“Ayaw Pag-ingon ug Dili!”
ANG Ecclesiastes 9:11 nagtug-an kanato nga ang ‘panahon ug wala dahomang mga hitabo modangat kanatong tanan.’ Nahitabo kini sa among pamilya sa hinapos sa Nobyembre 1986. Si Tiarah, usa sa among tulo ka anak, maoy tres anyos ug tunga ang edad sa panahong siya gitakboyan sa among gituohang sip-on, nga giubanan ug kanunay nga pag-ubo. Among gidala siya sa pediatrisyan, kinsa nagtudlo kanamo ngadto sa usa ka doktor. Nagtuo usab siya nga si Tiarah may sip-on, nga napunog sip-on ang baga, apan walay angay nga ikabalaka. Siya miresita ug laing tambal sa ubo ug mga antibiotiko.
Misamot ang kahimtang ni Tiarah. Ang iyang hilanat miabot ug 41° C., giubanan ug pagsuka, ug dili-normal ang iyang pagpagawas sa hugaw, ug nagsakit ang dughan. Gikuha ang X ray sa baga, ug gidugangan ang mga antibiotiko. Gipatawag kami sa nars dihang miabot na ang resulta sa mga X ray ni Tiarah. Ang mga doktor nagtuo nga grabe ang iyang pulmonya. Sa maong panahon taas kaayo ang iyang hilanat nga 42° C. ngadto sa 43° C. Kini ang nagpahinabo sa pag-us-os ug dako sa iyang gidaghanon sa dugo, nga 2.0. Sa Disyembre 16, giadmit sa ospital si Tiarah.
Kami maoy mga Saksi ni Jehova ug nagasunod sa tambag nga gihatag sa mga Kristohanon diha sa Buhat 15:29, sa ‘paglikay sa dugo.’ Kami wala, hinunoa, nabalaka bahin sa isyu sa dugo. Ang pediatrisyan ni Tiarah maoy espesyalista sa dugo, ug siya nahibalo gayod nga dili kami modawat ug mga pagdugang sa dugo. Sa hapit nang gipaadmit si Tiarah sa ospital, gipahinumdoman namo ang pediatrisyan sa among baroganan mahitungod sa dugo. Ang iyang tubag mao: “Oo, oo, nakasabot ako sa inyong mga pagtuo, apan wala kamoy angay kabalak-an bahin sa isyu sa dugo.”
Human nga mikuha ang ospital ug ilang kaugalingong mga X ray, EKG, ug mga pagsusi sa dugo, gidala si Tiarah sa usa ka lawak. Nagpabilin kami hangtod nakatulog siya. Sa pagkabuntag gisultihan ako nga si Tiarah gipulmonya, nga grabe kaayong kaso kini, ug nga siya sa tino magpabilin sa ospital sa mga 10 ngadto sa 15 ka adlaw. Ang iyang temperatura nagpabilin sa mga 109° F., nga nakapabalaka kaayo sa mga doktor. Ilang gisusi pag-usab ang mga X ray, ang EKG, ug mga pagsusi sa dugo, ug sila mihukom sa pagkuha na usab ug laing mga pagsusi. Kini nga mga pagsusi nagpakita nga siya walay pulmonya apan tingali adunay usa ka matang sa tumor sa iyang baga.
Ang Dugo Nahimong Usa ka Isyu
Bisag dili na isulti, kini nagpatunghag lahi nga kahayag sa kahimtang ni Tiarah. Nagkuha silag walay-kataposang mga pagsulay, apil ang usa alang sa TB, nga mibalik nga negatibo. Sila mikuhag mga larawan sa ultra sound, CAT scans, daghang X ray. Ang kataposang X ray nagpakitag dakong impeksiyon sa tuo nga baga. Ang wala nga baga nagpatim-aw nga hapit nang mohulpa—ug kana nga baga hinungdanon, sanglit kini ang nagalihok sa kadaghanang obra sa pagginhawa. Ang isyu sa pagdugang sa dugo gibangon pag-usab. Sa gipaadmit si Tiarah sa ospital kami nakapirmag mga apidabit nga nagpahigawas sa ospital sa responsabilidad labot sa among dili pagdawat ug dugo. Ilang gibati karon nga tungod kay ang kinabuhi sa among anak nameligro, mausab ang among hunahuna.
