Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Malikayan Ko ang Pagduladula sa Imoralidad?

“Nagtuo ako kaniadto nga okey lang ang paghalokay ug paghapyoranay, nga kini maoy usa ka paagi lamang sa pagpasundayag sa akong halalom nga mga pagbati ug gugma. Abi nakog makahunong ako sa dili pa makabuhat ug bisan unsa nga seryoso gayod sama sa pakighilawas. Apan nasayop diay kaayo ako.” Sa ingon misulat ang usa ka dalagita nga ginganlag Valerie kinsa nakahimog seksuwal nga imoralidad.a

ANG Kristohanong mga batan-on nahibalo nga gihukman sa Bibliya ang pakigsekso sa dili pa ang kasal. (1 Corinto 6:9, 10) Ugaling, ang uban tingali wala makaamgo nga gihukman usab sa Bibliya ang pagduladula sa seksuwal nga imoralidad​—makigbahin sa seksuwal nga mga relasyon nga sa tin-aw iya lamang sa mga minyo.b (Galacia 5:19) Nagpasabot ba kini nga sayop ang pagpasundayag ug pagmahal? Dili gayod.

Ang Bibliya nag-asoy sa sugilanon bahin sa usa ka babayeng Shulamita ug usa ka lalaking magbalantay sa karnero kinsa managtrato. Ang ilang panagtratohay maputli ug subay sa maayong pamatasan. Bisan pa, sila dayag nga nagbayloay ug pipila ka pasundayag sa pagmahal sa wala pa sila maminyo. (Awit ni Solomon 1:2; 2:6; 8:5) Karong adlawa, ang ubang managtrato tingali mobati usab nga ang paggunitay sa kamot, ug paggaksanay maoy tukmang mga pagpasundayag sa pagmahal kon ang kaminyoon daw nag-angat na.c

Sayon ra usab kaayo bisan sa lalaki ug babaye nga adunay dungganong mga intensiyon nga madaog sa mainit nga pagbati ug mosugod sa pagduladula sa seksuwal nga imoralidad. Sa unsang paagi sila makalikay sa pagbuhat niana?

“Pagpadayon sa Pagbantay”

Diha sa Salmo 119:9, ang salmista nangutana: “Sa unsang paagi mahinloan sa usa ka batan-ong lalaki ang iyang dalan?” Ang tubag? “Pinaagi sa pagpadayon sa pagbantay sumala sa imong pulong.” Ang usa ka paagi sa pagpadayon sa pagbantay mao ang pagpili sa imong mga higala. “Pugson ako kanunay sa akong mga higala sa pagpakighilawas,” matud sa usa ka bayong nga Amerikano nga ginganlag Nakia. Ang Bibliya nagpasidaan: “Siya nga nagalakaw kauban sa mga buang magaantos tungod niana.” (Proverbio 13:20) Busa ang usa ka magasin alang sa mga batan-on naghatag ug maayong tambag sa dihang kini miingon: “Paningkamot nga makakitag bag-ong mga higala kinsa adunay sama nimog mga sukdanan.”

Ang laing paagi sa pagpadayon sa pagbantay mao ang paglikay sa peligrosong mga situwasyon. Tagda kon unsay nahitabo sa dihang ang babayeng Shulamita gidapit sa iyang hinigugmang magbalantay sa usa ka romantikong panuroy. Wala siyay daotang motibo; buot lang niyang pahimuslan ang katahom sa tingpamulak uban kaniya. Bisan pa niana, ang magulang nga mga lalaki sa babayeng Shulamita ‘nasuko kaniya.’ Dili kay sila walay pagsalig sa duha. Apan sila nahibalo pag-ayo sa mga tentasyon nga mahimong motungha kon tugotan ang duha nga mag-inusara diha sa romantikong situwasyon. Ang solusyon? Gisanta sa magulang nga mga igsoong lalaki ang romantikong mga plano sa duha ug ilang gihatagan ang ilang igsoong babaye ug mabudlay nga trabaho nga magpapuliki kaniya.​—Awit ni Solomon 1:6; 2:8-15.

Ang pag-inusara diha sa romantikong mga situwasyon mopahinabo gihapog makuyaw nga mga kahimtang karong adlawa. Nahinumdom ang usa ka tin-edyer nga babaye nga atong tawgong si Mary: “Sa dihang kami nagdeyt, kami sagad adunay tsaperon.” Sa usa ka higayon, hinunoa, nakita nila nga silang duha lamang ang nahibilin diha sa apartment. “Kami nadaog sa mainit nga pagbati. Pagkawalay-buot gayod namo nga gitugotan namo kadto nga mahitabo. Kami may tinamdan nga ‘Kini dili mahitabo kanato.’ Buweno, karon ako nahibalo na nga kinahanglang aduna ka gayoy tsaperon sa tanang panahon, sa tanang sirkumstansiya. Paghimog laing mga kahikayan kon wala kay makita nga makauban ninyo. Kami wala lang gayod magbantay.”

