Mga Batan-on Nangutana . . .

Unsaon Nako Paglikay ang Gun-ob nga Kasingkasing?

ANG sikoanalistang si Erich Fromm gikutlong nag-ingon: “Walay usa ka kalihokan nga sugdan uban ang dako kaayong kalaoman ug panahom ug bisan pa niana regular mapakyas kay sa gugma.”

Hinuon, kon mapakyas ang paghigugmaay, ang resulta kasagaran mao ang kasakitan ug pagkagun-ob sa kasingkasing. Ug ang makapasubong kamatuoran sa kinabuhi mao nga ang bugtong seguradong paagi sa paglikay nga makaagom sa gun-ob nga kasingkasing mao ang paglikay nga malangkit sa romantikong paagi sa unang bahin. Matuod, kon bahin sa mga Kristohanon, ang pakigdeyt maoy ugdang nga kalihokan, usa ka paagi sa pagpilig angayang kapikas sa kaminyoon. Bisan pa niana, ang kinaiya mismo sa pakigdeyt nagahimo niini nga daw usa ka paagi sa pagsulay niini ug niana. Busa kasagarang ang duha ka tawo mosugod sa pagdeyt uban ang maayong tuyo—nga unya makadiskobre lamang nga sila dili angayan sa usag usa ingong mga kapikas sa kaminyoon.

Mga Kapeligrohan sa Gugma sa Batan-on

Tingali ang kinadak-ang romantikong kapeligrohan hangtod karon mao ang katuigan sa imong pagkatin-edyer. Kini mao “ang pagbuswak sa pagkabatan-on,” dihang mosulbong ang kusog nga pagbati. (1 Corinto 7:36) Si Dr. Ari Kiev nagpahayag: “Alang sa kadaghanang batan-on, ang mga relasyon uban sa kaatbang sa sekso . . . subsob hasolon sa daghang makalibog nga mga agda sa sekso.” Nan, dili katingad-ang ang mga batan-on kadaghanan dali kaayong ‘mahigugma.’ “Nahibalag nako kining tawhana,” nahinumdom ang usa ka dalagang ginganlag Barbara. “Nagsulatay kami sa hapit tuig. Ug unya sa usa sa iyang mga sulat, siya miingon nga gihigugma niya ako. Ako miingon sa kaugalingon, ‘Kausa ko lang siya makita. Sa unsang paagi makasulti siya niana?’”

Apan bisan pag ang tin-edyer nga mga parisan mosulay sa pagpugong sa kusog nga pagbati ug ipadayon ang relasyon tungod kay sila magkabagay, gamay kaayo ang purohan nga sila magpabiling magkabagay! Ngano man? Kay ang personalidad sa tin-edyer mabalhinon. Ikaw nagadiskobre kon kinsa ka, kon unsay imong gusto, kon unsay buot nimong buhaton sa imong kinabuhi. Ang mga butang importante kanimo karong adlawa basin dili kaayo bililhon ugma. Sa ingon ang mga relasyon sa gugma sa tin-edyer kasagarang mapakyas, nga talagsa rang mosangko sa kaminyoon.

Nan, sa pagkamaalamon ang Bibliya nagasugyot sa kaminyoon alang niadtong “lapas sa pagbuswak sa pagkabatan-on.” (1 Corinto 7:36) Kini nagadili sa pagdeyt samtang ang usa bata pa kaayo. Dili sayon ang pagsunod niining tambaga, apan kini tinong “magawagtang sa kagul-anan gikan sa imong kasingkasing, ug magapahilayo sa katalagman gikan sa imong unod” kon dili ka makigdeyt hangtod nga ikaw edaran na sa pagminyo.—Ecclesiastes 11:10.

Pagtan-aw sa Dili pa Molukso

Bisan pa niana, ang pagkaedaran lamang wala maghimo sa usang dili madutlan sa gun-ob nga kasingkasing. Sa iyang librong Love Lives, si Carol Botwin nagpunting nga bisan ang mga hamtong usahay mahulog sa mga laang sa gugma: “Sila dali kaayong mosulod sa mga relasyon. . . . Sa labing madali gusto nila ang pakigsaad.” Ang pagtugyan sa imong kasingkasing ngadto sa usang dili nimo kaayo kaila maoy tinong paagi sa paggun-ob niana.

“Kamo nagatan-aw sa mga butang sumala sa pangibabaw nga bili,” matud ni apostol Pablo ngadto sa mga Kristohanon sa Corinto. (2 Corinto 10:7) Ayawg himoa ang susamang sayop pinaagi sa pagpakigtrato pinasukad lamang sa pisikal nga panagway. Nahauna sulayi ang pagsusi kon unsa siyang matanga sa tawo. Kon dili itugot sa mga sirkumstansiya nga kamo magkailhanay nga dili kaayo magdug-ol, sa maalamon ikaw makatino kon ang tawo nga imong gikaikagan ginadayeg ba sa uban.

Ang Bibliya nagaingon nga ang mga buhat sa usa ka asawang may katakos “magadayeg kaniya bisan diha sa mga ganghaan.” (Proverbio 31:31) Sa susama makalaom kang ang usa ka maayo Kristohanong lalaki o babaye dunay maayong dungog. Kon mosangpot nga siya may daotang rekord—tingali nailhang sunodsunod ang pakigtrato ug unya mobulag kon maseryoso ang kahimtang—pagbantay! Basin ikaw mao ang sunod nga pahilakon.

