Ang Pagpugong sa Pagpanganak—Kinsay Angay Mohukom? Ikaw o ang Simbahan?

Pinaagi sa koresponsal sa Pagmata! sa Espanya

“ANG bata maoy usa ka anghel nga gihatag sa Diyos. Kon makabaton kag dugang mga anak, kini maoy dugang pamatuod nga gipanalanginan ka sa Diyos ug gigamit ka sa paghimaya kaniya.”

Kining mga pulonga sa lokal nga kora-paroko mabug-at nga palas-anon ni Joaquim. Siya walay trabaho. Siya ug ang iyang asawa, si Lourdes, may unom na ka anak. Sa unsang paagi makasagubang sila kon madugangan pa? Ang iyang mga pagtutol napahilom tungod sa pasidaan: “Ang paglikay sa pagsamkon maoy usa ka sala. Ikaw iekskomunikar kon imong buhaton kana!” Sa masinundanon, nadugangan ang anak ni Lourdes ug napulo pa, bisan pa sa kalisod sa panalapi nga giantos niining kabus nga pamilyang Portuges.

Ang pari sa yano nagsobli lamang sa pundamental nga doktrinang Katoliko, nga ang kaminyoon kinahanglan masanayon ug nga ang matag magtiayon kinahanglan “andam sa pagdawat sa mga anak” nga motungha. Apan, sa dili pa dugayng katuigan daghang Katoliko mipahayag ug mga pagduhaduha bahin sa opisyal nga mga giya sa simbahan niining bahina.

Ang usa ka Pranses nga Katolikong inahan sa napulo miingon: “Para nako, ang pagtulon-ang Romano Katoliko dili praktikal karong adlawa alang sa normal nga magtiayong batan-on kinsa gustong magkinabuhi sa ilang kinabuhing minyo sumala sa panan-aw sa Diyos!” Si Kitty Parker gikan sa California mipahayag ug samang mga sentimento: “Ang akong bana ug ako midesisyon sa pagpugong sa pagpanganak human sa dugay nga pagsultihay, pagbasa ug pag-ampo. Kadto mao ang among unang dakong pagbulag gikan sa simbahan.” Si Judy Ford sa Paignton, Inglaterra, mibati nga “ang desisyon angay iya sa hingtungdan nga pamilya, nga walay kahadlok nga badlongon sa Simbahan.”

Daghang sinserong mga Katoliko nangutana sa ilang kaugalingon: ‘Niining katuigan sa sobrang populasyon, kaylap nga kakabus, ug pagdaghan sa mga balongbalong, angay ba nga ang simbahan ang mohukom kon ang espisipikong paagi sa pagpugong sa pagpanganak husto o sayop?’ Kinsay patalinghogan sa Katoliko? Ang papa, ang kora-paroko, o ang iyang kaugalingong konsensiya?

Dili Lamang Ika-20ng-Siglong Isyu

Ang mga ginikanan dugay nang nagpangita ug praktikal nga mga paagi sa paglimiti sa gidaghanon sa mga anak. Kapin sa duha ka libo ka tuig kanhi, si Aristotle mihisgot bahin sa bili sa pagkontrolar sa pagtubo sa populasyon aron sa pag-alibyo sa pagkaylap sa kakabus. Siya mihisgot ug pila ka mga paagi sa pagpugong sa pagpanganak nga popular sa iyang adlaw. Diha sa daghang kanasoran ang praktis sa paglangan sa paglutas sa daghang tuig nakaamot usab sa pagkunhod sa pagdaghan sa anak. Apan, ang usa sa labing komun nga porma sa pagkontrolar sa populasyon, nga ginahimo gihapon sa pila ka nasod karong adlawa, mao kanang pagpatay sa bata. Ang wala-kinahanglana nga bata, kasagaran babaye, sa walay-kaluoy ginapatay.

Sa mga katuigang dili pa dugay, tungod sa napauswag nga pag-atiman sa panglawas, ang aberids nga inahan sa ubang mga nasod sa Aprika dunay walo ka anak. Kon ang gidaghanon sa pagpanganak sa India (halos lima ka bata sa matag inahan) magpadayon sa iyang presenteng gidaghanon, kanang nasora makabaton ug populasyon nga halos usa ka libo ka milyon inigtapos sa siglo.

Daghan niining nagatubong mga pamilya nanagpanon sa kawalay-paglaom ngadto sa nagdasok nga dagkong siyudad sa Ikatulong Kalibotan, sama sa Calcutta ug Mexico City. Ang ulahi dunay duolan sa 26 ka milyon ngadto sa 36 ka milyong tawo sa tuig 2000. Busa, ang kadaghanan niining kabus nga mga nasod nagapraktis ug usa ka porma sa pagplano sa pamilya.

