Pagpaniid sa Kalibotan
Pagkawalay-Pagsalig sa Gobyerno
“Ang mga tawo sa tibuok kalibotan nawad-an na ug pagsalig sa sistema,” miangkon ang The Washington Post di pa dugay, nga midugang, “Bisan diin, ang gobyerno maoy ulohan nga giayran.” Mikomento bahin sa pipila ka surbi sa hunahuna sa publiko nga gihimo sa di pa dugayng katuigan, ang mantalaan miingon: “Gikan sa Canada ngadto sa Hapon ug sa mga lugar taliwala niana, usahay ang makapakurat nga gidaghanon sa mga lungsoranon nagsulti sa mga tigsurbi nga ang gobyerno sa ilang nasod dili masaligan, nga ang ekonomiya sa ilang nasod hapit nang mahugno ug nga ang kahimtang mograbe lamang, dili moarang-arang.” Sa Pransiya pananglitan, ang mga 60 porsiento niadtong gisurbi nagdahom nga mograbe ang kahimtang sa umaabot, samtang ang halos samang gidaghanon nagpahayag ug pagkadili-tagbaw sa paagi nga gimandoan ang nasod. Sa Italya mga 75 porsiento nagtuo nga ang gobyerno wala maglihok nga ingon ka maayo lima o napulo ka tuig kanhi. Sa Canada kapin sa katunga ang nagtuo nga ang mosunod nga kaliwatan mahimutang sa mas grabe pang kahimtang sa ekonomiya kay sa ilang kaugalingong kaliwatan.
Ang Gahom sa mga Placebo
Ang medikal nga mga tigdukiduki dugay nang nagtuo nga mga un-tersiya sa mga pasyente daw moarang-arang sa dihang hatagan ug placebo, usa ka pagtambal nga walay tinuod nga medisinal nga bili. Apan, ang usa ka bag-ong pagtuon nagpakita nga ang mga placebo mahimong adunay labi pa ka gamhanang epekto. Ang The New York Times nagtaho di pa dugay nga ang mga siyentipiko sa La Jolla, California, T.B.A., nagtuon sa duolan sa 7,000 ka pasyente kinsa gihatagan ug bag-o, eksperimental nga mga pagtambal nga sa ulahi nakaplagan nga walay medikal nga kaayohan. Ang pagtuon nagpakita nga dos tersiya sa mga pasyente miarang-arang, labing menos sa temporaryo, ingong pagsanong sa mga pagtambal. Bisan pag kining epekto sa placebo mahimo, sa pila ka kahimtang, nga naglangkit sa aktuwal biolohikal nga pag-uswag, ang mga siyentipiko nagpasidaan nga kana usahay nagpabanaag sa kaugalingong tinguha sa pasyente sa pagpahimuot sa doktor pinaagi sa pagtaho sa kauswagan. Busa, ang pila ka tigdukiduki naghisgot niini nga pagtuon ingong katarongan sa pagpahamtang ug mas estriktong pagsusi sa bag-ong mga tambal.
Pagsimhot sa mga Hungaw
Ang gagmayng mga hungaw diha sa gilubong nga mga tubo dili tingali makabaton ug publisidad nga sama sa dagkong mga hungaw ug pag-awas, apan sila sa gihapon mopildi sa industriya ug minilyong dolyar matag tuig ug makapahinabog “malamayon, dili makitang polusyon,” nagtaho ang magasing National Geographic. Usa ka Canadianhong kompaniya nakakaplag ug talagsaong sulbad sa maong suliran—sila naggamit ug mga iro, mga Labrador retriever, sa pagsimhot sa maong samag-lungag-sa-dagom nga mga hungaw sa mga tubo nga nagdala ug aseite, kinaiyanhong gas, ug mga kemikal. Una, ang baho kaayo nga kemikal ibomba ngadto sa usa ka bahin sa tubo nga gidudahang may hungaw. Dayon molihok ang mga iro. Ang Geographic nagtaho: “Sila makasimhot sa kemikal nga mohungaw gikan sa mga tubo nga gilubong ug ingon ka lawom sa 5 ka metros. Sa usa ka lamakan sa Louisiana [ang] mga iro mitindog sa gagmayng mga sakayan ug nagsimhot sa baho gikan sa naghungaw nga mga tubo sa kemikal ilalom sa 1.8 metros nga tubig ug 1.5 metros nga yuta.” Ang magasin midugang: “Ang mga iro mabatonan sa tibuok kalibotan kon adunay mohangyo.”
