Kabangisan—Ikaw Makapanalipod sa Imong Kaugalingon

ANG Home Office sa Britanya dili pa dugay naghimog bag-ong porma sa pagbansay alang sa serbisyo sa bilanggoan, nga gitawag “pagpugong ug pagsanta.” Ang pagbansay gibungkag sa tulo ka ulohan:

◼ Pagpugong ug pagsanta sa indibiduwal pinaagi sa pagbuligay

◼ Mga teknik sa paglikay alang sa mga trabahanteng nag-inusara

◼ Pag-atubang sa tinabangay nga pag-atake, sama sa mga lamoklamok

Ang kurso “gihikay ingong agresibong porma sa walay-armas nga away,” miingon ang tigpamaba sa Home Office. “Ang ubang kapilian ug mga paagi sa pagkontrolar ug sa pagbungkag sa situwasyon kinahanglang sulayan una.” Sa laing pagkasulti: Likayi ang Komprontasyon! Unsa ka makataronganon ang maong hunahuna?

Unsay Ikasulti Bahin sa Pagdepensa sa Kaugalingon?

Bisan pa ang martial arts o karate gipasiugda, ang paggamit niini sa pagdepensa sa kaugalingon batok sa mga kriminal wala iduso ingong kapilian alang sa kadaghanang tawo. Ang basahong Violence—A Guide for the Caring Professions miingon:

“Wala kaayoy nagpaluyo sa pagtudlog malisod nga mga kalaki sa pagdepensa sa kaugalingon, dili tungod kay ang pangunang tumong sa pagbansay nakita ingon nga panalipod kondili tungod sa ilang pagkadili-praktikal. . . . Dugang pa ang maong mga paagi dili kaayo mapadapat diha sa gamay, nagkalamukat nga mga lugar ug mohatag lang hinoon sa nagpabansay ug kadaot ug pagkasamad sa panahon sa pagbansay kay sa maeksperyensihan diha sa propesyonal tibuok-kinabuhi nga riyesgo sa atake.”

Diha sa Self Defence in Action, si Robert Clark, nasyonal nga tigbansay sa Asosasyon sa Jiu Jitsu sa Britanya, dugang miingon: “Sama sa tanang butang nga makat-onan sa unang higayon, kini [martial arts] nagkinahanglag dakong sinugdanang paningkamot sa dili pa mahimong kinaiyahan na lamang ang ilang naantigohan ug nga dili na hunahunaon pa. Sa dihang atakehon ka, wala kay panahon sa paghunahuna kon unsang lihoka ang mosunod.”

Ang Suzy Lamplugh Trust, usa ka institusyong tighatag ug tabang nga gitukod aron sa pagdumdom sa usa ka 25-anyos nga babaye kinsa misteryosong nawala sa panahon sa iyang sekular nga trabaho sa London niadtong 1986, sa susama mirekomendar ug pagdepensa sa kaugalingon ingong kataposang dalangpan.

Kon ang karate dili mao ang sulbad sa pagsumpo sa dili-madahom nga buhat sa kabangisan, nan unsa ang sulbad?

Pag-atubang sa mga Tig-atake

Ang yawi sa pag-atubang sa mga tig-atake mao ang paglikay sa paghimo sa imong kaugalingon nga maatake. Ang inspektor sa kapolisan sa Leeds, Inglaterra, miingon: “Ang pag-atake maoy obra sa mga opurtunista, mao kanay angay hinumdoman.” Busa kon mapugos ka sa sirkumstansiya nga makaabot sa peligrosong lugar, magmaalisto. Ayawg hatagig higayon ang mga tig-atake. Lihok sumala sa prinsipyo sa Bibliya: “Ang tawong makataronganon makakita sa umaabot nga kasamok, ug magalikay gikan niini; apan ang walay salabotan molabay lamang, ug masilotan.”—Proverbio 22:3, An American Translation.

Panan-aw-tan-aw sa karsada ug lingi panalagsa. Tan-aw sa unahan sa dili pa mosulod ug bloke—pagpaabot ug kapeligrohan. Likayi ang paglakaw nga mag-inusara sa gabii. Kon ikaw anaa sa usa ka tagboanan, paghulat sa pagpauli uban sa usa ka higala. Kon nagmaneho ka sa imong sakyanan, paneguroa nga natrangka ang tanang pultahan. Kon kini dili natrangka, makasulod dayon ang kriminal dihang mohunong ka.

Apan komosta kon, bisan pa sa imong mga panagana, ikaw sa kalit makaatubang ug tawo kinsa dunay korta o posil? Hinumdomi: Ang imong kinabuhi ang panguna. Walay butang ang molabaw sa bili niini. Busa kon ang tig-atake gustog salapi, ihatag kini kaniya. Ang ubang mga tawo nga nagpuyo sa peligrosong mga lugar magdalag ‘kuwarta alang sa tig-atake’—diyutayng kuwarta sa pitaka aron matagbaw ang tig-atake.

Hinumdomi usab: Lihok nga kalmado. Sulti uban ang kalig-on ug sa imong normal nga tingog. Tan-awa ang tawo sa mata, ug tutoki siya kon motan-aw. Ayaw pagtubag aron sa pag-insulto ug sa paghulga. Ipadapat ang tambag sa Bibliya: “Ang tubag, kon malumo, makapahupay sa kasuko.” “Magmalumo sa tanan.” (Proverbio 15:1; 2 Timoteo 2:24) Andam sa pagpangayog pasaylo bisag wala kay angay pangayoan ug pasaylo.