Kasamtangan, daghang nasod sa Kasadpan, diin daghan ang mga klinika sa pagplano sa pamilya, ang gidaghanon sa pagpanganak mius-os ug dako. Ang mga paagi sa pagpugong sa pagpanganak gigamit sa kinabag-an sa minyong mga magtiayon, bisan unsa pay ilang relihiyon. Gitugyan sa mga simbahang Protestante sa katibuk-an ang isyu bahin sa pagpugong sa pagpanganak diha sa konsensiya sa magtiayong hingtungdan. Apan, sa 1930, gilagda ni Papa Pio XI ang karong opisyal nga baroganang Katoliko, nga gilig-on ni Papa Paulo VI ug gipasiugda sa presenteng papa, si Juan Paulo II.

Usa ka Gumonhap Alang sa Sinserong mga Katoliko

Sa unsang paagi ang opisyal nga balaod sa Katoliko bahin sa pagpugong sa pagpanganak gibatbat? Sa yanong pagkasulti, kini nagpahayag nga ang “natural” nga mga paagi lamang sa pagpugong sa pagpanganak ang madawat sa moral. Ang “natural” nga paagi gibatbat ni Papa Juan Paulo II ingong “pagsabot sa rhythms sa pertilidad sa tawo ug ginaagak . . . ang pagkahimong ginikanan depende sa rhythms.” Ang ubang mga porma sa pagpugong sa pagpanganak gidili.

Sa matin-aw, nakita sa daghang Katoliko ang rhythm nga paagi nga dili-praktikal. Busa, sila napugos sa pagsunod sa mando sa ilang konsensiya o sa doktrina sa ilang simbahan. Diha sa kadaghanang mga nasod sa Kasadpan, ang maalig-aligong mga Katoliko kiling sa dili-pagtagad sa mga pahayag sa papa, apan dili kay walay pag-usisa-sa-kalag. Matuod kini bisan sa mga nasod nga daghan ang Katoliko.

Usa ka Pranses nga pari misaysay: ‘Ang pagbutang ug taas kaayong mga sukdanan, dili ingong mga sugo, apan sa bug-os nga diwa, motultol sa paglungtad sa magkaatbang nga mga simbahan: Diha sa usa ka kiliran mao kadtong mopakanaog ug balaod ug diyutay lamang ang mosunod. Diha sa pikas kiliran, mao ang kinabag-an kinsa mobuhat sa ilang gusto o mohimog desisyon nga dili magtagad niining komplikadong mga prinsipyo.’ Sa Espanya kapin sa 60 porsiento wala manumbaling sa mga pagtulon-an sa simbahan bahin sa pagpugong sa pagpanganak bisan pa nga kapin sa katunga kanila nag-isip sa ilang kaugalingon nga mga Katoliko. Sa Italya ang dili pa dugay nga surbi nagpakita nga ubos sa 2 porsiento sa tino nagsunod sa opisyal nga baroganan sa simbahan.

Kining dako kaayong panagsumpaki tali sa gitudlo sa simbahan ug sa ginapraktis sa katibuk-ang mga Katoliko dili ikahibulong tungod sa nagkasumpaking mga opinyon nga gipahayag sa mga obispo, mga pari, ug mga teologo niining bahina. Samtang ang mga pahayag sa papa matin-aw, daghang taas ug ranggong mga sakop sa simbahan wala makakita sa maong butang nga sama ka klaro, ang uban bukas nga nagabatok sa opisyal nga doktrina. Kasamtangan, ang lokal nga mga pari, nga manambag sa mga minyo, sagad dili andam sa paghimog moral nga mga paghukom niining bahina. Busa ang pangunang pangutana mao, Duna bay tinong mga instruksiyon sa Diyos bahin sa pagpugong sa pagpanganak?

Unsay Hunahuna sa Bibliya?

Kadtong molalis batok sa pagpugong sa pagpanganak mokutlo sa sugo sa Bibliya nga gihatag kang Adan ug Eva: “Sumanay ug dumaghan kamo ug pun-a ninyo ang yuta.” (Genesis 1:28, Douay) Apan, ang Katsila nga magsusulat si Ricardo Lezcano tukmang miingon: “Daw panagkasumpaki ang pagpadapat ngadto sa 4,000 ka milyong tawo kining mao gihapong pormula nga gihatag ngadto sa duha lamang ka molupyo sa planeta.” Kining sugoa sa dayag nalangkit sa espesyal nga mga kahimtang nga naglungtad niadtong panahona.

