“Hinumdomi ang Pearl Harbor!”

KADTO maoy usa ka maanindot nga buntag sa Dominggo sa Oahu Island. Si Adeline, usa ka sixto-grado batang babaye nga Hapon-Hawaiiana, didto sa gawas sa iyang nataran sa poblasyon sa Honolulu. Nakita niya ang mga ayroplano nga nanglupad ug utbo sa aso nga nagagikan sa direksiyon sa Pearl Harbor. Kadto ba usa ka pagbansay sa militar?

Ang mga tawo sa Oahu naanad na sa maneobra militar ug pulopabuto, mao nga bisan gani si Bise Admiral William S. Pye sa Pasipikong Panon sa Sakayang Panggubat sa T.B. mitan-aw sa gawas sa iyang bentana ug miingon sa iyang asawa: “Morag dili naandan nga ang Army maghimog pagbansay sa pagtiro sa buntag sa Dominggo.” Kadtong buntaga sa Dominggo maoy Disyembre 7, 1941.

Kay nakadungog sa nagsingabot nga mga ayroplano, usa ka 13-anyos nga batang lalaki misid-ing sa gawas sa bentana. “Dad,” siya mitaho sa iyang amahan, kinsa maoy komander sa Kaneohe Estasyon Naval sa Kahanginan, “kadtong mga ayroplano dunay pulang mga lingin sa ilang lawas.” Ang pagkaaninaw sa pulang lingin, ang nagasubang nga adlaw, diha sa mga ayroplano sa Naval Imperyal sa Hapones, paigo na sa pagtug-an sa tibuok nga estorya​—usa ka sorpresang pag-atake!

Si Admiral H. E. Kimmel, komander sa Pasipikong Panon sa Sakayang Panggubat sa T.B. sa Pearl Harbor, nakadawat ug usa ka taho sa pag-atake pinaagi sa telepono. Ang iyang nawong maoy “maputi sama sa iyang uniporme nga iyang gisul-ob” samtang siya nagtindog nga nakugangan, nga nagtan-aw sa mga ayroplano sa kaaway nga naghugong samag mga buyog samtang sila nagbombardiyo sa iyang mga bapor sa gubat. “Ako nasayod dayon,” iyang batbat, “nga dunay teribleng butang nga nagkahitabo, nga kini dili ra sulagma nga pagsulong sa pipila ka nasaag nga ayroplano. Ang langit napuno sa mga ayroplano sa kaaway.”

“Tora, Tora, Tora”

Mga pila ka minutos sa wala pa ang mga pagbuto sa torpedo ug mga bomba makabungkag sa kalinaw sa Pearl Harbor, usa ka opisyal nga sakay sa ayroplanong Hapones nga motuarok-sa-pagbomba nakadungaw sa isla sa Oahu samtang kini makita na. “Kining islaha malinawon kaayo nga atakehon,” iyang hunahuna.

Ang mga haw-ang diha sa mga panganod, hinuon, nakaapektar kang Komander Mitsuo Fuchida, ang lider sa lupad sa tig-atakeng kusog, sa bug-os lahi nga paagi. “Ang Diyos tinuod uban kanamo,” iyang hunahuna. “Ang kamot gayod sa Diyos ang nag-iway sa mga panganod nga nagtabon sa Pearl Harbor.”

Sa alas 7:49 s.b., si Fuchida mihatag sa senyas sa pag-atake, “To, To, To,” nga nagbarog alang sa “Asdang!” sa Hapones. Kay masaligon nga ang mga puwersa sa Amerikano hingsakpan nga bug-os wala makabantay, siya naghatag ug mando nga ipahibalo pinaagig Morse code ang mensahe nga ang sorpresang pag-atake nahimo na​—ang iladong senyas nga mga pulong “Tora, Tora, Tora” (“Tigre, Tigre, Tigre”).

