Usa ka Karaang Suliran sa Ugangan ug Umagad

“DILI ako makaantos nga motan-aw sa imong nawong!” misinghag si Fujiko sa iyang ugangan nga babaye, nga si Tomiko. Si Fujiko gikapoyan na nga mandar-mandaran. Bisan tuod nga kalmado siyang tan-awon sa gawas, siya nagkinabuhi sa kaguol. “Sulod kanako ako mibatig kapait,” siya miingon. “Ako wala sa kaugalingon. Ako dili na makaantos nga magkinabuhi nga ingon niana kada adlaw.”

Ang tigulang nga babaye nga nag-inusarang nagpuyo sa Hapon miingon: “Ako gibiyaan sa akong anak nga lalaki ug sa iyang asawa. Karon ako wala nay kabalak-an bahin sa uban, ug ako nagkinabuhi sumala sa akong gusto, apan bation ko ang kamingaw inigsalop sa adlaw.”

Ang karaan na nga suliran tali sa ugangan-nga-babaye ug sa umagad-nga-babaye makita sa tibuok kalibotan. “Ikasubo,” miingon si Dulcie Boling, usa ka editor sa magasin sa Australia, “may mga ugangan-nga-babaye nga masina sa ilang mga umagad-nga-babaye. . . . Wala ka kaayoy mahimo, gawas sa pagngisi ug antoson kana.” Sa Silangan, may mga sugilanon pa gani mahitungod sa mga tigulang nga mga babaye nga giabandono diha sa bukid, usa ka buhat nga gihimo sa ilang mga umagad-nga-babaye.

Karong adlawa, kini nga suliran mas migrabe. Sumala sa estadistika, ang gitas-on sa kinabuhi mitubo, nagkagamay ang mga pamilya, ug ang kal-ang tali sa mga nangamatay nga mga lalaki ug mga babaye nagakadako. Unsa man ang sangpotanan? Samtang ang mga babaye nagkinabuhi sa ilang panuigong 70 ug 80, ang suliran tali sa mga inahan ug sa ilang mga umagad-nga-babaye nahimong usa ka makahago nga maraton, dili ang naandang 100 ka metros nga daganon.

Unsay Gusto sa mga Tigulang?

Bisan pa sa maong suliran, unsay buot nga itagad sa tigulang nga mga ginikanan kon sila adunay kapilian? “Kapin sa duha ka dekada nga milabay,” miingon si Jacob S. Siegel ug Cynthia M. Taeuber, mga tigdukiduki sa demograpiya, “ang mga babaye ug mga lalaki dili gusto nga moipon sa ubang tawo kon sila wala nay kapikas.” Si Elaine M. Brody, kanhi direktor sa Department of Human Services, midugang nga sa Tinipong Bansa, “ang paglain ug puyo gikan sa mga paryente maoy gipiling kahikayan taliwala sa mga tigulang.” Sa kasagaran, ang ilang mga anak nagpuyo lang sa duol, moduaw, ug atimanon sila.

Ang mga taga-Silangan mopili sa laing paagi. Sumala sa internasyonal nga surbi sa Management and Coordination Agency sa Hapon, ang kadaghanan sa mga edaran sa Hapon ug Thailand gustong moipon ug puyo sa ilang mga anak. Ang nakita sa surbi nga 61 porsiento sa mga tigulang sa Thailand ug 51 porsiento sa Hapon ang aktuwal nga naghimo niana.

Buweno, kini nga kapilian komun usab sa Kasadpan. Ang tigulang na kaayo o masakitong mga ginikanan kasagarang moipon ug puyo sa ilang mga anak. Sa Pransiya maoy komun sa nag-edad ug 75 nga namatyag kapikas sa pag-ipon ug puyo sa usa sa ilang mga anak.

Pagdawat sa mga Bentaha ug Disbentaha

Sa dihang ang duha o tulo ka kaliwatan modesider sa pagpuyo diha sa usa ka balay, siyempre, adunay mga bentaha. Ang tigulang mobating may kasegurohan ug dili kaayo magmamingawon. Ang batan-ong kaliwatan makakat-on ug kasinatian sa mga edaran, ug adunay ekonomikanhong mga kaayohan usab.

Sa laing bahin, ang pag-ipon ug puyo mopasamot sa gubot nang daan nga umagad-ugangan nga relasyon. Sa Hapon, pananglitan, diin sa tradisyon ang tigulang nga mga ginikanan sagad moipon ug puyo sa kinamagulangang anak nga lalaki ug sa iyang pamilya, ang suliran tali sa mga inahan ug sa mga umagad-nga-babaye komun.

Kon makaatubang ka nianang situwasyona, unsay imong buhaton? Diha sa iyang libro nga America’s Older Population, si Paul E. Zopf, Jr., propesor sa sosyolohiya sa Guilford College, miingon: “Ang pamilya usab makamugnag suliran ug higayon sa pagdumala sa suliran. Ang katakos sa pagkontrolar sa suliran ug ang maayong interaksiyon sa tigulang nga mga membro tingalig maoy usa ka katakos nga madala ngadto sa ubang mga relasyon.”

Busa pagbaton ug positibo nga panghunahuna bahin niining butanga. Kon ikaw makakat-on sa pagkontrolar sa suliran sa pamilya, mas mohanas ka sa pagdumala sa ubang malisod nga mga situwasyon. Dawata kini ingong usa ka hagit, ug ikaw mahimong mas maayong tawo tungod niana. Atong susihon ang mga suliran sa pag-ipon ug puyo uban sa umagad-ugangan ug tan-awa kon unsaon nga kining problemaha malamposong maatiman. Ug bisan pag ikaw karon wala magpuyo ubos niana nga kahikayan, ikaw makabenepisyo gihapon sa pagpalandong sa mga prinsipyong nalangkit.

[Kahon sa panid 4]

Mas Daghang mga Ginikanan Kay sa mga Anak

Karon, sa unang higayon sa kasaysayan, sumala sa demograpo nga si Samuel Preston, ang kasarangang magtiayon adunay mas daghang ginikanan kay sa mga anak. Ang isyu nga ginaatubang sa kadaghanang mga magtiayon karong adlawa mao kon sa unsang paagi mahimong timbang ang ilang mga responsabilidad sa pag-atiman sa duha ka hut-ong sa mga ginikanan.