Mga Motorsiklo—Unsa ka Makuyaw Sila?

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Hapon

ANG gamayng motorsiklo ni Susumu hapsay ug dagan sa dihang sa kalit iyang nakitang ang usa ka kotse mikurus sa iyang dalan. Ang sunod nga iyang nakita mao ang atop sa usa ka balay samtang gitugpo siya ngadto sa kahanginan. Mitugdong siyang gauna ang iyang ulo ug abaga. Ang liki sa tunga sa iyang helmet nagpadayag sa kagrabe sa panagbangga. Wala siya mamatay sa aksidente, apan nabali ang iyang batiis ug nabawog nga napormang U.

Ang aksidente ni Susumu dili talagsaon. Ang The Globe and Mail sa Canada nagtaho nga sa usa ka tuig 166,000 ka Amerikano naospital tapos sa mga aksidente sa motorsiklo. “Niana kanila, 4,700 namatay. Ang daghan pang uban nangabakol sa nahibilin nilang kinabuhi.” Sa Canada, matud sa samang basahon, ang mga aksidente sa motorsiklo midoble sa napulo ka tuig nga yugto. Ug sa Hapon 2,575 ka motorsiklista nawad-an sa ilang kinabuhi sa 1989. Niini kanila, walay labot sa mga tigsakayg hinayong motorsiklo, kapig 70 porsiento maoy mga batan-on tali sa mga edad nga 16 ug 24.

Unsa na man kon kining mga numeroha itandi sa mga estadistika sa aksidente sa kotse? Ang mga kompaniya sa seguro nangangkon nga sa pila ka nasod, alang sa samang distansiya nga gibiyahe, ang proporsiyon sa nangamatay alang sa mga motorsiklista maoy mga siyam ka pilo nga mas taas kay sa mga tawong nagsakayg kotse. Unsay nagpahinabo niining mas daghang nangamatay? Ang Consumer Reports naghatag ug tulo ka hinungdan: (1) Lisod hikit-an ang motorsiklo kay sa kotse. (2) Ang motorsiklo nagataganag gamay o wala ing panalipod alang sa tigsakay niini. (3) Ang pagmanehog motorsiklo nagkinahanglag kahanas​—kon kini madakin-as, kini kasagaran nga mabalintong. Dili katingad-ang daghang tawo mobati nga makuyaw ang mga motorsiklo. Dili uyon ang uban. Ang pagsakayg motorsiklo may mga bentaha, matud nila. Unsay inyong hunahuna?

Tinuod, ingong usa ka kasangkapan sa madaginotong transportasyon, lisod malupig ang motorsiklo. Ang pagkadaginotan ug gasolina mao ang timaan niini. Uban sa kasarangag-gidak-on nga motorsiklo, matud sa Consumer Reports, sa usa ka litro nga gasolina makapadagan kag 25 ngadto 30 kilometros. Dugang pa, duha lang kinig ligid. Ang ubang mga bentaha mao: sayon nga maneobrahon, walay mga suliran sa pagparking, ug prisyo nga ubos kaayo kay sa awto. Apan bisan ang pipila nga makaabot sa pagmanehog mahalon nga kotse mopalabi gihapon ug motorsiklo. Ngano man?

Ang Pangunang Pandani

Kadaghanang gustog motorsiklo moangkon nga ang pangunang pandani sa mga motorsiklo mao ang kalalim nga duyog sa pagsakay niana. “Ang pandani tingali mao ang iyang tingog,” matud sa usa ka hilig ug motorsiklo. Ang dahunog sa usa ka English twin, ang agumod sa Hapones multi-two-stroke, o ang daguok sa multicylinder four-stroke​—ang tanan samag honi alang sa mga igdulongog sa mga gustog motorsiklo.

Alang sa ubang motorsiklista, kini mao ang pagbati sa kagawasan ug gahom. Matud sa usa: ‘Kulbahinam nga mabatyagan ang makina sa ilalom nimo, ang pagkahibalo nga kini mosanong sa imong matag kapritso o direksiyon, ang paghirig sa mga kurbada ug pagkahibalo nga kini magdala kanimo ngadto sa imong dulnganan sa kasaligang paagi.’ Kining panagsagol sa tingog, katulin, ug kagawasan basin makapadani usab kanimo. Apan adunay kapeligrohan. Ang maong kakulbahinam basin makapagiyan.