Nagpahigawad ang mga Diyos sa Ulan
Kay nag-atubang sa grabeng hulaw, ang gobyerno sa estado sa Andhra Pradesh sa habagatan-sidlakang India di pa dugayng midangop sa usa ka talagsaong taktika sa pagpaulan. Sumala sa magasing India Today, ang gobyerno sa estado misuportar sa “karaang Vedic nga rituwal sa paghangyo sa mga diyos sa ulan.” Nangatarongan ang Endowments Minister sa estado: “Ang Diyos moluwas kanato.” Ang mga pari gikan sa 50 ka piniling mga templo mihimo sa rituwal sulod sa 11 ka adlaw. Ang resulta? Mitaho ang India Today: “Ang mga diyos dayag nga wala mahimuot. . . . Kay napakyas ang relihiyon, ang Gobyerno nakahukom na karon sa paggamit sa siyentipikanhong paagi. Kana mihimog mga lakang sa pagpatunghag artipisyal nga ulan” diha sa pag-eksperimento pinaagig pag-espri ug kemikal ngadto sa panganod aron makapaulan.
Nagpatongpatong nga Kompromiso
Ang mga Luterano sa Tinipong Bansa ug ang mga Metodista sa Britanya parehong nagtumong sa ilang pagtagad di pa dugay sa isyu sa homoseksuwalidad. Sa Britanya, ang usa ka Komperensiya sa mga Metodista nakakab-ot sa dili-tin-awng desisyon. Sila nakahukom nga dili mag-ordinar ug homoseksuwal nga mga lalaki ug babaye ingong mga pastor; hinuon, sa samang paagi ilang gipahayag nga ang iglesya “miila, mipamatuod ug mipahayag sa pagpakig-ambit ug sa pagministeryo sa mga tomboy ug mga bayot diha sa Iglesya.” Sa Tinipong Bansa, usa ka task force sa Luteranong Iglesya nagluwat sa 21-panid nga taho nga gidesinyong ipadala ngadto sa 19,000 ka pastor sa iglesya alang sa ilang tubag. Sumala sa Associated Press, ang taho nagpamatuod nga ang Bibliya nagpaluyo sa homoseksuwal nga mga panaghiusa. Ang taho miangkon usab nga ang masturbasyon “sa katibuk-an tukma ug makaayo sa panglawas.” Niini nga pamatuod ug niini nga pangangkon, ang taho sukwahi sa baroganan sa Bibliya niining mga butanga.—Roma 1:26, 27; 1 Corinto 6:9, 10; Colosas 3:6, 7.
Ang Negosyo sa Tabako Milambo sa Rusya
Ang negosyo sa tabako miuswag sa Rusya ug sa ubang kanhi Sobyet nga mga teritoryo, mitaho ang magasing Maclean’s sa Canada. Adunay mga 70 ka milyong tigtabako sa kanhing Unyon Sobyet, o mga 25 porsiento sa populasyon, ug sila naghurot ug 350 ka bilyong sigarilyo matag tuig. Ug sanglit ang kanhing mga balaod sa Sobyet nga nagdili sa paanunsiyo sa sigarilyo wala na ipatuman, ang mga kompaniya sa tabako sa Kasadpan nagpabaha sa palaumagian sa balita—radyo, TV, mga mantalaan, mga magasin, ug mga karatula—sa mga paanunsiyo sa ilang mga produkto. Bisan tuod ang mga matang sa sigarilyo sa Kasadpan mahimong mobalor ug gikan sa duha ngadto sa upat ka pilo kay sa lokal nga mga sigarilyo, kini ang sagad nga pangitaon ingong mga simbolo sa pagkabutang. Miingon ang Maclean’s: “Ang mga estadistika sa gobyerno nagpakita nga mga 500,000 ka Ruso ang nasakit matag tuig sa kanser sa baga ug ubang nalangkit-sa-pagtabako nga mga sakit.”
Hospital nga Nagabalhinbalhin
Usa ka talagsaong hospital ang nagatabang sa mga masakiton sa India: usa ka tren nga gitawag ug Lifeline Express. Gidumala sa boluntaryong mga doktor, ang tren maoy “usa gayod ka hospital nga nagabalhinbalhin,” nagtaho ang magasing Asiaweek. Kini moadto sa mga balangay ug mopabilin, gikan sa usa ka bulan ngadto sa usa ka bulan ug tunga, nga naghatag sa mga doktor niini ug panahon sa pagtambal sa labing menos 600 ka pasyente sa dili pa kini mobalhin sa sunod nga balangay. Gipalakaw sa usa ka pundok nga wala magpaabot ug ganansiya nga gitawag ug Impact India Foundation, ang nagabalhinbalhin nga hospital hangtod karon nakatabang na ug mga 400,000 ka tawo. Si Zelma Lazarus sa Impact India mitaho: “Kini nga proyekto nahimo dayong usa ka dako kaayong proyekto. Ang ubang mga nasod sa pagkakaron naghangyo kanamo sa pagtukod ug samang nagabalhinbalhin nga sistema sa hospital.”
