Katolikong Balaanong Pagduaw—Gipasukad sa Kamatuoran o Kasugiran?

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Espanya

KADA ting-init ang Uropa makasaksi sa daghan kaayong dumuduaw. Pinaagi sa bus, kotse, ug ayroplano, minilyon magpanon paingon sa habagatan aron sa pagpangitag dagat ug kainit sa adlaw. Ang paborito nilang dapit ginaduaw? Ang kabaybayonan sa Espanya. Apan wala hisayri sa kadaghanang mahigugmaon sa baybayon, pipila nianang mga turistaha nagabiyahe sa ruta mismo nga gibiyahe sa ilang Katolikong katigulangan kasiglohan nga miagi.

Hinuon, ang mga peregrino sa edad media maoy sa laing matang. Ang tumong nila mao ang usa ka halaran, dili kainit sa adlaw; ang ilang gisaad nga ganti, balaang pasaylo, dili panit nga tabunon. Ang mga mamumuo, mga prinsipe, mga sundalo, ug mga salbahis mibaktas nga tinaglibo sa mga 1,000 kilometros latas sa amihanang kailayahan sa Espanya, paingon sa Santiago de Compostela, usa ka gamay, umogon nga siyudad sa nahilit amihanan-kasadpang tumoy sa Iberianhong Peninsula.

Unsang balaanong tumong ang nakadani niining mga tawhana aron sa pagbiyaheg ginatos ka milya latas sa niyebehong mga taluktok ug sa makapaig nga kapatagan, sa pagharong sa mga tulisan ug sa gutom, sa sakit ug bisan sa kamatayon? Gituohan nga kadto ang halaran ni “Saint” James, Santiago, ang patron nga “santos” sa Espanya. Ang iyang “sagradong mga relikiya” talagsaong nakapadani sa mga matinuohon gikan sa tibuok Uropa sa edad media. Karong adlawa ang usa ka katedral nagbarog diha sa puwesto. Sa unsang paagi nagsugod kanang tanan?

Siyudad nga Gitukod Pinasukad sa Usa ka Panan-awon

Nagsugod kadto sa usa sa maong “milagrosong” mga panan-awon nga subsob motungha diha sa mga panid sa Katsilang kasaysayan. Usa ka gabii sa 813 K.P., usa ka ermitanyo nga ginganlag Pelagius nakakitag usa ka katingalahan sa langit. Sa masinugtanon gitawag niya ang iyang obispo, ug sa kadugayan nadiskobrehan ang usa ka marmol nga lubong. Ang mga minatay nga nasulod niadto giingong nailhan ingon nga walay lain kondili mao si apostol Santiago ug duha sa iyang mga tinun-an. Ang lokal nga hari, si Alfonso ang Putli, miduaw sa dapit, nagpahayag nga ang mga patayng lawas maoy tinuod, ug nagproklamar kang Santiago nga “Tigpanalipod sa Espanya.”

Sa ingon, ang patron nga “santos” sa nasod natawo. Ang panahon sa maong diskobre maayo alang sa gigubat “Kristohanong” mga nalaing teritoryo sa amihanang Espanya, nga gilibotan sa mga Muslim. Ang relikiya lang ang ilang gikinahanglan aron sulayan pagtugbang ang ‘bukton ni Propeta Muḥammad,’ nga gibutang sa Córdoba, habagatang Espanya, nga gidungog nga naghimo sa mga Moros nga dili mapukan. Si “San” Santiago sa wala nadugay nahimong magdadala sa estandarte si kinsa gihugpongan sa mga tawo aron makigbugno sa mga Moros, nga nag-okupar sa kinadak-an sa peninsula.

Sa ika-11ng siglo, ang usa ka katedral gitukod ibabaw sa dapit gilubngan, ug ang siyudad sa Santiago de Compostela (sa literal, “San Santiago sa nataran sa kabituonan”) mitungha sa dapit mismo diin nakita ni Pelagius ang iyang panan-awon sa kabituonan. Sa makadiyut nga panahon, ang Santiago nahimong usa sa labing iladong mga sentro sa balaanong pagduaw sa Kakristiyanohan​—nga hilupigan lang sa Jerusalem ug sa Roma. Apan nganong ang mga bukog nianang giingong apostol nahimong makahuloganon?