Sorpresang Atake Nalampos

Sa unsang paagi ang usa ka dakong panon sa sakayang iggugubat nga naglakip sa unom ka tigdalag ayroplano nakayuhot ug mga 370 kilometros nga kaduol sa Oahu ug nakalansad ug mga 183 ka ayroplano sa unang grupong tig-atake, nga nakalikay sa mga sistema sa radar ug nakaatake nga grabe sa Pasipikong Panon sa Sakayang Panggubat sa T.B.? Sa usa ka butang, ang Hapones nga panon sa sakayang iggugubat miagi sa amihanang rota bisan pa sa baloron tingtugnaw nga kadagatan. Ang mga patrolya sa T.B. maoy pinakahuyang sa amihanan sa Pearl Harbor. Ug ang Hapones nga mga bapor luwanan sa ayroplano o flattops estriktong nagpahilom sa radyo.

Ugaling, ang radar nagbantay sa estratehikong isla sa pagmatikod sa bisan unsang nagpadulong nga ayroplano. Sa mga alas siyete nianang mahukomon nga buntag, duha ka ultimong sundalo nga may katungdanan sa pagbantay sa Opana Estasyon sa Nagalakaw nga Radar sa isla sa Oahu nakamatikod ug di-naandan dagkong mga kidlap sa osciloscopo, nga naghawas sa “tingali kapig 50” ka mga ayroplano. Apan sa dihang ilang gipasidan-an ang Sentro sa Impormasyon, sila giingnan nga dili mabalaka niana. Ang opisyal sa Sentro sa Impormasyon naghunahuna nga kadto maoy lupad sa Amerikanhong B-17 nga mga tigpamomba nga gitakda nga moabot gikan sa dakong-yuta sa Estados Unidos.

Sa gihapon, wala pa ba makapanimahog polbora sa kahanginan ang kagamhanan sa T.B., ingnon ta? Ang kagamhanan sa Hapon nakapadala ug 14-bahin nga mensahe ngadto sa iyang mga embahador sa Washington, D.C., sa paghatod kang Cordell Hull, ang sekretaryo sa estado, sa untop ala 1:00 s.h. Eastern Standard Time sa Disyembre 7, 1941. Kana ang buntag sa Disyembre 7 sa Pearl Harbor. Ang mensahe naundan sa pahayag nga ang Hapon moputol sa mga pakigsabot uban sa Estados Unidos mahitungod sa hinungdanong mga butang politikal. Kay nakasakgaw sa mensahe, ang kagamhanan sa T.B. nakaamgo sa gibug-aton sa kahimtang. Sa gabii una pa sa halandumon nga adlaw, si Franklin D. Roosevelt, kaniadto ang presidente sa Tinipong Bansa, nakadawat sa unang 13 ka mga bahin sa nasakgawng dokumento. Human mabasa kini, siya misulti, sa diwa, “Kini nagkahulogan ug gubat.”

Bisan pag gibati sa mga opisyal sa T.B. nga umaabot ang magubatong mga lihok sa Hapon, ang The New Encyclopædia Britannica nag-ingon: “Sila walay kahibalo labot sa takna o dapit anus-a ug asa kini mahitabo.” Kadaghanan mibati nga kini mahimong sa mga dapit diha sa Halayong Silangan, tingali sa Thailand.

Ang sabot nga magkita sa ala 1:00 s.h. kinahanglang langayon tungod kay ang mga sekretaryo sa embahada sa Hapon hinay sa pagmakenilya sa mensahe diha sa Iningles. Sa dihang ang embahador sa Hapon mitunol sa dokumento ngadto kang Hull, kadto maoy alas 2:20 s.h. sa Washington. Nianang orasa, ang Pearl Harbor giatake na ug gihulga sa ikaduhang pag-atake. Ang mga taho sa pagsulong nakaabot na kang Hull. Wala na gani niya hanyagi ang mga embahador ug lingkoranan; iyang gibasa ang dokumento ug masikwayong giyangoan sila padulong sa pultahan.

Ang kalangan sa paghatod sa gituyong ultimatum nakapadugang sa kasuko sa Amerikano batok sa Hapon. Bisan pipila ka Hapones mibati nga kining sirkumstansiyaha nagbalhin sa atake sa Pearl Harbor gikan sa estratehiko sorpresang pag-atake ngadto sa usa ka lipot nga pag-atake. “Ang mga pulong ‘HINUMDOMI ANG PEARL HARBOR’ nahimong usa ka panumpa nga nakapukaw sa espiritu sa pakigbugno sa katawhang Amerikano,” misulat si Mitsuo Fuchida, ang komander sa lupad sa unang-balod sa atake. Siya miangkon: “Ang atake nakahatag kaulawan sa Hapon nga wala mawala bisan pagkatapos sa iyang kapildihan sa gubat.”

