Kinsay Makabatog mga Abnormalidad sa Pagkaon?

Samtang ang makataronganong interes sa panagway sa usa maoy normal, ang abnormalidad sa pagkaon motungha kon hatagan sa usa ug sobrang kabalaka ang iyang panagway. Ang mosunod nga interbiyu moilustrar niining butanga.

AWAKE!: Sobra ka bag timbang, Ann, kanus-a misugod ang imong mga suliran?

ANN: Dili, apan ako nagsugod na sa pakigdeyt, ug buot ko nga angayang tan-awon.

AWAKE!: Ang imo bang pagpabili-sa-kaugalingon nagadepende kon unsay imong panagway?

ANN: Oo ako segurado niana. Sa dihang motan-aw ang mga tawo kanako, suknaon ko kanunay ang akong kaugalingon, ‘Unsa kahay ilang gihunahuna?’ Ang akong hunahuna kanunayng nagaingon, ‘Pagbaton ug maayong porma aron mahimo ka nga madanihon.’

AWAKE!: Busa sa dihang gibati mo nga angayan kang tan-awon, mibati kag maayo sa imong kaugalingon?

ANN: Siyempre! Kon bug-at ko ug timbang, maglagot ako sa akong kaugalingon. Sa dihang manalamin ako, wala ko hunahunaa ang sulod nga mga hiyas.

Walay nahibalo kon nganong ang pipila ka mga tawo nakabatog abnormalidad sa pagkaon samtang ang uban sa samang situwasyon wala. Ang kultura, genetiks, panglawas o biokemikal nga mga abnormalidad, ug palibot sa pamilya dayag ang tanan may bahin. Apan, adunay pipila ka tinong mga hiyas sa personalidad nga mopatim-aw nga kinaiya sa kadaghanang natakboyan.

Naningkamot nga Mahimong Hingpit

Ingong usa ka grupo, kadaghanan niadtong adunay mga abnormalidad sa pagkaon tag-as ug mga nakab-ot ug mga perpeksiyonista nga nanghawud sa tunghaan ug sa trabahoan. Human nga natambalan ang kapin sa 130 ka mga pasyente nga adunay anorexia o pagkawala sa gana sa pagkaon, si Dr. Hilde Bruch, diha sa iyang librong The Golden Cage, naghubit sa mga gibati sa maong mga tawo: “Ikaw mobatig dakong kahadlok, sa ato pa ang pagkaordinaryo, o aberids, o kasarangan​—dili gayod paigo. . . . Ikaw naghunahuna nga takos lamang kon nakabuhat ka ug linain kaayo, butang nga dako uyamot ug makapasilaw nga ang imong mga ginikanan ug ubang mga tawo nga gitagad nimo mahingangha ug makadayeg kanimo tungod sa pagkasuper-espesyal.”

Si Lee, nga nakabatog anorexia, miangkon: “Ako naningkamot sa pagbuhat sa pinakamaayo nga butang, naningkamot nga makahimog labing maayo sa tanang butang.” Kasagaran kining pagpaningkamot nga mahimong hingpit ginapakita pinaagig usa ka dulot nga tinguha sa pagpahimuot sa uban, nga mahimong “pinakamaayong batang babaye sa tibuok kalibotan.”

Kon giunsa pagsabot sa usa ka babaye ang iyang papel diha sa katilingban hayan maghimo usab kaniyang mahuyang. Bisag ang mga lalake usab makabatog mga abnormalidad sa pagkaon, ang naapektahan kasagaran mga babaye. Ang librong Surviving an Eating Disorder nagbatbat: “Ang mga babaye nga nahimong abnormal sa pagkaon kasagarang midako nga nagtuo nga sila angayng dili mapugsanon sa uban. Ang buotan nga babaye maoy hilomon, matagoon nga babaye nga nakakat-on sa dili pagbutyag sa kon unsay nakasamok kaniya.” Apan, ang maong pagdako mopabati sa pipila nga sila walay pagpugong sa ilang mga kinabuhi.

