Pagpatubo sa Imong Kaugalingong mga Turok
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA HAWAII
NAPAKYAS ka ba usahay sa pagpangita diha sa inyong lokal nga tiyanggihan ug mga utanon nga presko, kagumkom, ug sustansiyado? Aw, hunong na sa pagpangita! Uban sa diyutayng panahon ug paningkamot, ikaw aktuwal nga makapatubo sa imong mga utanon diha mismo sa imong balay o apartment. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagpatunghag mga turok!
Ang mga turok sayon rang atimanon nga ang usa ka bata makahimo niana. Diyutay lang luna ang gikinahanglan niana, dili kinahanglang magbugwal, mangibot ug sagbot, ug maghasolhasol sa paggamit ug komplikadong mga kemikal. Labaw sa tanan, makakaon ka sa imong abot sulod sa upat o lima ka adlaw human kini mosugod sa pagtubo! Apan ang mga kaayohan molabaw pa kay sa pagkakombenyente lamang.
Sa usa ka bahin, ang mga turok sustansiyado—tingali labi pa kay sa ordinaryong mga bean o mga liso. Matod sa The Beansprout Book, ni Gay Courter: “Samtang ang mga liso mosugod sa pagturok, ang bitamina nga anaa niana mosugod usab sa pagtubo. Ang unang mga subol sa mga soybin (matag 100 gramos [mga 4 onsas] nga liso) adunay 108 miligramos lamang nga bitamina C sa usa ka pagtuon nga gihimo sa Unibersidad sa Pennsylvania. Apan tapos sa 72 oras ang bitamina C nga anaa niana misulbong sa 706 miligramos!”
Madaginoton usab ang mga turok. Sa pagkatinuod, lagmit nga nabatonan na nimo ang tanang kahimanan nga imong gikinahanglan.
Paghikay
Una, magkinahanglan ka ug sudlanan. Ang usa ka dakong bildo o plastik nga garapon, kulon, bildo o seramikong panaksan, o lawom nga plato igo na. Posible pa ganing mogamit ug mabaw nga plato, nga isabod ang liso tali sa duha ka palid nga basang samag-gasa nga panapton o papel nga trapo aron dili mouga. Bisan unsang sudlanan ang imong pilion, seguroa nga igo ang gidak-on niini aron tugotan ang mga liso nga moturok ug anaa gihapoy luna alang sa hangin nga makalahoslahos niana. Akong nadiskobrehan nga ang usa ka bildong garapon maayo alang sa gagmayng mga liso sama sa alfalfa. Ang mas dagkong liso, sama sa monggos, mas maayong paturokon diha sa lawom nga plato o kulon. Kini magtagana ug sobrang luna nga ilang gikinahanglan ug malikayan ang pagkadunot o pagkaaslom sa turok.
Magkinahanglan ka usab ug tabon sa imong sudlanan. Ang usa ka plastik nga eskrin, usa ka pirasong samag-gasa nga panapton, o bisan daang naylon nga estaking igo na. Ang gikinahanglan lamang aron ibugkos kana sa baba sa sudlanan mao ang lig-ong lastiko o lambo. Siyempre, sanglit ang mga liso kinahanglang hugasan labing menos kaduha sa usa ka adlaw, magkinahanglan ka usab ug tubig ug tingali usa ka salaan aron pahubsan ang sudlanan.
Sa kataposan, magkinahanglan ka ug mga liso. Halos bisan unsang makaon nga liso ang mahimong paturokon. (Hinunoa, mainampingon ako sa paglikay sa mga liso nga gihugasan ug mga kemikal.) Ang labing maayong mga liso nga sulayan sa usa ka bag-ohan mao ang mga liso sa monggos o mga liso sa alfalfa. Kini sila daling paturokon ug lamian kaayo! Karon, pasultia ko nimo kon unsaon kini pagbuhat.