Ang Pagkaugmad sa Kasugiran

Ang katingad-ang panagsagol sa leyenda, kasugiran, ug relihiyosong sugilanon nagahatag ug espesyal nga dapit kang “San” Santiago diha sa Katsilang kasaysayan. Sumala sa pila ka Katolikong historyano, ang maong apostol mao ang unang Kristohanong misyonaryo sa Espanya. Giingon nga migugol siyag ubay-ubayng katuigan sa pagwali sa Galicia (amihanan-kasadpang Espanya) wala madugay sa pagkatapos sa kamatayon ni Jesus. Apan siyam ra ka kinabig ang misangpot gikan sa maong kampanya. Kay lagmit naluya sa gamay kaayong kalamposan, siya mipadulong sa sidlakan ug nadasig sa talagsaong pagpakita ni Maria, ang inahan ni Jesus (si kinsa, hinunoa, buhi pa sa Palestina). Siya nagpakita kaniya ibabaw sa usa ka marmol nga haligi ug sa “himalatyong unod” diha sa Romanhong lungsod nga gitawag Caesaraugusta (nga sa ulahi nailhang Zaragoza), sa amihanan-silangan sa peninsula. Ang leyenda nag-ingon nga sa mipahawa siya, ang haligi nagpabilin, ug kasiglohan sa ulahi kana nahimong usa ka ginaduaw nga halaran.a

Wala madugay human niadto, mibalik si Santiago sa Jerusalem, diin naagoman niya ang kamatayon ingong sinakit diha sa kamot ni Haring Herodes. (Buhat 12:1-3) Sumala sa leyenda, ang iyang mga tinun-an nagluwas sa patayng lawas, nagdala niana ngadto sa baybay, ug gikan sa Jaffa misakay sa usa ka milagrosong barko nga ginama sa bato. Human sa usa ka semana nga panaw (nga mikobreg 5,000 kilometros), nakaabot sila sa Galicia, diin ilang gilubong ang ilang agalon diha sa walay-timaan nga lubnganan, nga kanang puwestoha sa kadugayan nahanaw.

Milabay ang kasiglohan, ug mao kining lubnganana ang giingong nadiskobrehan sa ermitanyo. Ug ang kasugiran nahimong kamatuoran alang sa “Kristohanong” mga sundalo. Wala madugay, si “Santiago” mismo nakitang nakigbugno dapig sa “mga Kristohanon.” Sumala sa tradisyon, siya mipakita sa mahukmanong gubat sa Clavijo ug, nga nagsakay sa usa ka puting kabayong iggugubat, mitabang sa pagparot sa mga Moros. Tapos niadtong kadaogana siya kaylap nailhang Santiago Matamoros (San Santiago, ang tigpatay sa Moros).​—Itandi ang Mateo 26:52.

Ang ubang milagrosong mga gahom nga may mas maluluy-ong kinaiya gipasidungog kaniya. Ang usa ka leyenda nagsugilon bahin sa usa ka batan-ong lalaki nga nagsakay sa kabayo ubay sa baybayon aron sa pagsugat sa iyang pangasaw-onon. Sa kalit, ang usa ka dako kaayong balod mihapak kaniya, ug siya gianod. Ang iyang pangasaw-onon nangamuyo kang “San” Santiago, kinsa masinugtanong nagpagula sa batan-ong lalaki gikan sa dagat, nga ang iyang mga biste napunog puting mga kinhason. Sa ingon ang cockleshell nahimong simbolo sa patron nga “santos” sa Espanya ug sa mga peregrino nga mobiyahe ngadto sa iyang halaran.