Pagsulti sa Tinuod

Bisan pag ang dungog sa usa ka tawo daw maayo ug nagkagustohay ang duha, sa gihapon dili pa panahon sa pagsugod sa pagplano sa inyong kasal. Ang duol pang pagsusi nianang tawhana basin mopadayag ug seryosong mga depekto sa personalidad o espirituwal nga mga kahuyangan. Nan, sa unsang paagi makaila ka kon unsa gayod kining tawhana? Bisan pag dili daotan ang paglulinghayaw nga magkauban, ang panagtrato makaalagad sa labing maayo sa katuyoan niini kon magaapil usab kinig pila ka ugdang kompidensiyal nga pag-estoryahay.—Itandi ang Proverbio 15:22.

Unsa ang inyong mga tumong? Inyong mga intereses? Inyong mga hunahuna bahin sa pagbatog mga anak? Pagbadyet sa kuwarta? Labing hinungdanong kamo ‘magasulti sa tinuod sa usag usa,’ nga dili tuison ang kamatuoran kay mahadlok kang mawad-an sa maong tawo. (Efeso 4:25) Sa madugay o madali mogawas ang tinuod nimong pagkatawo. Ug labi pang maayo nga pahibaloon ang laing tawo kon kinsa ka gayod ug kon unsay gusto nimo sa kinabuhi kay sa sugdan ang usa ka relasyon nga lagmit matapos sa kahiubos—o sa masulob-ong kaminyoon.

Apan unsa man kon mogamit ang laing tawo sa pagpakaaron-ingnon aron magpadayon ang relasyon? Nagpasidaan ang Bibliya: “Ang walay kasinatian nagtuo sa tanang pulong, apan ang maalamon nagapalandong sa iyang mga tikang.” (Proverbio 14:15) Dili angay nga mahimong sobra ka matahapon, apan makataronganon lamang nga paningkamotan sa personal ang pagtino kon ang mga lihok ba sa maong tawo kusog mosulti sama sa mga pulong niya.

Ang pagkasayod kon diin siya nagabarog bahin sa pasukaranang mga isyu maoy butang pagahimoon sa sinugdanan—dili sa ulahi dihang ang duha nalangkit kaayo sa emosyon. Pananglitan, si Steve nangitag kapikas sa kaminyoon nga sama kaniyag debosyon sa Kristohanong ministeryo. Sa wala madugay siya naibog sa usa ka dalaga nga naibog kaayo kaniya. Siya nahinumdom: “Apan dayon ako nakaamgo nga siya walay mga tumong, ug siya dili kaayo aktibo ingong Kristohanon.” Sa pagkamaalamon gibugto ni Steve ang relasyon.

Ayaw Kaayo Pakigsuod

Kini nagapunting sa laing hinungdanong bahin sa paglikay sa gun-ob nga kasingkasing. Si Judy nagpahayag niini ning paagiha: “Nakatuon ako gikan sa nangaging mga kasinatian nga dili kaayo malangkit sa emosyon. Usahay imong itugot nga masuod kaayo ang tawo, ug bisan pag inyong madiskobrehang wala kamo magkahigugmaay, kay kamo nalangkit kaayo sa emosyon, mahadlok ka sa pagsakit sa tawo.”

Ang babayeng Sulamita sa panahon sa Bibliya lagmit nasayod gayod sa gahom sa dili-pinugngang romantikong mga emosyon. Busa dihang gipaninguha sa gamhanang Haring Solomon, iyang giingnan ang iyang mga higalang babaye “nga dili pukawon o aghaton ang gugma diha [kaniya] hangtod nga kini mahilig.” (Awit ni Solomon 2:7) Samang maalamon tingali nga pugngang kusog ang imong mga pagbati dihang una kang makailaila sa usa ka tawo.

Kini mag-apil sa paglikay sa dili-panahon o dili-angay nga mga pahayag sa pagmahal. Ang prinsipyo mapadapat: “Ang usa ka tawo makatapok ba sa kalayo sa iyang dughan ug bisan pa niana dili masunog ang iyang biste?” (Proverbio 6:27) Ang paghagkanay o pagkuptanay sa mga kamot sa sinugdan sa usa ka relasyon masumpoon. Ang maong mga buhat dili lamang mopukaw sa mahilayong pangibog sa sekso kondili makapukgo sa maayong panghukom ug pagkadili-madapigon. Dili nimo mahimo ang mabugnawong paghukom bahin sa usa ka tawo kon napukaw ang imong kusog nga pagbati. Gawas pa, ang ugdang nga mga pasundayag sa pagmahal makapasamot lamang sa kahapdos sa panagbulag kon dili molampos ang relasyon.

Dihang si Judy sa kataposan nakigdeyt sa usa ka ulitawo, sa ingon siya nagbantay nga inanay maugmad ang relasyon, nga dili kaayo makigsuod hangtod siya nakatino nga siya mao ang lalaking buot niyang minyoan. “Sa maong panahon ako nasayod nga tukmang patuboon ang akong mga pagbati alang kaniya,” matud niya.

Ang panagtrato dunay natagong gahom alang sa kalipay ug sa kaguol. Kon unsaon nimo pagsagubang ang pakigtrato dakog kalabotan sa sangpotanan. Matuod, walay paagi sa pagpasalig nga molampos ang usa ka relasyon. Ug bisan tapos sa paghimo sa tanang panagana, mahitabo gihapon ang pagkagun-ob sa kasingkasing. Bisan pa niana, pinaagi sa pakigdeyt sa panahong andam ka nang magminyo, sa pagpugong sa imong mga emosyon, ug pagkamabinantayon, dako kag mahimo sa pagmenos sa pagkagun-ob sa kasingkasing ug pagpadako sa posibilidad sa panagtrato nga mosangpot sa malipayong kaminyoon.

[Letrato sa panid 18]

Ang mga pakigtrato sa tin-edyer talagsa rang mosangpot sa kaminyoon apan kasagaran sa pagkagun-ob sa kasingkasing

[Letrato sa panid 20]

Ilhag maayo ang usa ka tawo una malangkit kaniya sa romantikong paagi