Alang sa pipila ka mga babaye, ang pagpaningkamot kanunay sa pagpahimuot sa uban samtang sa samang panahon nagbuntog sa ilang kaugalingong tinguha nga maoy moagak sa ilang mga kinabuhi nagmugna ug panagbangi sa sulod nga motultol ngadto sa abnormalidad sa pagkaon. Si Dawn, karon naulian na sa mapugsanon hinobrang pagkaon ug bulimia, nagbatbat: “Ang akong pamilya nagdahom kanako nga mohimo nianang tanan sa ilang paagi, aron mamahimo ang buot nila kanako. Samtang sa gawas ako maorag seguro kaayo ug intelehente kaayo, sa sulod ako dili gayod ingon niana. Wala ko batia nga makatuman ako sa ilang mga pagdahom. Dili ako makapahimuot kang bisan kinsa​—akong mga higala o akong mga ginikanan. Unya naamgohan ko nga akong makontrolar ang timbang! Akong madugangan kini o mamenosan, mahimo ko ang gusto ko niini. Kana naghatag kanako ug pagbati nga makontrolar ang akong kinabuhi. Kon makontrolar ko kini, makontrolar ko ang tanan.”

Mga Pagbati sa Kakulang

Ang kawalay kasegurohan ni Dawn maoy kinaiyahan sa mga pagduhaduha sa kaugalingon nga nabatonan sa daghang adunay mga abnormalidad sa pagkaon. Bisag adunay mga talento, ang kadaghanan sa paninugdan may kakulang sa pagpabili-sa-kaugalingon. Ang hinobrang pagkaon usahay maoy timailhan sa ubos nga pagpabili-sa-kaugalingon. Ang tawo mosulti, sa ingon: ‘Ako walay bisan unsang bili. Nganong ako magtagad pa sa akong kaugalingon o sa akong timbang?’ Ang maong mga pagbati moresulta sa depresyon, nga nagahasol sa halos tanang may abnormalidad sa pagkaon.

Unsay nakaingon niini nga espiritu sa pagkawalay-bili? Ang Bibliya mitubag: “Tungod sa kasubo sa kasingkasing nagmaluyahon ang espiritu.” (Proverbio 15:13) Ang nagkalainlaing mga butang mahimong hinungdan sa kasakit sa sulod​—mapait nga mga kapakyasan, pagkasinalikway, ug usa ka palibot nga gibaliwala ang emosyonal nga mga panginahanglan sa usa, o masakit nga mga kasinatian sa pagkabata, sa pagngalan ug pipila. Ang panukiduki nagpakita nga katingalahang gidaghanon sa mga pasyente nga adunay abnormalidad sa pagkaon ginaabuso sa sekso, ginalugos pa.

Apan ang ubos nga pagpabili-sa-kaugalingon motungha usab tungod sa mga tinamdan sa uban. “Sukad sa akong nahinumdoman ako tambok kaayo ug kanunay nga ginabalikbalik kana sa akong inahan,” miingon ang usa ka batan-on nga babaye. “Ang tanan gihimo aron ako maniwang; kadto ang butang lamang nga hinungdanon. Mao nga gidumtan ko ang akong kaugalingon ug ang akong lawas.” Karong adlawa ang sosyal nga kahimtang, nga dakog pagdayeg sa pagkayagpis, nakaamot sa pagdumot-sa-kaugalingon niadtong sobra ka tambok.

Sa ubang mga kaso, ang abnormalidad sa pagkaon mismo magkuha sa pagtahod-sa-kaugalingon. Si Lynn, kinsa misuka sa makadaghan sa napulo ka beses matag adlaw, miadmiter: “Ako molantaw sa akong dagway diha sa salamin inighuman sa akong pagdigwa ug moingon, ‘ako nagdumot kanimo,’ ug dayon ako mohilak. Gibati ko ang pagkawalay-pulos.”