Giihap Kadtong Maimpiyerno
Ang Southern Baptist sa Alabama, T.B.A., gisaway di pa dugay sa dihang gipublikar nila ang opisyal nga banabana nga nagsugyot nga 46.1 porsiento sa populasyon sa estado ang lagmit maimpiyerno sumala sa gitudlo sa mga Baptist. Ang ilang taho, nga gipatik sa The Birmingham News, naghatag ug lungsod-por-lungsod nga paglista sa estado, nga naglista sumala sa porsientahi kon pila sa matag lungsod ang “dili maluwas.” Sumala sa Associated Press, ang mga Baptist yanong nag-iban sa gidaghanon sa membro sa simbahan gikan sa populasyon sa matag lungsod, unya mihimog “usa ka sekretong pormula” sa pagtino sa gidaghanon sa tawo gikan sa laing mga relihiyon nga ilang gituohang lagmit moadto usab sa langit. Ang ilang taho gisaway pag-ayo sa mga magbabasa sa The Birmingham News. Misulat ang usa: “Tumang pagkamapangahason ang paghimog pormula sa pagbanabana sa gidaghanon sa dili maluwas.”
Makapalig-ong mga Kasinatian Makatabang sa Pagpahimsog sa Tawo
“Ang hilabihang kalisod ug emosyonal nga mga suliran makapakunhod sa pagkamapasiboon sa lawas, samtang ang kalipay ug kalingawan makapalihok sa sistema sa imyunidad ug makapalig-on sa resistensiya.” Mao kanay pagsumaryo sa usa ka Alemang mantalaan nga Nassauische Neue Presse sa ebidensiya nga natigom sa bag-ong siyensiya sa psychoneuroimmunology o pagtuon sa epekto sa kahimtang sa utok diha sa sistema sa imyunidad. Ang mga negatibong mga impluwensiya sa trabahoan o sa balay makapaluya sa resistensiya sa lawas. Sa laing bahin, sumala kang Dr. Anton Mayr, usa ka propesor ug mikrobiyologo, ang positibong mga emosyon ug mga kasinatian adunay makapalig-ong epekto. Pila ka pananglitan nga iyang gihisgotan: “Pagtuo, paglaom, gugma, pagsalig, seguridad, komunikasyon, positibong pagdasig sa kinabuhi, ug lulinghayaw—ug ang tinguha nga mabuhi ug mahimong himsog.”
Korapsiyon ug Pagkompisal
Duha ka Italyanong magsusulat, nga nagpakaaron-ingnong mga politiko o mga negosyante, mihangyo sa daghang paring Katoliko alang sa kapasayloan sa mga sala sa korapsiyon. Unya gipatik nila kon unsay giingon sa mga pari kanila diha sa kompisalanan. Nagtaho ang mantalaang La Repubblica: “Ang simbahan nag-isip nga [ang mga magsusulat] nakahimog pasipala, ug sila giatake na ug lagmit giekskomunikar na tungod niana.” Apan ang mantalaan midugang nga kining pagpakaaron-ingnong mga pagkompisal “nagpasundayag sa tinuod nga kalibog, kakulangan, ug kamapatuyangon sa kadaghanan sa 36,000 ka Italyanong mga pari, kinsa sagad mas interesado sa seksuwal nga mga sala inay sa mga sala batok sa katilingban.” Si Pino Nicotri, usa sa mga magsusulat, nakakaplag nga sa 49 ka pari nga iyang “gikompisalan,” usa lamang ang midumili sa pagpasaylo kaniya ug nagsulti kaniya sa pagtaho sa krimen ngadto sa mga awtoridad. Mikomento ang La Repubblica: “Kon bahin sa ubang mga pari, ang panghiphip dili sala, o kaha kawang ang pag-adto sa usa ka huwes, sanglit ang hinungdanon mao ang pasaylo gikan sa Diyos.”
Hataas nga Proporsiyon sa Pagkanaulian
“Ang dagway sa Brazil nausab sa di pa dugayng katuigan. Gikan sa pagkahimong rota sa negosyo [sa droga], ang nasod nahimo usab nga tiggamit ug tiggama ug mga droga,” misaysay si Arthur Guerra de Andrade, espesyalista sa alkoholismo ug pag-abuso sa droga. Sumala sa O Estado de S. Paulo, ang pag-abuso sa droga “nag-apektar sa 6 ngadto sa 8 porsiento sa populasyon.” Dugang pa, “taliwala sa mga batan-on nga 12 ngadto sa 16 anyos ang panuigon, 90 porsiento ang nakagamit ug alkoholikong ilimnon labing menos kas-a.” Si Andrade midugang: “Ang gidaghanon sa mga tawo nga nagpakita ug pisikal ug sikolohikal nga mga suliran tungod sa alkoholikong ilimnon mitubo ngadto sa 50 porsiento sa milabayng napulo ka tuig.” Dugang pa, “mga 25 porsiento sa mga aksidente sa trabaho nga nahitabo sa Brazil nalangkit sa pag-abuso sa droga, ilabina sa alkoholikong ilimnon.” Hinuon, sa mas positibong bahin, ang Brazil “nakabaton sa usa sa kinatas-ang proporsiyon sa pagkanaulian sa kalibotan—60 ngadto sa 80 porsientong alkoholikong mga trabahante.”