Ang Salamangka Luyo sa Kasugiran

Latas sa halos tibuok Edad Media, ang mga relikiya sa bantog nga “mga santos” mao ang nagpalihok sa mga tawo ug mga hari. Gisaligan sila aron sa pagpanalipod sa mga diyosnon gikan sa kadaot​—si William ang Magpupukan nagbaliog ug ubay-ubayng relikiya panahon sa Bugno sa Hastings, diin giparot niya si Haring Harold sa Inglaterra. Ang mga peregrino gipasaligan nga ang paghikap sa masimba “sagradong” mga bukog magpasalig sa balaang pag-uyon.

Ang mga relikiya labaw ug bili kay sa bulawan, ug walay katedral sa Kakristiyanohan ang kompleto kon wala kini. Ang mauswagong negosyo sa mga relikiya naugmad, ug may pila ka kaso sa dayag nga panlimbong. Ang usa ka abbot sa ika-12ng siglo mitutol nga kon ang duha ka ulo ni Juan Bawtista gitipigan sa duha ka magkalaing simbahan, si Juan mahimong duhag ulo o ang usa maoy mini.

Bisan pa niana, ang mga relikiya mao ang gituohan ug gipakigbugnoan sa kasagarang katawhan. Sa ngalan ni “San” Santiago, ang Katsilang mga kasundalohan nakiggubat batok sa mga Moros ug sa ubang Uropanhong mga gahom. Gikolonisar nila ang Bag-ong Kalibotan diha sa iyang ngalan, ug ang mga siyudad nga ginganlag Santiago nanungha sa tibuok nga Latin Amerika.

Ang Tingob nga Pagsuroy sa Edad Media

Usa ka historyano nag-ingon nga panahon sa Edad Media, “ang mga pagduaw ngadto sa mga dapit sa hinungdanong mga relikiya . . . nahimong pangunang tuyo sa pagbiyahe.” Dili katingad-an, ang giingong halaran sa usa ka tigmilagro nga sama kang “San” Santiago nakadani sa mga matinuohon gikan sa bisan diin. Busa, panahon sa kabantogan sa Santiago sa edad media, ang Espanya nakasinati sa iyang unang pagdagsang sa turista.

“Ang mga hari ug mga kasagarang tawo, mga obispo ug mga monghe, mga santos ug mga makasasala, mga kabalyero ug mga squire”​—tunga sa milyon kanila kada tuig​—ang nagpanon sa pag-adto sa Santiago gikan sa tibuok nga Uropa, nga naghimo sa “Ang Dalan ni San Santiago” nga usa sa labing okupadong mga dagkong kadalanan sa Uropa. Kadto dako kaayong gidaghanon, tungod kay ang katibuk-ang populasyon sa Uropa sa ika-11ng siglo maoy mga 30 milyon ug ang biyahe latas sa Espanya mikabat ug ubay-ubayng mga bulan.

Human sa pagtabok sa Pyrenees gikan sa Pransiya, ang mga peregrino mobaktas pag laing 1,000 kilometros latas sa gansalon nga kabukiran ug abogong mga kapatagan sa amihanang Espanya. Kadtong nakaagwanta sa maong taas nga lakaw naghurot sa diyutayng kusog nga nabilin aron sa pagdalagan sa kataposang bahin sa lumba. Ang unang nakakita sa mga tumoy sa katedral sa Santiago misinggit, “Mi gozo!” (Akong kalipay!) ug napiling “hari” sa grupo nga kauban niya sa biyahe. Sa ingon ang apelyido sa daghang pamilya nahimo. Daghan niadtong gitawag King, König, Rey, Leroy, o Rex mahimong utangan sa ilang ngalan sa pila ka karaang katigulangan nga nakabaton pa sa kusog aron sa pagdalagan ug pagsinggit tapos sa ubay-ubayng bulan sa dalan paingon sa Santiago.