Sa nagpabilin kami sa among desisyon, ang tanan nabag-o. Gisultihan kami sa administrasyon sa ospital nga mokuha silag sugo sa korte sa pagtugot kanila sa paghatag kang Tiarah ug dugo, ug nga ilang kuhaon ang among duha pa ka anak gikan kanamo. Sila naghulat sa sugo sa korte, ug sa moabot kini, ilang kuhaon ang baga nga naimpeksiyon. Sa daw ika-50 ka higayon, among gipatin-aw kanila nga dili kami mosupak sa medikal nga pagtambal, ug bisag dili man kami modawat ug dugo, kami modawat ug mga kapuli sa dugo.
Ang tanan walay kapuslanan. Ang doktor wala mamati. Ila kaming gipugos aron mausab ang among mga hunahuna. Misugod sila sa pagsulti sa tanang empliyado ug sa nagtrabaho sa maong andana sa ospital—gikan sa mga doktor ngadto sa mga nars hangtod sa mga tiglimpiyo—kon unsay among gihimo sa among anak. Duolon kami niining nga tawhana ug mangutana kon nganong pasagdan namong mamatay ang among anak. Ang akong bana ug ako misulti sa mga doktor nga mangita kamig usa ka doktor ug ospital nga modawat kang Tiarah ug sa pagbuhat ug bisan unsang mga paagi nga kinahanglan ug sa pagbuhat niini nga walay dugo. Kami ilang gisultihan nga dili siya ibalhin sa ospital sa maong kondisyon. Akong gisultihan sila: “Ayaw pag-ingon ug dili!”
Bisan Kon Siya Mamatay, Siya Dili Magpadugang ug Dugo
Akong gipatin-aw ang kahimtang kang Tiarah, gisultihan siya sa gisulti sa mga doktor, kon unsa ang hunahuna ni Jehova mahitungod sa maong butang, ug unsay among nahukom nga buhaton, nga mao ang pagpangitag usa ka doktor ug ospital nga motabang kaniya sa dili paghatag kaniya ug dugo. Nakasabot kaayo si Tiarah bisan sa iyang linghod nga edad. Siya gustong mosugot kang Jehova. Bisan kon siya mamatay, siya dili gustong magpadugang ug dugo. Ang pagkadungog sa akong anak, nga masakiton, sa pagbaton sa maong baroganan nga sama niana nakapatulo sa mga luha sa akong mga mata. Akong naamgohan nianang panahona nga wala pa nako maamgohi sukad ang bili sa pagsugod sa pagbansay sa Bibliya gikan pa sa pagkabata, kay bisan sa edad nga tres ug tunga, si Tiarah nakasulti kanamo sa iyang yanong paagi nga siya buot magpabiling matinumanon kang Jehova bisan pa sa tanang mga kapeligrohan.—Efeso 6:4; 2 Timoteo 3:15.
Sa among mga paningkamot sa pagpagawas kang Tiarah sa ospital sa dili pa moabot ang sugo sa korte sa pagdugang kaniya ug dugo, ang akong bana nakigsulti sa usa sa mga ansiano sa kongregasyon. Siya nakapakigsulti sa usa ka doktor kinsa miingon nga iyang tan-awon kon unsay iyang mahimo. Gihatagan niya kami ug paglaom.
Nagpabilin ako sa ospital sukad sa gabii nga giadmit si Tiarah. Sa mental, sa pisikal, ug sa emosyonal gikapoy ako. Ang akong minahal nga bana, nakaamgo niini, miinsister sa pagpauli kanako, nga siya ang magpabilin uban kang Tiarah niadtong gabhiona. Tuod man mipauli ako sa balay, apan dili ako makatulog. Nanglimpiyo ako sa balay, gitawag ang akong mga ginikanan, ug nakigsulti sa ubang mga higalang mga Saksi. Sa ulahi nakatulog ako—wala ako masayod kon unsa ka dugaya—ug unya mikiring ang telepono. Nahadlok ako sa pagpunit niini, nahadlok nga ang akong bana kadto nga mopahibalo kanako nga namatay na si Tiarah.
Sa kataposan gitubag ko kadto. Ang doktor kadto nga nakontak sa ansiano nga nagsulti kanako nga sila nakakitag doktor nga andam sa pagtahod sa among baroganan labot sa dugo ug desidido sa pagdala kang Tiarah bisan sa iyang nagkagrabeng kahimtang. Siya nakahimo nag mga kahikayan sa among ospital aron makagawas si Tiarah! Gipasalamatan nako siya nga naghilak. Akong gibutang ang telepono ug miluhod ug mihatag pasalamat kang Jehova.