Walay makita diha sa Bibliya nga gihisgotan ang pagpugong sa pagpanganak o pagplano sa pamilya. Bisan pa ang Bibliya nagtunglo sa seksuwal nga imoralidad, kini wala magtudlo nga ang pagpanganak lamang ang makapalegal sa seksuwal nga relasyon tali sa bana ug asawa. (Itandi ang Proverbio 5:15-20; 1 Corinto 7:2, 3.) Busa, niining bahina, sama sa uban diin walay direktang giya ang Kasulatan, ang matag magtiayon ang mohukom nga nahiuyon sa ilang konsensiya. Ang paghimog walay katarongan nga mga sukdanan sa husto ug sayop maoy “pagsaylo nianang nahisulat na.”—1 Corinto 4:6, The New American Bible, usa ka Katoliko nga hubad.

Kini wala magkahulogan nga ang tanang porma sa pagpugong sa pagpanganak madawat sa mga mata sa Diyos. Ang Bibliya nagtin-aw nga bililhon sa Diyos ang kinabuhi sa wala pa matawong bata ug makakita sa pag-ugmad niini diha sa tagoangkan. (Salmo 139:13-16; Jeremias 1:5) Ubos sa Moisesnong Kasugoan, ang usa ka tawo nga sa wala tuyoa nakapahinabo sa kamatayon sa usa ka batang wala pa matawo manubag sa grabe nga silot. (Exodo 21:22, 23) Busa, gikan sa hunahuna sa Diyos, ang paghulog sa bata dulumtanan, ug maingon man sa ubang mga paagi o tambal nga motapos sa kinabuhi human nga nahitabo ang pagsamkon.a

Busa, kon unsay gituohan sa kinaiyanhon sa daghang sinserong mga Katoliko—nga ang pagplano sa pamilya maoy usa ka butang nga labing maayong itugyan diha sa matag magtiayon—tukma nga maoy gipaila sa Bibliya.

Si Joaquim, ang Portuges nga amahan nga gihisgotan sa sinugdan, nakadesisyon human nakaeksperyensiya sa kaugalingon sa mga kalisod ug sa mga kaguol sa pagsunod sa Katolikong doktrina bahin sa pagpugong sa pagpanganak. Siya misugod sa pagsusi sa Bibliya sa pagtino kon ang ubang mga doktrina sa simbahan basin ug yanong mga “sugo lamang sa mga tawo” inay nga “sugo sa Diyos.”—Mateo 15:3, 9, Dy.

Karon, ingong usa sa mga Saksi ni Jehova, naningkamot siya sa pagsunod dili sa mga mando sa tawo, kondili, kang Jesu-Kristo. (1 Corinto 2:16) Nganong dili ka maghimo ug sama nga pag-usisa? Ang mga Saksi ni Jehova sa inyong dapit malipay sa pagtabang kanimo.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 24]

Nagkasumpaking mga Opinyon

◼ Humane Vitae (Ensiklika ni Papa Paulo VI, 1968). Ang buhat sa manag-asawa angay nga “hingpit tawhanon, bug-os ug eksklusibong bukas sa bag-ong kinabuhi.”

◼ Papa Juan Paulo II. ”Ang pagpugong sa pagpanganak, kon hukman sa minatarong, dako kaayong sayop nga kini dili gayod, sa bisan unsang rason, makataronganon. Ang paghunahuna o pagsulti nga sukwahi sama ra sa pag-ingon nga dunay mga kahimtang diin matarong ang dili pag-ila sa Diyos ingong Diyos.”

◼ Katsilang kardinal Narcisso Jubany Arnau. “[Dakong] sala ang pagtuyo sa paglikay sa pertilidad.”

◼ Katolikong mga obispong Pranses diha sa eklesiastikal nga sulat (1968). “Ang tradisyonal nga kaalam nagsugo sa pagtino kon unsa ang labing importanteng katungdanan atubangan sa Diyos niining partikular nga kaso. Ang magtiayon kinahanglang mohimog ilang desisyon human sa taas nga panahon sa mutuwal nga pagpalandong.”

◼ Katolikong teologo Charles Curran. Human sa 1968 nga sulat sa papa alang sa mga obispo bahin sa pagpugong sa pagpanganak, si Curran ug ang duolan sa 600 ka akademikong Katoliko ug mga propesyonal sa simbahan miisyu ug pamulong nga nagpahayag nga ang magtiayon ‘husto sa pagsunod sa ilang kaugalingong konsensiya.’

◼ Usa ka tigulang nga paring Pranses. “Ang simbahan nagainsister sa pagsulti diha sa mga termino nga makawala sa iyang tanang kredibilidad. . . . Kini nagpadayon sa paghatag balaod ngadto sa bulan.”