Seksuwal nga Pagpangabuso sa Kabataan—Tibuok-Kalibotang Suliran

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA SWEDEN

Ang tawhanong katilingban ginauyog sa makapakurat nga matang sa pag-abuso sa bata diha sa gilapdon ug kinaiyahan nga wala mailhi hangtod sa di pa dugayng katuigan. Aron makita kon unsay mahimo bahin niana, ang mga hawas sa 130 ka nasod nagtagbo sa Stockholm, Sweden, sa unang Panagkatigom sa Kalibotan Batok sa Komersiyal nga Seksuwal nga Pagpangabuso sa Kabataan. Ang koresponsal sa Pagmata! sa Sweden didto usab.

NIADTONG nag-edad ug 14 si Magdalen, gihaylo siya sa usa ka trabaho ingong “hostess” sa usa ka beer house sa Manila, sa Pilipinas. Ang tinuod, ang iyang trabaho naglakip sa pagdala sa lalaking mga kustomer ngadto sa usa ka gamayng lawak ug magladlad sa iyang lawas sa ilang seksuwal nga pangabuso​—sa aberids nga 15 ka lalaki sa usa ka gabii ug 30 sa mga Sabado. Usahay, sa dihang siya miingon nga dili na niya kana maagwanta, ang iyang manedyer magpugos kaniya sa pagpadayon. Kasagarang matapos ang iyang trabaho sa alas kuwatro sa buntag, nga mibatig tumang kakapoy, kaguol, ug kaalaot.

Si Sareoun maoy ilo nga batang lalaki diha sa kadalanan sa Phnom Penh, Cambodia. Duna siyay sipilis ug nailhang nakigsekso uban sa mga langyaw. Gihatagan siyag puy-anan diha sa pagoda, diin siya ‘atimanon’ kunohay sa usa ka kanhing monghe. Kining tawhana, hinunoa, nag-abuso sa bata sa seksuwal nga paagi ug naghupot kaniya aron ipakigsekso sa mga langyaw. Sa dihang ang puy-anan ni Sareoun diha sa pagoda gibungkag, mipuyo siya uban sa iyang iyaan apan gipugos gihapon sa pagtrabaho ingong pampam diha sa dalan.

Duha lamang kini ka pananglitan sa grabeng problema nga gihisgotan sa ulahi sa miaging tuig sa Panagkatigom sa Kalibotan Batok sa Komersiyal nga Seksuwal nga Pagpangabuso sa Kabataan. Unsa ka kaylap kining buhata? Ginatos ka libong kabataan ang nalambigit​—sa pagkatinuod, ang pipila nag-ingon nga minilyon. Usa ka delegado nagsuma sa suliran: “Ang kabataan gipamalit ug gipamaligya ingong seksuwal ug ekonomikanhong mga baligya. Gipayuhot sila sulod ug latas sa nasodnong mga utlanan samag mga kontrabando, gibilanggo diha sa mga balay sa mga pampam ug gipugos sa pagpailalom sa daghang tigpangabuso sa sekso.”

Sa iyang pangbukas nga pahayag sa panagkatigom, ang primer ministro sa Sweden, si Göran Persson, naghubit niining maong pangabuso ingong “ang labing bangis, labing luog ug makaluod nga kategoriya sa krimen.” Usa ka representante sa Hiniusang Kanasoran nag-ingon nga kini maoy “bug-os nga pag-atake sa kabataan . . . , maoy ngil-ad kaayo ug mao ang labing talamayon nga paglapas sa tawhanong mga katungod nga mahunahuna.” Daghang susamang mga pahayag sa kapungot sa seksuwal nga pangabuso sa kabataan ang gipalanog gikan sa plataporma sa tibuok panagkatigom samtang gitagad ang gilapdon, kinaiyahan, mga hinungdan, ug ang mga epekto niini.

“Ang gilapdon niini motadlas sa nasodnong mga utlanan, ang epekto niini mosaylo ngadto sa laing kaliwatan,” mipahayag ang usa ka tinubdan. Lain pa miingon: “Gibanabanang 1 ka milyong kabataan ang gituohang mosulod sa ilegal nga multibilyong-dolyar nga patigayon sa sekso matag tuig.” Uban sa unsang epekto? “Ang panglantaw sa kabataan sa dignidad, pagkatawo ug pagtahod sa kaugalingon gipahuyang ug ang ilang kapasidad sa pagsalig nahabol. Ang ilang pisikal ug emosyonal nga kahimsog anaa sa kakuyaw, gilapas ang ilang mga katungod ug ang ilang mga kaugmaon gipameligro.”

Pipila ka Hinungdan

Unsa ang pipila ka hinungdan sa kusog nga pagtubo niining problemaha? Gikaingon nga ang pipila ka kabataan “natukmod ngadto sa pagpamampam gumikan sa mga sirkumstansiya, ingong paagi sa pagpabiling buhi diha sa kadalanan, pagtabang sa pagsuportar sa ilang mga pamilya, o sa pagbayad alang sa sapot ug mga kinahanglanon. Ang uban nadani gumikan sa kanunayng paghulagway sa mga tawong nagabaton ug nagatagamtam sa ekonomikanhong mga kabtangan diha sa paanunsiyo sa media.” Ang uban gikidnap ug gipugos ngadto sa pagpamampam. Ang kusog nga pagkahanaw sa maayong pamatasan sa bisan diin, maingon man ang katibuk-ang pagbati sa kawalay paglaom, gihisgotang apil sa mga hinungdan.