Human nakaestar ug 10 ka adlaw sa maong ospital, si Tiarah giadmit sa laing ospital sa laing lungsod sa New York City. Kadto nga ospital maoy espesyalista sa mga sakit sa baga sa mga bata. Sa dihang miabot si Tiarah, naghulat sila kaniya. Sila nagkuhag daghang CAT scans, mga X ray, mga larawan sa ultra sound, mga EKG, ug pagsusi sa dugo alang sa ilang mga rekord, ug ilang gisusi pag-usab ang mga rekord nga among gihatag kanila gikan sa laing ospital. Human sa pagsusi niining tanan, ang among doktor karon, nga usa ka espesyalista sa baga, mibati nga sayop ang paghatag kaniyag dugo ug nga dili-modawat niini ang iyang lawas.
Bug-os nga Naayo nga Walay Dugo
Samtang didto si Tiarah sa ospital, siya gihatagan ug maayo kaayong pag-atiman sa mga espesyalista sa pagtambal sa mga bata nga may sakit sa baga. Mokonsulta sila namo sa medikal nga mga problema ug pahibaloon kami sa mga paagi nga ilang sundon. Wala nila sa bug-os pakatuloga siya apan migamit ug lokal nga anestisya. Unya ilang gikuha ang pluwido gikan sa bangag sa baga ug gipadala kini sa laboratoryo aron masulayan uban sa nagkalainlaing mga antibiotiko. Sila nakadiskobreg usa ka yanong antibiotiko nga gigamit alang sa mga sip-on nga maoy makig-away sa kagaw. Si Tiarah nakadawat ug daghang dosis niini nga antibiotiko, ug siya gibutang sa oxygen tent sa napulo ka adlaw. Siya anam-anam nga miarang-arang.
Sa nagtuon sa iyang CAT scan ug sa mga X ray, ang mga doktor nakakaplag nga may samad ang ubos nga bahin sa iyang tuo nga baga. Bisan pa nga napakunhod sa antibiotiko ang pluwido nga naglibot sa baga, kini wala makig-away sa samad. Gani, ang samad nagpagawas ug daghang pluwido, ug nagtuo ang mga doktor nga kinahanglang kuhaon kini pinaagi sa operasyon. Apan ilang gipadayon usa ang antibiotiko nga pagtambal, nga gidugangan ug laing matang niana. Ilang gihatagan usab siya ug daghang dosis sa iron ug gipakaon pinaagi sa ugat sa tulo ka adlaw, gisundan ug diyutayng pagkaon nga solido. Misaka ang ihap sa iyang dugo ngadto sa 5.0, dayon ngadto sa 7.0. Ang espesyalista sa dugo ug ang espesyalista sa baga nahibulong sa kusog ug padayon nga pagkaarang-arang—nga nakaingon ang doktor sa baga: “Hayan mitabang ang inyong Diyos.”
Sanglit wala man mosanong ang samad sa daghang dosis sa mga antibiotiko, ang pluwido gikan sa sulod sa samad mismo gisulayan. Nadiskobrehan nga laing matang sa antibiotiko ang miobra sa pakig-away niining kagawa. Sanglit kagaw man kadto sa sip-on nga komung makita diha sa baba, naghunahuna ang doktor nga natulon kini ni Tiarah uban sa pagkaon ug nga kini miagi sa sayop nga tubo ug ngadto sa iyang baga. Ang mga antibiotiko nakigbisog sa pakig-away niining kagawa, nga nagpormag usa ka bungbong libot niana, ug kini nahimong samad. Sumala pa sa doktor, tagsaon kaayo kini, busa iyang gibati nga kinahanglang idokumento ang tanan niyang mga nakaplagan ug mga paagi ug gihatag ang iyang report sa usa ka medikal nga basahon.
Human nakaestar sa maong ospital sulod sa usa ka bulan, gipagawas si Tiarah ingong pasyente sa gawas. Makigkita gihapon siya sa espesyalista kas-a sa usa ka semana sa tulo ka bulan ug nagatomar ug daghang dosis sa mga antibiotiko ug iron. Siya wala kaoperahi. Siya bug-os nga naayo, nga walay lama sa iyang mga baga.
Si Tiarah karon maoy usa na ka magmamantala sa Kristohanong kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Sa Pebrero 14, 1991, siya mihatag sa iyang unang pakigpulong sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo. Ako ug ang akong bana nagpasalamat kang Jehova sa pagpanalangin sa among malig-ong baroganan sa paglikay gikan sa dugo sa pagsugot sa Iyang sugo. Hinaot kitang tanan magpadayon sa pagdayeg kang Jehova tungod kay siya takos nga pagadayegon. Ug hinumdomi, kon sultihan ka sa doktor nga dili ka gayod mabuhi nga dili magpadugang ug dugo, sultiha siya, “Ayaw pag-ingon ug dili!”—Tinampo ni Nina Hooks, Brooklyn, New York.