Panglugos ug Kasegurohan sa Balay

“Daghang manglulugos natingala kon unsa ka sayon ang paglugos ug babaye,” misulat si Ray Wyre diha sa Women, Men and Rape. “Ang iyang pagkadimakalihok tungod sa kalisang sabton ingong kakulang sa protesta nga himoong pasumangil sa tagsala sa pagpadayon sa atake.” Busa, ayaw gayod papildi! Ipatin-aw nga dili ka gayod mosugot. Makagamit ka bisan unsa nga imong makita aron makalikay sa pagsiping. Kon dili ka kusgang makig-away, duna kay gamhanang hinagiban—imong tingog.

Singgit tuman sa imong ginhawa. Kana maoy pagsunod sa tambag sa Bibliya. (Deuteronomio 22:23-27) Ang usa ka tin-edyer, nga giguyod sa hilit nga lugar, misinggit sa makusog ug misukol. Nakurat niini ang iyang tig-atake nga tungod niini siya midagan. Ang pagsinggit makanerbiyos sa imong tig-atake ug busa hatagan kag higayon sa pag-ikyas, o makapaalisto kini sa uban nga motabang kanimo.a

Sa Britanya, ang kadaghanang kaso sa panglugos nahitabo sa sulod sa balay, kasagaran sulod sa balay sa babaye nga giatake. Ang nagtubong gidaghanon niining mga pag-atake nahitabo sa panahon sa pagpangawat. Busa, maayo, nga maseguro nga ang imong balay luwas sa peligro kon mahimo. Niining bahina, unsay imong mahimo?

Kinahanglan lig-onon nimo ang tanang lugar nga kasudlan pinaagi sa paggamit ug lig-ong mga trangka sa bentana ug mga kandado sa mga pultahan. Ang maong mga trangka nagkinahanglan sa paggamit sa imong yawi sa pagliso sa perno iniglakaw nimo ug sa pagliso sa perno sa dihang anaa ka na sa sulod. Dugang pa, maalamong butangan ug kadena ang pultahan. Apan hinumdomi, ang maong gamit malig-on lamang kon malig-on ang marko sa pultahan ug malig-on ang trangka nga gitaoran sa kadena.

Laing maalamong panagana mao ang pagsusi sa mga kredensiyal sa tanang mga tumatawag. Pangayoa ang ilang ID nga mga kard.

Ang kabangisan wala magkadiyutay. Sa pagkamatuod, ang mga kaihapan gikan sa tibuok kalibotan nagbutyag nga kini nag-uswag. Ang pagbuhat sa atong mahimo karon aron sa pagpanalipod sa atong kaugalingon ug sa atong mga minahal maalamon, apan kana dili bug-os makasulbad sa problema. Unsa man gayod ang tubag?

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 7]

Kon Unsay Imong Mahimo

◼ Planoha ang imong biyahe, ilabina kon gabii, aron dili makaagi sa walay sugang mga dalan ug hilit nga mga karsada. Hinumdomi, usab, nga makadagan kag kusog sa walay tikod nga sapatos kay sa taas ug tikod nga sapatos.

◼ Ayaw gayod pagpasakay ug estranghero. Ayaw gayod padala nga makagawas sa imong sakyanan sa bisan unsang hinungdan. Ang mga ayohonon labing maayong himoon sa usa ka tawo nga imong kaila ug diha sa luwas nga dapit, dili sa estranghero sa daplin sa dalan.

◼ Lakaw sa tumoy sa asiras, nga layo gikan sa mga tinukod diin ang mag-aatake tingali nagtago diha sa pultahan o sa pasilyo.

◼ Kon makakita kag katahapang grupo sa mga tawo sa unahan, tabok sa karsada aron malikayan sila, o kaha tipas sa laing direksiyon. Kon ikaw gisundan, pataliwala sa dalan. Kon daw may peligro, dagan o pangayog tabang.

◼ Pagdalag motingog nga alarma sa imong kamot, dili sa imong pitaka. Ang kasaba sagad makapalayo sa tig-atake.

◼ Ayaw pagsulod sa elibetor kon makamatikod kag kapeligrohan gikan sa tawong anaa sa sulod. Kon anaa sa elibetor, tindog duol sa pislitanan. Kon may mosulod nga tawong katahapan, maalamon ang paggula.

◼ Pagdalag credit cards ug ang ubang bililhong butang sa separadong dapit. Niining paagiha, bisag masakmit ang imong bag, dili dako ang mawala nimo.

[Kahon sa panid 10]

Pagbantay sa “Steaming”

Sa Britanya, ang “steaming” maoy bag-ong pulong sa pagbatbat sa kalihokan sa mga tin-edyer nga grupong manugok sa tindahan, sa bus, o tren, ginahadlok kadtong ilang masugatan. Nagsalig sila sa ilang pagkadaghan aron manghulga, mangawat, usahay uban ang kabangisan. Busa, sa maalamon, ayaw pagsul-ob ug alahas o ubang mga bililhon nga daling makita ug masakgaw. Pagdalag pitaka nga dunay gamayng kuwarta—tagoan ang hinungdanong mga papeles ug credit cards sa laing dapit—ug andam sa paghatag niini kanila. Kon mohatag ka dayon sa “steamers” ug butang, biyaan ka dayon nila ug mopadayon sa uban.

[Letrato sa panid 8]

Makig-away ka ba aron dili makuha ang imong kuwarta ug tingali mawad-an ka sa imong kinabuhi?

[Letrato sa panid 8]

Kon atakehon sa seskuwal nga paagi, ang labing maayong himoon sa babaye mao ang PAGSINGGIT

[Letrato sa panid 9]

Ang lig-ong mga kandado hinungdanon sa seguridad sa imong balay

[Letrato sa panid 9]

Susiha ang kredensiyal sa dili pa magpasulod ug tawo