Ayawg wad-a ang inyong pagbantay! Kon may trato ka, planohag maayo ang inyong mga deyt. Kon mahimo, pakigdeyt kauban sa mga grupo, o ipugos nga adunay tsaperon. Likayi ang makuyaw nga mga kahimtang, sama sa pag-inusara diha sa nagparking nga kotse o sa usa ka apartment. Ang pagkalipay sa panag-ubanay sa usag usa diha sa mga pagduaw sa mga museo, restawran, eskitinganan, ug uban pa kasagarang mas luwas. Sa susama, mahimong imong hinumdoman usab ang mga pulong sa Oseas 4:11: “Ang bino ug ang matam-is nga bino makawala sa maayong motibo.” Sanglit ang alkohol makawalag diyutay sa mga pagpugong, maalamon nga mag-amping pag-ayo bahin sa pag-inom niini bisan pag eksakto ka na sa edad sa pag-inom niini.

Pagbutang ug mga Limitasyon

Ang Proverbio 13:10 naghatag ug laing hinungdanong tambag sa dihang kini nag-ingon: “Uban niadtong nagkonsultahay adunay kaalam.” Ayaw paghulat sa paghimog mga lagda hangtod nga kamo manginit nag maayo sa pagbati diha sa romantikong mga situwasyon. Maalamong magbutang daan ug mga limitasyon ang lalaki ug babaye, nga matinud-anong hisgotan kon unsang mga pasundayag sa pagmahal ang angay. Hinunoa, kinahanglang sundon sa duha ang prinsipyo sa Efeso 4:25: “Mamulong sa kamatuoran ang matag usa kaninyo sa iyang silingan.”

Ingnon ta, pananglitan, nga gibati sa batan-ong babaye nga ang iyang relasyon uban sa usa ka batan-ong lalaki nakaabot na sa punto nga angayan na ang usa ka halok sa pagpanamilit. Ugaling, ang batan-ong lalaki tingali mobati, gumikan sa iyang kaugalingong pagkamao, nga ang usa lang ka halok maoy usa na ka tentasyon. Mahadlok nga isalikway o tingali mobating obligado siya sa pagpahimuot kaniya, basig mohimo siyag butang nga supak sa iyang maayong paghukom. Apan bisag makauulaw kini alang kaniya, kinahanglan niyang isulti ang tinuod ug ipahayag ang iyang matuod nga mga pagbati niining bahina. Sanglit ang Kristohanong gugma “dili maglantaw sa iyang kaugalingong intereses,” kinahanglang tahoron sa matag usa ang mga pagbati​—ug ang tanlag​—sa uban niining butanga. (1 Corinto 13:5; 1 Pedro 3:16) Tugotan ta, ang paghisgot sa ingon niana ka sensitibo nga ulohan malisod ug makauulaw, ilabina diha sa unang mga yugto sa panagtratohay. Apan kini dakog mahimo aron mapugngan ang seryosong mga suliran nga mahitabo sa ulahi. Makaiikag, ang imong katakos sa pakigkomunikar ug pakigsabot niining mga butanga magsilbing usa ka timaan usab kon unsa ka dako ang posibilidad nga mabatonan sa relasyon ang usa ka malig-ong kaminyoon.

‘Mosugot Ka Kon Nahigugma Ka Kanako’

Adunay mga panahon, hinunoa, nga bisan pa sa kinamaayohang mga intensiyon, ang situwasyon mosugod sa pag-init pag-ayo. Karon na ang panahon sa pagsulti sa imong ginahunahuna! Sa maluluton apan malig-on tamaki ang preno, pagaingnon pa. Biya kon gikinahanglan. (Itandi ang Proverbio 23:2.) Komosta kon ang tawo nga imong gideyt dili motahod sa imong makataronganong mga limitasyon ug magpadayon sa pagpugos kanimo nga maghinobra? Ikasubong isulti, ang ubang mga batan-on nalimbongan sa mga pulong nga dali untang masabtan ang aktuwal nga intensiyon sama sa, ‘Mosugot ka kon nahigugma ka kanako’ o, ‘Gihimo kini sa tanan’ o bisan ang, ‘Magminyo na bitaw ta sa dili madugay, busa unsa may daotan sa paghimo niini karon?’ Sama sa panahon sa Bibliya, adunay mga tawo kinsa maningkamot sa paglukmay ‘pinaagi sa madanihon nilang mga pulong.’ (Proverbio 7:21; itandi ang Salmo 5:9.) Ayaw pagpadaog sa pagpanghulga sa mga pulong!