Si Franklin D. Roosevelt nagtawag sa Disyembre 7 nga “usa ka petsa nga magpadayon nga kayugtan.” Nianang adlawa sa Pearl Harbor, walo ka bapor de guerra sa T.B. ug napulo ka laing sakayan ang natundag o grabeng nadaot, ug kapin sa 140 ka ayroplano ang nabungkag. Ang Hapon nawad-ag 29 ka ayroplano gikan sa mga 360 ka mga pang-away ug pangbomba nga miatake sa duha ka pag-atake, nga dugang sa lima ka gagmayng mga submarino. Kapin sa 2,330 ka Amerikanhong kinabuhi ang nakalas, ug 1,140 ang naangol.

Sa singgit nga “Hinumdomi ang Pearl Harbor!” ang opinyon sa publikong Amerikano nahiusa batok sa Hapon. “Nga may usa lamang ka pagsupak nga pagboto diha sa Kamara,” matud sa librong Pearl Harbor as History​—Japanese-American Relations 1931-1941, “ang Kongreso (sama sa katawhang Amerikanhon sa katibuk-an) nagkahiusa sa luyo ni Presidente Roosevelt sa pagpiho sa kapildihan sa kaaway.” Ang pagtinguha ug pagpanimalos tungod sa pagsulong paigo na kaayong katarongan aron ilang sugdan ang pakigkontrahanay sa Yuta sa Nagasubang nga Adlaw.

Usa ka Sorpresang Atake Alang sa Kalinaw sa Kalibotan?

Sa unsang paagi gipakamatarong sa mga magmamando sa Hapon ang ilang magubatong mga lihok? Morag dili katuohan, sila nangangkon nga kadto maoy aron sa pagtukod ug kalinaw sa kalibotan pinaagi sa paghiusa sa ‘tibuok kalibotan ngadto sa usa ka dako nga pamilya,’ o hakkō ichiu. Kini ang nahimong singgit nga naghulhog sa mga Hapon sa pag-ula ug dugo. “Ang pangunang tumong sa nasodnong polisa sa Hapon,” pahayag sa kabinete sa Hapon niadtong 1940, “nahiluna sa lig-ong pagkatukod sa kalinaw sa kalibotan nga uyon sa hamili nga espiritu sa hakkō ichiu nga diha niana ang nasod natukod, ug sa pagtukod, ingong unang lakang, sa usa ka bag-ong kahikayan sa Dakong Sidlakang Asia.”

Ingong dugang sa singgit nga hakkō ichiu, ang liberasyon sa Asia gikan sa mga gahom sa Kasadpan nahimong laing dakong mithi sa singkamot sa gubat sa mga Hapon. Ang duha ka kawsa giisip nga mao ang kabubut-on sa emperador. Sa pagpalampos niining pagsakop sa kalibotan, ang mga militarista nagpasulod sa nasod ngadto sa usa ka gubat batok sa Tsina ug unya sa mga gahom sa Kasadpan, lakip ang Estados Unidos.

Si Isoroku Yamamoto, pangulong komander sa tanang Sakayang Panggubat sa Hapon, hinuon, sa kamatinud-anon naghinapos nga walay paagi nga ang Hapones nga mga kusog makadaog sa Estados Unidos. Siya nakakita ug usa lamang ka higayon aron ang Hapon makapabilin nga magdominar sa Asia. Ang Imperial Navy kinahanglan nga “mapintason nga moatake ug magbungkag sa pangunang mga sakayang panggubat sa T.B. sa pagsugod sa gubat, aron nga ang kaisog sa Navy sa T.B. ug sa iyang katawhan” mahimong “matundag sa giladmon nga dili na kini maulian,” siya nangatarongan. Sa ingon nahimugso ang ideya sa usa ka sorpresang pag-atake sa Pearl Harbor.

[Hulagway sa panid 4]

Pearl Harbor giatake

[Credit Line]

U.S. Navy/U.S. National Archives nga letrato