Ang mga batan-on ilabinang mameligro. “Ikaw mahadlok inigkakita nimog hinayak nga kurbada,” matud sa usa ka kanhing membro sa usa ka gang sa motorsiklo, “apan ang kahinam sa pagliko nga tulin kaayo nga walay pagdakin-as mopabati nimog kalalim. Ako niadto tigpangitag labi pang hinayak nga mga kurbada ug likoon kana sa mas tulin pa.” Si Yoshio, kinsa niadto nabuang sa pagsakayg motorsiklo, miingon: “Ako niadto tigsakay, ulan o init, kay kadto mipabati nakog kalalim. Alang kanako kadto nahisamag droga.” Ug si Susumu, nga gihisgotang sayosayo, miingon: “Bahala na kon ako mamatay o dili​—kinahanglan ako mosakay.” Busa sa wala pa makuha ang semento gikan sa iyang nabali nga batiis, siya nagsakay na usab. Siya miadmitar: “Ako nagiyan.”

‘Angay ba nga Mosakay Akog Motorsiklo?’

Busa timbanga kining mga butang maylabot sa pandani ug kaluwasan batok sa usag usa sa dihang maghunahuna ka sa pagsakayg motorsiklo. Ug kon ikaw usa ka Kristohanon nga nagapabili sa mahinlo nga konsensiya ug nagatahod sa Bibliya, aduna say pila ka kasulatan nga buot nimong hunahunaon.

Pananglitan, ang Proverbio 6:​16, 17 nagtalag pito ka butang nga dulumtanan alang kang Jehova. Usa kanila maoy “mga kamot nga nag-ula ug inosenteng dugo.” Ang usa ka kasugoan nga gihatag ngadto sa karaang nasod sa Israel nagsugid kanato ug dugang mahitungod sa hunahuna ni Jehova bahin sa pag-ula ug inosenteng dugo. Ang kasugoan nagaingon: “Kon ang usa ka torong baka sa nangagi tigpanungay ug ang pasidaan gihatag sa tag-iya niini apan wala magbantay niini, ug kini nakapatay sa usa ka lalaki o usa ka babaye, ang torong baka pagabatoon ug ang tag-iya niini pagapatyon usab.” (Exodo 21:29) Sa laing mga pulong, kita may tulubagon sa atong mga kabtangan.

Busa kon ikaw naghunahuna sa pagbatog motorsiklo, unsaon nimo pagdala kana ug unsang matang ang imong pilion? Usa sa kusog, lagmit makuyawng mga motorsiklo nga gilaraw alang sa tulin kaayong dagan ug kasagarang malangkit sa makapatayng mga aksidente? Kon mao, ikaw kaha mahigawas sa pagkasad-an sa dugo kon ikaw malangkit sa usa ka aksidente? Bisan pag dili ka makadaot sa uban, unsa na man ang imong kaugalingong kinabuhi? Magpakita ka bag pagtahod sa gasa sa kinabuhi kon ikaw tulin nga magpaliko sa peligrosong mga kurbada tungod lang sa kahinam niana?

Ang maong prinsipyo mapadapat usab sa pagmentenar sa imong motorsiklo kon ikaw may usa o magbaton ug usa. Ang imong motorsiklo mamahimong usa ka ‘tigpanungay nga torong baka,’ ingnon ta, kon dili nimo areglahon kanunay ang mga brek. Dugang pa, sa matag panahon sa dili pa mosakayg motorsiklo, angay nga imong susihon ang kadena ug makina. Ug unsa na man ang pagkahimong kasamok alang sa mga silingan pinaagig pasagad nga pagmaneho ug labihang kalangas?

Tinuod, kon ikaw mahiligon ug motorsiklo, basin gusto nimo ang tingog sa makina sa motorsiklo, apan dili tanan may samang mga pagbati. Ngani, alang sa pila ka tawo ang tingog makapapikal kaayo nga sila nasayrang misanong nga mabangison. Usa ka nasukong lalaki sa Hapon, nagtaho ang mantalaang Nara Shimbun, milabayg kahoy sa miaging motorsiklo. Ang nagsakay, usa ka 16-anyos nga membro sa gang sa motorsiklo, namatay. Ang laing lalaki, miingon ang mantalaang Asahi Shimbun, nagbutang ug pisi tabok sa kanunay-agian sa mga gang sa motorsiklo. Nasikop sa pisi ang liog sa usa ka batan-ong siklista, nga natuok ngadto sa kamatayon. Ug sa dihang ang mantalaan midapit sa iyang mga magbabasa sa pagpahayag sa ilang gibati bahin sa polusyon sa kalangas sa motorsiklo, ang pila ka magbabasa misimpatiya sa mga tawong mihimo nianang mga aksiyona batok sa mga motorsiklista.

