Kababagan sa Pakigdait Tali sa Tawo ug Mananap
Ang mga hulagway sama sa anaa sa hapin niining magasina makapahimuot sa mga bata. Ang mga hamtong usab kasagarang madani nianang talan-awona.
Nganong kana mao ang sanong sa mga tawo? Ang tinuod nga pakigdait tali sa tawo ug bisan sa labing mabangis nga mananap binata ba lang nga damgo? O matuman ba kaha kini?
Tawo Maoy Usa ka Babag
Ang usa ka dakong babag sa maong pakigdait mao ang tawo mismo. Usa ka karaang proverbio nag-ingon: “Ang tawo nagmando sa tawo sa iyang kadaotan.” (Ecclesiastes 8:9) Ug ang kasaysayan sa tawo sa pagdaot sa iyang kaugalingong matang gipasibaw diha sa iyang pagtagad sa mga hayop.
Pananglitan, ang ubay-ubayng mapintas nga mga mananap gidakop ug gipabugno sa mga arena sa karaang Roma. Niadtong 106 K.P., gitaho nga ang Romanong emperador nga si Trajan nagpasundayag ug mga dula diin 10,000 ka magbubugno o gladiator ug 11,000 ka mananap nangamatay sa pagtagbaw sa kauhaw ug dugo sa sadistikong mga tumatan-aw.
Tinuod, kadtong linaing matang sa kalingawan dili na uso karon. Apan ang nagdakong talaan sa napuo ug nameligrong mga espisye nagapamatuod nga may deperensiya ang pagtagad sa tawo sa ihalas nga mga linalang. Samtang nagsobra ang populasyon sa tawo, nagkagamay ang puy-anan sa ihalas nga kahayopan. Ug tungod sa kadalo sa tawo, dako ang panginahanglan sa talagsaong mga panit, mga sungay, ug mga sungo sa hayop. Nahadlok ang pila ka eksperto nga mga espesimen na lamang sa kadaghanang dagkong mga espisye sa kadugayan ang anaa na lamang sa mga zoo.
Mga Kumakaon ug Tawo
Ang laing babag sa pakigdait mopatim-awng mao ang pila ka ihalas nga mananap mismo. Sa Aprika ug Asia, dili talagsaon ang pagkabasag mga taho bahin sa ihalas nga mga mananap nga miatake ug mipatayg mga tawo. Ang The Guinness Book of Animal Facts and Feats nag-ingon nga ang mga sakop sa pamilya sa iring “lagmit maoy hinungdan sa hapit 1000 ka kamatayon sa kada tuig.” Sa India lamang, ang mga tigre mopatay ug kapin sa 50 ka tawo kada tuig. Ang pila ka leopardo nianang nasora nangahimo usab nga mga kumakaon ug tawo.
Sa iyang basahong Dangerous to Man, si Roger Caras mipatin-aw nga ang mga leopardo usahay moliso sa pagkaon ug tawo tapos sa pagkaon ug patayng mga lawas sa tawo tapos sa mga epidemya sa sakit. Ang maong mga epidemya, siya mipatin-aw, kasagarang “gisundan sa mga bulan sa kalisang samtang ang mga leopardo nagtagbaw sa ilang bag-ong pagkagustog unod sa tawo ug misugod sa pagpatay.”
Apan si Caras mipahayag nga ang mga epidemya sa sakit dili maoy hinungdan sa tanang pag-atake sa leopardo. Ang laing hinungdan mao ang pagkamaukyaban sa hayop, ilabina sa dihang duol kini sa mga bata.
Sa katuigang 1918-26, usa ka leopardo sa India mipatayg 125 ka tawo, sumala sa gitaho ni Koronel J. Corbett diha sa iyang librong The Man-Eating Leopard of Rudraprayag. Mga dekada sa ulahi, ang mga leopardong mokaon ug tawo mipatayg labing menos 82 ka tawo sa distrito sa Bhagalpur.
Usa ka magbalantay ug hayop sa Tanganyika (karon bahin sa Tanzania) miasoy nga siya migugol ug lima ka bulan niadtong 1950 nga misulay nga wala molampos sa pagpusil sa usa ka leopardong mokaon ug tawo nga nakapalisang sa mga tawo sa balangay sa Ruponda. Sa kataposan, tapos sa pagpatayg 18 ka bata, kadto nalit-agan sa usa ka Aprikanhong tagabalangay. Ang laing leopardo mipatayg 26 ka babaye ug mga bata sa balangay sa Masaguru.
Unya anaa ang Aprikanhong leyon. Sa dihang moliso kini sa pagkaon ug mga tawo, ang mga biktima kasagaran maoy hamtong nga mga lalaki. “Sa akong kawhaag-tulo ka tuig sa Departamento sa Kahayopan,” misulat si C. Ionides diha sa iyang librong Mambas and Man-Eaters, “ako nakapusil ug kapin sa kap-atan ka leyon, nga kadaghanan niana maoy mga mokaon ug tawo, samtang ang nahibilin nagpadulong na sa pagkakumakaon ug tawo o mga tig-atake sa binuhing kahayopan.” Sumala kang Ionides, ang mga leyon nahimong kapeligrohan sa mga tawo sa dihang ang tawo magkunhod ug dako sa ilang kasagarang tukbonon.
Gitagna ang Tibuok-Yutang Pakigdait
Bisan pa sa maong mga kababagan sa pakigdait tali sa tawo ug mananap, ang Bibliya nag-ingon: “Ang matag espisye sa mapintas nga mananap . . . mapaaghop ug gipaaghop sa katawhan.”—Santiago 3:7.
Ang Bibliya nagtagna sa Ezekiel 34:25: “Ako [Diyos] magbuhat uban kanila sa usa ka tugon sa pakigdait, ug pagawagtangon ko ang madinaotong mapintas nga mananap gikan sa yuta, ug sila magapuyo sa kamingawan sa kasegurohan ug mangatulog diha sa kalasangan.”
Ang maong mga tagna sa Bibliya ba mao lamay dili-matinud-anong damgo? Sa dili pa mosalikway sa palaaboton nga tibuok-yutang pakigdait tali sa tawo ug mananap, tagda ang pila ka ilhanan nga nagapunting sa kamatuoran sa ginaingon sa Bibliya. Ang pila ka kahibulongang pananglitan sa panag-uyon tali sa matinagdanong mga tawo ug sa lagmit peligrosong mga mananap napamatud-an.