Karong adlawa ang pipila tingali modayeg sa espiritu niadtong nakaagwantang mga biyahedor nga nagsakripisyo sa dako nilang panahon, panglawas, ug salapi diha sa nahimong kataposang biyahe alang sa daghan. Walay duhaduha nga ang kinabag-an gipalihok sa sinserong pagtuo, pagtuo sa relikiya nga wala gayod nila makita​—ang mga bukog nasulod sa maartihong lungon luyo sa metal nga mga rehas. Sa pagkamatuod, sulod sa tulo ka gatos ka tuig, ang mga bukog wala diha. Sila gitagoan sa dihang ang halaran nameligro ug wala ipasig-uli hangtod sa 1879.

Pasikaranan sa Matuod nga Pagtuo

Ang mga apostol ni Jesus nagsigeg panaw, dili aron sa pagtukod o pagduaw sa mga halaran, apan aron sa pagwali hinuon sa ebanghelyo. Gideboto nila ang daghang panahon sa pagtuon sa Pulong sa Diyos, butang nga makapalig-on gayod sa malungtarong pagtuo. Ang maong pagtuo, nga gipasukad sa tukmang kahibalo, makapanalipod kanato batok sa pagkabiktima sa mga kasugiran ug mga tradisyon sa mga tawo, nga nagalimbong gihapon sa daghan.​—Mateo 15:9; 1 Timoteo 2:3, 4.

Bisan unsa tingali ka kahibulongan ang relihiyosong mga tradisyon ug mga leyenda, sila dili kapuli sa matuod nga pagtuo. Sa makasulatanhon walay katarongan sa pagtuo nga si Santiago miduaw sukad sa Espanya. (Tan-awa ang kahon.) Bisan pag siya nakaduaw ug ang iyang mga bukog gilubong sa Santiago, walay katarongan sa pagsimba kanila. Ang Kasulatan nag-awhag kanato sa pagbutang sa atong pagtuo diha sa buhi, dili-makitang Diyos ug sa iyang Pulong, ang Bibliya, ug dili sa mga relikiya.​—2 Corinto 5:7; 1 Tesalonica 1:9; itandi ang Mateo 23:27, 28.

[Footnote]

[Kahon sa panid 24, 25]

Si Santiago Nakaadto ba Sukad sa Espanya?

1. Walay Kasulatanhong talaan nga si apostol Santiago nagwali sa gawas sa Palestina. Si Pablo hinuon, kansang misyonaryong pag-alagad nagsugod sa 49 K.P., nga nailhang “usa ka apostol alang sa mga nasod,” dili si Santiago.​—Roma 11:13; tan-awa usab ang Buhat 9:15; Galacia 2:7.

2. Sa tuig 55 K.P., si Pablo, sa nagsulat ngadto sa mga Kristohanon sa Roma, nagpahayag sa iyang “tumong nga dili imantala ang maayong balita diin si Kristo nanganlan na.” Bisan pa niana, nagplano siya sa pag-adto sa Espanya tungod kay wala nay “wala-matandog nga teritoryo” alang kaniya sa Asia Minor ug sa Gresya. Kini nagpasabot nga ang Espanya wala pa makadawat sa Kristohanong mensahe sa maong petsa.​—Roma 15:20, 23, 24.

3. Sa iyang Historia de la Iglesia Católica (Kasaysayan sa Iglesya Katolika), ang Heswitang propesor nga si Bernardino Llorca miangkon nga alang sa Katolikong mga eksperto, mahitungod sa pagkadidto ni Santiago sa Espanya, “ang kamatuoran nga walay tinong balita bahin niana ang hikaplagan hangtod sa unom ka siglo tapos sa mga hitabo misangpot nga usa ka dakong suliran batok sa pagkatinuod sa hitabo.”​—Mga panid 122-3.

[Mapa sa panid 24]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

ESPANYA

Paris

Vézelay

Poitiers

Limoges

Arles

Toulouse

Pamplona

Burgos

Astorga

Santiago de Compostela

Dagat Atlantiko

[Mga hulagway sa panid 23]

Santiago de Compostela nga Katedral ug (gisukip) si Santiago nga nagsakay sa puting kabayong iggugubat

[Credit Line]

Hulagway: Godo-Foto