Hinuon, ginasaway sa Bibliya ang maong mabangisong mga lihok. Apan sa laing bahin, ang mga motorsiklista angay dili magpasuko sa uban pinaagi sa tulin nga pagpadagan agi sa mga dapit residensiyal nga nagsakayg mga motorsiklo nga walay mga tambutso, sama sa ginabuhat usahay sa mga gang sa motorsiklo. Kon buot sabton, buot natong magkinabuhi sumala sa balaod nga gihatag ni Jesu-Kristo sa iyang mga sumusunod: “Higugmaon mo ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.”​—Mateo 22:39.

Usa ka Maayong Hunahuna

Nagpasabot ba kini nga dili ka angay mosakayg motorsiklo? Dili, apan gikinahanglan ang maayong hunahuna. Alang sa daghang tawo ang motorsiklo maoy maabot, kombenyente, ug kahimut-anang paagi sa pagngadto-nganhi. Ugaling, sa pila ka nasod, ang mga tawo nagagamit ug mga motorsiklo kasagaran alang sa kalingawan. Kana mahimong makalingaw, apan pagbantay. Ayaw itugot nga dag-on sa katulin ug gahom ang maayo nimong panghukom.

Ang pipila nga nagkinabuhi lamang tungod sa ilang motorsiklo naghimog mga kausaban. Karon gisentro nila ang ilang kinabuhi sa pagpahimuot sa Diyos. Pananglitan, si Yoshio niadto tigsakayg kusgan nga mga motorsiklo. Karon siya nagaingon: “Sa dihang ako misakay alang sa mga kahinam, ako nagpahimuot lamang sa akong kaugalingon. Karon, ako may kalipay sa pagpanghatag pinaagi sa pagbuhat ingong Kristohanong ministro.” Kay nahibalong siya dili makapugong sa iyang kaugalingon inigsakay niyag motorsiklo, si Yoshio wala na magbag-o sa iyang lisensiya.

Usa ka kanhi membro sa usa ka gang sa motorsiklo sa Hokkaido, Hapon, naghinumdom: “Ako tigsakay ug motorsiklo aron sa pagpasikat. Ako tiggamit ug narkotiko ingong sangpotanan sa daotang panagkauban sa mga membro sa gang sa motorsiklo.” Apan misugod siya sa pagpalandong sa ugma-damlag. Gisusi niya ang lainlaing mga relihiyosong pundok ug sa kataposan nakaplagan ang kamatuoran pinaagi sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova.

Ug komosta si Susumu? Alang kaniya, ang pagsakayg motorsiklo dili na mao ang sentro sa iyang kinabuhi. Si Susumu, ingon man ang duha ka mahiligon ug motorsiklo nga gihisgotan sa ibabaw, karon nagaalagad ingong bug-os-panahong Kristohanong mga ministro. Usa kanila nagpailis sa iyang bug-at nga motorsiklo sa usang hinayon ug nagagamit niini sa pagsangyaw sa kamatuoran sa Bibliya sa uban.

Oo, ang motorsiklo mahimong usa ka hanas nga kasangkapan sa transportasyon, apan kinahanglang sa tanang panahon gamiton kini nga mabinantayon ug uban sa pagtahod sa mga pagbati sa uban.

[Kahon sa panid 12]

MGA SUGYOT ALANG SA KALUWASAN NIADTONG NAGASAKAYG MOTORSIKLO

▪ Sakay nga Mainampingon Kaayo: Ang pagmaneho, pagpatulin, ug pagbrek nagkinahanglag kahanas ug dakong koordinasyon.

▪ Likayi ang Sentro sa Bisan Unsang Agianan: Kana ang dapit nga matigom ang hugaw ug tinulo sa gasolina gikan sa mga kotse.

▪ Pagsul-ob ug Tukmang Gamit: Paneguroa ang pagsul-ob ug helmet. Ang guwantis, jacket, ug botas manalipod usab kanimo.

▪ Sakay nga Nagsiga ang Imong Pangunahang Suga: Kon itugot sa mga balaod sa trapiko diha sa inyong nasod, himoa kini bisan sa maadlaw. Tungod niana ikaw mas makita sa ubang motorista.

▪ Butangig Mobanaag nga Teyp ang Imong Helmet: Ikaw mas makita sa magabii tungod niini.

▪ Pagmaneho nga Depensibo: Ayaw dahoma nga hatagan ka sa katungod sa dalan sa mga tigmanehog kotse.

▪ Ayaw Pagsakayg Motorsiklo Dihang Ilalom sa Epekto sa Alkohol o mga Droga

▪ Pilia ang Motorsiklo nga Makontrol Nimo