Sa usa ka butang, ang usa nga tinuod nga nahigugma kanimo dili gayod mopugos kanimo sa pagbuhat sa butang nga maglapas sa imong Kristohanong tanlag o makatugaw sa imong pagbati. (1 Corinto 13:5) Ikaduha, dili gayod tinuod nga ‘ang tanan nagabuhat niana.’ Ug bisan kon gibuhat kana sa tanan, kana wala gayod magpasabot nga ikaw usab angayng mobuhat niana. Hinumdomi ang prinsipyo sa Exodo 23:2: “Dili ka magsunod sa panon alang sa pagbuhat ug daotan.”

Mahitungod sa mga saad sa kaminyoon, wala gayod maghatag ang Kasulatan ug permiso sa managtrato nga nagsabot nang magminyo nga mogawi samag mga tawong minyo. Gawas pa, tagda ang makapasubong kaihapan nga gitaho diha sa librong The Compleat Courtship, ni Nancy Van Pelt: “Kapin sa 33 porsiento sa mga babaye nga eksperyensiyado na sa sekso nagtuo nga sa dihang una silang nakigsekso minyoan nila ang lalaki​—apan pipila lamang kanila ang nagminyo. Apan, 7 porsiento lamang sa aktibo sa sekso nga mga lalaki ang gisurbi nga naghunahunang pakaslan nila ang batan-ong babaye. Usa sa duha ka butang ang nagakahitabo​—mahimong gilimbongan lang sa babaye ang iyang kaugalingon o wala motug-an ang lalaki sa tinuod. Pamili.” Usa ka maalamong sanglitanan nag-ingon: “Ang walay kasinatian motuo sa tagsatagsa ka pulong, apan ang usa nga maalamon nagapalandong sa iyang mga lakang.”​—Proverbio 14:15.

Sa Dihang Madaog Ka sa Mainit nga Pagbati

Mitug-an ang batan-ong Aleman nga ginganlag si Thomas: “Ako may trato, ug kami naghalokay ug naghapyoranay. Apan morag kanunay kaming makahunong sa hustong panahon. Kini naghatag kanako ug pagbating makontrolar ko ang akong kaugalingon.” Kana nga ilusyon miagak kaniya sa pagbuhat sa seksuwal nga imoralidad. Hinumdomi ang tambag sa Bibliya: “Tungod niana siya nga nagahunahunang siya nagabarog pabantaya nga dili siya matumba.”​—1 Corinto 10:12.

Komosta kon ang lalaki ug babaye mahulog sa dili-hustong panggawi? Usa ka bayong nga ginganlag si John miingon: “Sa dihang gisugdan namo sa akong pangasaw-onon ang among panagtratohay, ang among panggawi mahinlo ug gihuptang madungganon gayod. Apan usa ka panahon misugod kami sa paghalokay ug paghapyoranay​—halos ngadto sa punto sa pagbuhat ug pakighilawas. Niadtong tungora nga mihukom ako nga makigsulti sa usa sa mga ansiano sa akong kongregasyon.” Oo, kon gitugotan sa lalaki ug babaye ang maong paghinobra, ang duha nagkinahanglan ug tabang! Ayawg limbongi ang imong kaugalingon sa pagtuo nga makasulbad ka sa suliran nga mag-inusara. “Mag-ampo ako, ‘Tabangi kami nga dili na makabuhat niini pag-usab,’” miingon ang usa ka dalagita. “Usahay kini mosaler, apan may mga panahong dili kini mosaler.” Busa ang Bibliya naghatag ug maayong tambag sa dihang kini miingon: “Ipatawag ang mga ansiano sa kongregasyon.” (Santiago 5:14) Kining Kristohanong mga ansiano makahatag ug bisan unsang pahimangno, tambag, o pagbadlong kon gikinahanglan aron ang inyong relasyon sa usag usa​—ug, labing hinungdanon, sa Diyos​—mahibalik sa hustong direksiyon.

Labi pang maayo, hinunoa, nga mohimog hustong mga panalipod, magbutang daan ug mga limitasyon, ug magmadeterminado nga magpabiling mahinlo diha sa mga mata sa Diyos. Niining paagiha malikayan mo ang katalagman.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 17]

Ang lalaki ug babaye nga maalamon mosultig dili sa dili-angay nga mga pagpasundayag ug pagmahal