Sa kinasuloran, ang kadaghanang mga tawo nga adunay abnormalidad sa pagkaon kombinsido nga ang ilang pagkatawo depektoso. Busa, ang tanan nilang mga paningkamot gitumong sa pagtago sa grabeng kahuyangan sa ilang pangunang kakulangan ug sa pagpangita ug mga paagi sa pagtukod sa ilang pagpabili-sa-kaugalingon. Kadtong adunay anorexia mosulay sa paghimo niini diha sa linain nga paagi. Ang ilang paningkamot sa pagpangita ug pagpabili-sa-kaugalingon naghimo sa anorexia nga malaygayon​—ug makamatay.

Sa dihang si Lee gisalikway sa lalake nga iyang gihigugma, ang iyang pagpabili-sa-kaugalingon miuswag. “Buot ko nga pamatud-an nga nasayloan niya ang usa ka maayong butang,” siya nag-ingon. “Busa ako determinado nga mahimong niwangon kaayo ug esmarte kaayo.” Aron posturawo, siya mihunong sa pagkaon ug nahimong puliki kaayo. “Mibati akog maayo sa akong kaugalingon. Gibati ko nga espesyal kaayo kay mabuhat ko ang dili mabuhat sa uban. Ako nagtuo, nga ‘Ako usa ka lig-on nga tawo.’”

Ang timbang ni Lee mikunhod gikan sa 73 ka kilos ngadto sa makapahasol nga 47 ka kilos. Sa nagapalandong niadtong misulay kaniya sa pagpakaon, siya nag-ingon: “Akong gihunahuna nga silang tanan naningkamot sa pagdaot sa akong kinabuhi ug sa akong kalipay pinaagi sa pagkuha sa akong pagpabili-sa-kaugalingon. Gihunahuna ko nga mapareho lang kang bisan kinsa.” Ang maong prinsipyo ni Lee susama sa uban nga adunay anorexia, kinsa naninguha sa pagbaton ug pagpabili-sa-kaugalingon pinaagi sa pagbuntog sa ilang mga tinguha ug sa pagbuhat sa mga butang nga dili mabuhat sa uban.

Kon ang mga emosyon sa usa ka babaye giabusohan, ang iyang mga paningkamot sa pagpanalipod sa iyang huyang nga pagpabili-sa-kaugalingon gikan sa dugang pag-abuso mosangpot usab ngadto sa anorexia. Si Shirley, pananglitan, nadisturbo sa pagtagad sa mga lalake kaniya tungod sa iyang bag-ong porma nga naugmad. Dayon ang iyang kaugalingong amahan nagsungog kaniya. “Ako naulaw kaayo ug naglagot nga miadto sa akong inahan ug mihilak lamang,” matud ni Shirley. “Human nga nakunhoran ang akong timbang ug nahibalik ang korte sa akong lawas, wala nay mohasol kanako. Libre na ako sa pagtagad sa kaatbang nga sekso.”

Sa ubang mga kaso ang anorexia maoy usa ka pag-ikyas sa mga katungdanan sa pagkahamtong. “Dili ko buot nga mohingkod ug moatubang sa mga responsabilidad sa pamilya,” si Shirley mikomento. “Tugotan ko ba nga mouswag ang akong timbang? Dili, dili gayod! Dili bisan unsa pa!” Ikasubo, ang iyang kabalaka nga magpabiling posturawo mitultol ngadto sa usa ka masakit nga kamatayon tungod sa kaugalingong-pinugos nga pagpagutom.

Dili tanang may anorexia haom niini nga mga paghubit. Apan, maorag silang tanan nakabaton ug pagbati sa kalig-on pinaagi sa pagsundog sa ilang kaugalingon sa tawong ilang gidayeg. Sila sa ingon nakabaton ug diyutayng pagpabili-sa-kaugalingon. Ang pagkaniwangon nahimong ilang garbo ug kalipay.

Pag-atiman sa Masakit nga mga Emosyon

Sanglit ang pagkaon makahupay ug makakalma, kini mahimong abusohan aron makasagubang sa pagbati sa kamingaw, kabalaka, kapuol, kasuko, depresyon, pagkasinalikway, o pagluib. “Samtang sa eskuelahan, ako usa ka biktima sa usa ka ngil-ad nga kasinatian nga sakit kaayong hisgotan,” nagbatbat si Dawn. “Sa panahong hunahunaon ko ang maong hitabo, o adunay situwasyon nga dili nako masagubang, ako magsigeg kaon. Gisulayan ko lang ang pagwala niini nga mga pagbati uban sa pagkaon.” Ang pagkaon nagpahilom sa iyang kasakit sa emosyon. Apan ang pagpugos niya sa pagkaon ug sobra mitultol sa 45 ka kilos nga dugang timbang.

