Ang Nindot-Kugosong Cuscus

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Papua New Guinea

KAY natingala sa pagkagitumong sa pagtagad, ang nindot-kugoson gamay nga linalang mibalos sa paglantaw namo diha sa tuman ka inosente pinaagi sa dagko kaayo sidlak nga mga mata. Ang dakong simod naglabaw sa iyang linginon nga nawong, ug halos natabonan ug balhibo ang iyang mga dalunggan. Kining katingad-ang bola sa dalag-puting balhibo uban sa taas way-balhibong ikog maoy usa ka cuscus.

Samtang kami miabante aron makakitang mas maayo, kini misibog pataas agi sa mga kakahoyan, nga nangumpayot sa mga sanga pinaagi sa tanang upat ka tiil ug usahay pinaagi sa iyang ikog, aron magmugtok nga usa ra didto sa taas.

Ig-agaw sa Koala

Ang cuscus maoy usa sa katingad-ang mga kahayopan nga makita lamang sa isla sa New Guinea, sa amihanang Australia, ug sa nait nga kapuloan. Bisan tuod kini dili pareho ka ilado sa bantogang ig-agaw niini nga koala, anaay daghan nga kaamgiran.

Sama sa koala, ang cuscus marsupial, nga nagkahulogan nga human manganak, dad-on ug pasusohon niya ang iyang anak​—nga duha hangtod upat ka itoy—​sulod sa iyang puyo. Ang cuscus usab maulawon ug hinay-molihok nga tigpuyo sa kahoy. Ang inadlawng rutina niini nalangkoban sa pagkatulog, pagkatulog, ug dugang pagkatulog. Nga naa sa gingi sa usa ka kahoy sa taas, nga ang rosasong ikog nagbitay sama sa nabaling simbolo sa kuwestiyon, kini magpalabay sa adlaw nga walay pagtagad sa kalihokan sa ubos. Kay gabhion, kini mas abtik sa magabii.

Sa iyang natural nga puy-anan, ang cuscus nanginabuhi ilabina sa mga dahon sa kahoy, mga putot, ug humok-ug-panit nga mga prutas, dugang pa sa gagmayng kalanggaman ug mga insekto. Ang iyang siyentipikanhong ngalan, Phalanger, nga nagkahulogan ug “Daghag tudlo.” Nakit-an namo ang usa ka cuscus nga nagpuk-ong sa dakong sampot niini nga makutihong nagpanit ug saging ug nagtilap niana ingon sa atong pagkagustong motilap ug sorbetes.

Usa ka Makadaning Binuhi

Tingali tungod sa iyang aghop nga kinaiya, ang cuscus popular kaayo ingong binuhi. Ug dili ikalimod ang pagkamadanihon niini. Una sa tanan, kini buloknon. Ang balhibo mismo tingali gikan sa sinaw nga puti, pulang may pagkabrawon, o lainlaing mga matang sa pagkaabo ngadto sa halos dugom nga itom. Ang pipila may kabang, samtang ang uban adunay itomong badlis sa bukobuko. Ang iyang balhiboon, bolahon nga mga dagway, iyang mapadayonon ug natingalang tinutokan, iyang hinayon ug tinuyong mga lihok​—ngatanan nagahimo sa cuscus nga madanihong binuhi.

Kon imong bantayan pag-ayo ang iyang mga kamas nga samag kuko sa agila, ikaw makahalog gani sa cuscus sama sa iring. Ang cuscus mahimong motubo abot ug 60 sentimetros sa gitas-on nga dili ilakip ang ikog, nga maoy laing 30 sentimetros o kapin pa sa gitas-on. Ang tumoy sa ikog walay balhibo ug naputos ug hait nga mga himbis, nga sa hitsura ug sa paghikap sama kini sa pinong papel diliha​—usa ka tabang sa pagkapyot.

Usa ka hayop nakalingaw kanamo pinaagi sa pagpasundayag kon unsaon pagkaon ug poso sa mais. Nga ang poso gikuptan sa duha ka kamas, iyang giusap ang usa ka lumbay sa lugas sa mais ug una mopadayon sa sunod nga lumbay gisimhot ug maayo ang lumbay nga bag-o pang nahurot sa pagtino nga walay nalaktawan nga lugas. Sa dihang nahurot kana, iyang gitilapan ang iyang mga kamas ug nagpabay-ad sa paghigda sa sanga sa kahoy, nga busog ug tagbaw.

Ang cuscus diyutay rag kaaway gawas sa tawo. Ang mga lumad modakop sa hayop alang sa karne ug mogamit sa matahom nga balhibo niini alang sa mga kapa ug mga kalo. Karong adlawa, ang paghilabot sa tawo sa kinaiyanhong puy-anan sa cuscus, ang bagang lasang, pinaagi sa paglotelote ug pagtukod ug mga balay, pagmina, turismo, ug uban pa, sa grabe nagadaot sa iyang pagpadayong buhi. Ania ang laing kaso sa pagdaot sa tawo kon unsay gisalig sa Diyos aron iyang atimanon.​—Genesis 1:26; Pinadayag 11:18.