Pagpatubo sa Imong Kaugalingong mga Turok
UNANG ADLAW: Una, hugasi pag-ayo ang mga liso. Unya, pun-a ang imong sudlanan ug tubig hangtod nga kini motabon sa mga liso o mga bean sa mga lima ka sentimetros. Ihumol ang mga liso sulod sa labing menos walo ngadto sa napulo ka oras. Mahimo nimong ibutang ang mga liso aron ihumol sa dili pa matulog. Tapos sa walo ngadto sa napulo ka oras, ang mga liso moburot ug ang mga panit mobuka ug diyutay. Kini sila andam nang paturokon.
IKADUHANG ADLAW: Sa buntag, pangitag tabon ug pahubsi ang sudlanan. (Sanglit ang tubig adunay mga bitamina, sagad gamiton ko kini sa pagbubo sa akong mga tanom.) Karon, pun-a na usab ug tubig ang sudlanan. Uyoga kana ug pipila ka beses, ug iyabo ang tubig, nga magtugot sa sobrang tubig nga moagas. Balikbalika pagpuno ang sudlanan sa tubig, nga nagahugas ug nagayabo sa tubig hangtod sa tulo ka beses. Kon imong gibalhin ang hinumol nga liso ngadto sa usa ka mabaw nga plato, hinayhinaya pagbubo ang tubig diha sa samag-gasa nga panapton, ug paagasa ang tubig pinaagi sa pagtakilid sa plato. Sa ulahi, usba ang paghugas aron ang mga liso mahugasan pag-ayo kaduha sa usa ka adlaw.
IKATULONG ADLAW: Niining tungora, makita na nimo ang imong mga liso nga nanurok. Ipadayon ang paghinawnaw niana kaduha sa usa ka adlaw.
IKAUPAT NGA ADLAW: Mahimo na nimong sugdan pagkaon ang mga turok! Mahimo nimong patuboon pa ang tawgi nga dili kana mopait. Tinoa lang nga padayon ang imong paghugas sa mga turok kaduha sa usa ka adlaw. Mahimo usab nimong painitan sa adlaw ang imong mga turok sulod sa usa ka oras ug dayon ibutang kini sa repridyeretor. Ang gagmayng mga dahon mahimong maanindot nga bulok nga berde—makapagana kaayo!
Kay milampos na, tingali buot nimong moeksperimento sa ubang mga matang sa lugas ug mga liso. Ang matag usa may diyutayng kalainan sa lami ug sa gidugayon sa pagpaturok. Pananglitan, mahimo nimong sulayan pagpaturok ang pinanitang mga liso sa mirasol. Kining maong mga turok labing maayong kaonon sulod sa duha ka adlaw, sa dihang kini sila tunga-sa-pulgada ang katas-on. Kon motubo pa kinig mas taas niana, mahimong mopait kini.
Kon Unsaon Pagdalit ang mga Turok
Ang kadaghanang mga turok mahimong kaonon nga hilaw diha sa mga ensalada, mga sandwits, o bisan unsang potahe nga ang mga bean ug mga liso gamiton. Apan, ang tawgi mahimong paalisngawan sulod sa 10 ngadto 15 minutos una nimo kana kaonon. O mahimo nimong gisalon uban sa diyutayng mantika, ahos, ug asin. Kini lamian kaayong pagkaon! Ang mga turok sa trigo ug rye maoy tam-is kaayo ug maayong idugang sa mga tinapay ug mga muffin.
Ang pagkultibar ug mga turok sa ingon maoy maayo ug madaginotong pasatiempo. Mahimong madiskobrehan nimong ang pagbuhat niana maoy kulbahinam ug magantihon. Sa pagkatinuod, mas dako ang purohan nga molampos ug ang mga resulta maoy lamian!—Tinampo.
[Picture Credit Line sa panid 23]
Japanese Stencil Designs
[Hulagway sa panid 24]
UNANG ADLAW: Pagkuhag mga liso ug ihumol kini sa tubig sulod sa walo ngadto sa napulo ka oras
[Hulagway sa panid 25]
IKADUHA UG IKATULONG ADLAW: Hugasi pag-ayo ang mga liso kaduha sa usa ka adlaw
[Hulagway sa panid 25]
IKAUPAT NGA ADLAW: Ang mga turok (makita dinhi gikan sa kilid, ibabaw sa samag-gasa nga panapton) andam nang kaonon!