Usahay ang abnormalidad sa pagkaon mahimong usa ka pag-ikyas gikan sa mga kapit-os sa kinabuhi. Pananglitan, si Anne gimatuto sa usa ka panimalay nga adunay usa ka alkoholikong amahan ug kanunay nga nagtiaw bahin sa iyang timbang. Siya nagpahayag kon nganong siya nakabatog bulimia: “Kadto akong paagi sa pag-atiman sa adlaw-adlaw nga kalisod, ug kadto misaler tungod kay sa dihang ikaw nalinga sa usa ka butang, dili ka maghunahuna bahin sa imong tinuod nga mga suliran. Basulon nimo ang tanan sa imong pagkasobrag timbang ug moingon sa imong kaugalingon nga kon makunhoran mo ang imong timbang, talagsaon unya ang kinabuhi.”

Samtang kitang tanan usahay kusog nga mokaon kon kita nabalisa o gimingaw, ang usa ka tawo nga nameligro nga makabatog abnormalidad sa pagkaon dili mogamit sa normal nga paagi sa pag-atiman sa sulod nga kasamok. Pananglitan, ang usa ka indibiduwal may gihambin nga kapungot ngadto sa pipila ka mga tawo o situwasyon apan mokaon hinoon sa paghupay sa iyang kalagot inay kay ibutyag ang maong kapungot.

Ang Papel sa Pagdiyeta

Ang pagsunod ug usa ka higpit nga diyeta, sumala sa panukiduki, mao ang labing kumon nga katarongang ikahatag sa mga tawo alang sa hinobrang pagkaon. Ang 1989 nga pagtuon sa mga hinungdan sa katambok nagbutyag: “Ang batasan sa pagdiyeta ingong sanong sa mga kabalaka sa timbang nagpakitang, sa kasukwahi, maoy nakaingon sa pag-uswag sa sobrang timbang.” Apan ngano?

Sa dihang ang mga tawo mosulay sa pagsunod sa estrikto nga diyeta, sila kasagarang dili mokaon sa mga tam-is ug ubang lamiang mga pagkaon. Kining “ginadili” nga mga pagkaon sa kanunay nahimong tentasyon. Dayon, sa dihang mabalisa, mabalaka, o mingawon, sila mobatig kasubo. Aron mahupay ang ilang gibati, sila mokaon nga may kahangol sa mga pagkaon nga gihikaw kanila. Dayon sundan sa mas higpit pa nga diyeta, nga motultol ngadto sa samang resulta​—ang hinobrang pagkaon. Kining sayop nga siklo motultol sa dugang timbang ug abnormalidad sa pagkaon. Si Lee mibatbat kon sa unsang paagi ang pagdiyeta nagmugnag palibot alang sa iyang anorexia: “Gisulayan ko ang tanang matang sa mga diyeta. Makunhoran ang akong timbag, ug unya mobalik na usab. Niining panahona buot ko na nga hunongon.”

Ang pagkahibalo sa mga hinungdan sa abnormalidad sa pagkaon dili maoy bug-os nga tubag sa pagbuntog niana, ang maong kahibalo motabang sa usa nga makalingkawas. Kini usab motabang sa pagsanta sa mga problema nga motungha. Apan komosta kon mamatikdan mo ang pipila niining mga hiyasa sa imong kaugalingon, sa imong pamilya, o sa usa ka higala? Sa unsang paagi mabuntog ang maong mga hiyas?

[Hulagway sa panid 7]

Ang hinobrang kabalaka sa pisikal nga panagway sa usa hayan motultol ngadto sa usa ka abnormalidad sa pagkaon

[Hulagway sa panid 8]

Ang pipila magsigeg kaon sa pag-atiman sa masakit nga mga emosyon