel! Apan nganong ang makapalaglag nga mga tikang pagahimoon sa maong samag-bana nga Diyos nga Jehova? Pamati:

15. Tungod sa linaing pagtagad ni Jehova, napamatud-ang unsang matang sa katawhan ang nasod sa Israel, apan nganong sila nahisama sa kanasorang nagsimba sa diyosdiyos?

¹⁵ “Kay kini dili katawhan sa hait nga panabot. Kana ang hinungdang ang Magbubuhat niini dili mopakitag kaluoy, ug ang Mag-uumol niini dili mopakitag pag-uyon.” (Isaias 27:⁠11)

Tungod sa tanang tagana nga gihimo ni Jehova sa pag-edukar ug paglamdag sa iyang organisasyong kahibulongang pagkaporma, ang mga Israelinhon angay untang mahimong katawhang may dakong intelihensiya. Sila angay untang may igong kalantip sa pangisip ug panabot nga hisabtan ang pagkabinuang sa idolatrosong pagsimba, nga gibuhat sa walay-kabangkaagang kanasoran sa gawas sa relasyong may pakigtugon uban sa usa ka buhi ug matuod nga Diyos, si Jehova. Apan tungod sa pagkadili-makita sa ilang langitnong Magbubuhat ug Mag-uumol, nawad-an silag pagtuo ug mipalabi sa pagliso ngadto sa makita ginamag-tawong mga diyos, sa ilang kaugalingong kalaglagan. Kana ang hinungdang ang dugang pag-uyon ug bala-ang kaluoy gikuha gikan sa maong gahig-ulo nga katawhan.

Pagkaluwas Gikan sa Pagkadistiyero

16. Aron sa pagpasig-uli sa iyang katawhan, kinahanglang iliso ni Jehova ang iyang pagtagad sa unsa?

¹⁶ Busa karon, sa pagpasig-uli kanila ngadto sa iyang pagsimba diha sa ilang yutang-natawhan, kinahanglang iliso ni Jehova ang iyang pagtagad ngadto sa yuta sa Babilonya nga latas niana miagos ang dakong “Suba,” ang Euprates. lya pang hatagan ug pagtagad ang habagatan bisan hangtod sa yuta sa Ehipto, kay sa maong mga dapit nangabot ang iyang katawhang nadistiyero gikan kaniya tungod kay gidisiplina sila. Tungod niana kinahanglang tumanon ni Jehova ang iyang sunod gipahayag nga katuyoan:

“Ug mahitabo gayod nianang adlawa nga dughiton ni Jehova ang bunga, gikan sa nagaagos nga tubig sa Suba [Euprates] ngadto sa baha sa Ehipto [ang wadi sa habagatan-kasadpang utlanan sa Yutang Saad], ug busa kamo pagapuniton nga tagsatagsa, O mga anak sa Israel.”—Isaias 27:12; itandi ang Numeros 34:2, 5.

17. Giunsa ni Jehova pagputol ang iyang katawhan gikan sa ilang pagkadistiyero, ug pinaagi sa unsa?

¹⁷ Aron ikapasig-uli ni Jehova ang iyang katawhan ngadto sa ilang yutang-natawhan sa Juda, kinahanglang iyang putlon ang nadistiyerong katawhan sama sa bunga, sa ingon mapagawas sila. Kadto iyang gipahinabo pinaagi sa pagpukan sa gahom sa kalibotan nga mao ang Babilonya, ang ikaupat nga gahom sa kalibotan sa kasaysayan sa Bibliya. Ang lagda sa Persianhong emperador si Ciro sa sinugdan sa iyang pagmando giluwatan aron mahigawas ang nadistiyerong katawhan ni Jehova ug aron sila makabalik ngadto sa dapit sa karaang Jerusalem aron sa pagtukod pag-usab sa templo ni Jehova. Ang maong pagbalik miabot sa pagkatapos sa 70 ka tuig nga pagkadistiyero sa mga Hudiyo, sa 537 W.K.P.—Isaias 45:1-7.

18. Unsa ba ang reaksiyon sa mga distiyero ngadto sa lagda alang sa ilang kagawasan?

¹⁸ Ang nadisiplinang mga Israelinhon sa Babilonya, ug usab sa Asirya ug Ehipto, gipanag-iya ni Jehova, ug siya ang may katungod sa pagputol kanila samag simbolikong bunga gikan sa dili-kinabubut-ong pagkadistiyero ug pagkatibulaag ug sa ingon pakitaan silag kaluoy, dili-takos nga kalolot. Pagkadako gayod sa kalipay niadtong mga Israelinhon sa kakaraanan tungod niadtong lagda ni Ciro, ug pagkadako sa kadasig ang ilang gipakita sa pagpahimulos sa bug-os sa mahimayaong higayong gihatag kanila! Nan, unsay ikasulti niadtong masaarong “adlaw”?

19. (a) Ang mga Israelinhong natibulaag sa Asirya ug sa Ehipto gitagna nga moyukbo ngadto kang kinsa? (b) Unsay ipasabot niadto bahin sa pagsimba kang Jehova diha sa orihinal nga dapit sa templo, ug kadto may mga ipasabot alang sa unsang modernong espirituwal nga nasod?

¹⁹ “Ug mahitabo gayod niadtong adlawa nga ang usa ka dakong trompeta pagahuypon, ug kadtong nagakawala sa yuta sa Asirya ug kadtong natibulaag sa yuta sa Ehipto manganhi ug moyukbo kang Jehova sa balaang bukid sa Jerusalem.” (Isaias 27:⁠13)

Unsa pay ipasabot niana kondili ang pagpuno pag-usab sa Yutang Saad sa katawhan ug pagtukod-pag-usab sa templo sa Jerusalem, nga ipasig-uli alang sa pagsimba sa Mag-uumol ug Magbubuhat sa nabuhi pag-usab nga nasod sa Israel? Kinahanglang kini mahitabo sumala sa mga pulong sa nangagi ni propetang Isaias nga gipahayag sa bersikulo 6. Ang yuta sa iyang napasig-uling katawhan kinahanglang mahimong yutang napuno sa mga molupyo, nga nagkahiusa sa pagtuman sa iyang pagsimba diha sa iyang templo, bisan pag ang maong napasig-uling dapit sa pagsimba tingali wala makabaton sa katahom sa labing matahom nga templong gitukod ni Haring Solomon. Niini nga paagi kadto magiandong sa modernong-adlawng espirituwal nga katumanan nga naglangkit sa “Israel sa Diyos,” sa pagpuno sa bug-os sa “mabungahong yuta” sa mohatag-kinabuhi nga bunga, o “abot.”—Galacia 6:16; Isaias 27:6.

[Footnote]

Makaiikag, ang Oxford NIV Scofield Study Bible (1984) nagakomento sa Lucas 21:24: “Ang ‘mga panahon sa mga Hentil’ nagsugod sa pagkabihag sa Juda ilalom kang Nabukodonosor (2 Cron. 36:1-21). Sukad niadtong panahona ang Jerusalem, sumala kang Kristo, ‘giyatakan sa mga Hentil.’”

Unsaon Nimo Pagtubag?

□ Kanus-a ug sa unsang paagi naagoman sa kinaiyanhong Israel ang usa ka “paghapak,” sumala sa gitagna sa Isaias 27:7?

□ Sa unsang paagi ang Israel “nakagamot”? (Isaias 27:2, 6)

□ Kinsa sa modernong mga panahon ang nalangkit sa pagkatuman sa tagna sa Isaias kapitulo 27?

□ Sa unsang paagi kini nahimong samag mabungahong parrasan nga nagpatunghag “nagabola nga bino”?