Daghang batang babaye ug lalaki ang nalambigit sa negosyo sa sekso tungod sa pag-abuso sa pamilya​—ang kapintasan ug insesto diha sa pinuy-anan nagtukmod kanila ngadto sa kadalanan. Didto, sila nameligrong abusohan sa mga pedopilya ug uban pa, bisan gani, gipatim-aw, sa pipila ka polis. Ang usa ka taho bahin sa suliran nga nag-ulohan ug Kids for Hire naghisgot bahin sa sayis anyos nga si Katia, sa Brazil. Sa dihang siya nadakpan sa polis, siya gipugos sa pagbuhat ug malaw-ayng mga buhat ug gihulga nga patyon ang iyang pamilya kon iyang suginlan ang iyang hepe. Pagkasunod adlaw mibalik ang polis kuyog sa laing lima ka lalaki, silang tanan buot nga buhaton niya ang samang seksuwal nga serbisyo alang kanila.

Ang Children’s Ombudsman, usa ka Swekong institusyon, nag-ingon sa mga delegado: “Sa dihang matapos na ang mga pagtuon bahin sa kon unsay mga hinungdan sa pagpamampam sa bata, walay duhaduha nga ang turismo [sa sekso] mao ang usa sa pangunang mga hinungdan.” Usa ka taho nag-ingon: “Ang tumang pag-uswag sa pagpamampam sa bata latas sa milabayng napulo ka tuig direktang gipahinabo sa negosyo sa turismo. Ang pagpamampam sa bata mao ang labing bag-ong atraksiyon sa turista nga gitanyag sa nagakaugmad nga mga nasod.” Ang “mga panaw alang sa sekso” gikan sa Uropa, Tinipong Bansa, Hapon, ug bisan diin nagpatunghag dakong panginahanglan sa mga batang pampam sa tibuok kalibotan. Usa ka Uropanhong ayroplano naggamit sa karton nga dibuho sa usa ka bata nga namosturang madayganon kaayo sa sekso aron mapausbaw ang mga panaw alang sa sekso. Ang mga ahensiya sa pagpanaw naghikay ug mga panaw alang sa sekso alang sa mga linibo matag tuig.

Diha usab sa hataas nga listahan sa mga hinungdan mao ang internasyonal nga promosyon sa bata-sekso nga industriya pinaagi sa bag-ong teknolohiya. Ang Internet, duyog sa uban pang nalangkit nga mga teknolohiya sa kompiyuter, gikatahong mao ang bugtong kinadak-ang tinubdan sa pornograpiya. Ang baratong mga kahimanan sa video sa susama nagpayuhot sa produksiyon sa pornograpiya sa bata.

Kinsa Sila?

Daghan sa mga hamtong nga seksuwal nga nagaabuso sa kabataan maoy mga pedopilya. Ang pedopilya adunay hiwing seksuwal nga kaibog sa mga bata. Sumala pa sa Children’s Ombudsman sa Sweden, “dili kinahanglang sila edaran, lago nga mga lalaking nag-raincoat o pintas nga mga tipong macho. Ang kasagarang pedopilya maoy lalaking edukado nga kasarangan ang pangedaron, kasagarang nagatrabaho uban sa mga bata ingong magtutudlo, doktor, social-worker o usa ka pari.”

Ang grupong Sweko naghisgot sa pananglitan ni Rosario, usa ka 12 anyos nga Pilipina kinsa seksuwal nga giabusohan sa usa ka nagapanawng turista alang sa sekso, usa ka doktor gikan sa Austria. Ang iyang pag-abuso miresulta sa kamatayon sa bata.

Si Carol Bellamy, ehekutibong direktor sa UNICEF (United Nations Children’s Fund) sa Geneva, nag-ingon niining mosunod bahin sa 12-anyos nga Pilipina: “Kasagaran nga ang mismong mga hamtong nga gisaligan sa pag-amoma ug pagpanalipod sa kabataan mao ang nagtugot ug nagpayuhot niining gidiling buhat. Adunay mga magtutudlo, mga propesyonal sa maayong panglawas, mga polis, mga politiko, ug mga membro sa klero nga naggamit sa ilang kailado ug awtoridad aron abusohan ang mga bata sa seksuwal nga paagi.”

Relihiyon Nalambigit

Usa ka delegado sa Romano Katolikong Simbahan sa kongreso sa Stockholm mipahayag nga ang pangabuso sa kabataan mao ang “labing daotan sa mga krimen” ug maoy “resulta sa tumang pagtuis ug mga pagkadaot sa maayong pamatasan.” Bisan pa niana, ang Katolikong Simbahan grabeng naapektohan sa maong mga buhat taliwala sa kaugalingong klero niini.

Sa Agosto 16, 1993, nga isyu sa Newsweek, usa ka artikulo nga nag-ulohang “Mga Pari ug Pag-abuso” nagtaho bahin sa “labing ngil-ad nga eskandalo sa klero sa modernong kasaysayan sa Katolikong Simbahan sa T.B.” Kini nag-ingon: “Samtang ang mga alegasyon gipasangil batok sa gibanabanang 400 ka pari sukad sa 1982, ang pipila ka klerigo nangangkon nga ingon ka daghan sa 2,500 ka pari ang nag-among-among ug mga bata o mga tin-edyer. . . . Gawas pa sa gasto, ang eskandalo nagpahinabog grabeng kaulaw sa simbahan​—ug sa moral nga awtoridad niini.” Ang ubang mga relihiyon sa tibuok kalibotan anaa sa samang kahimtang.

Si Ray Wyre, usa ka konsultant sa krimen sa sekso gikan sa United Kingdom, nagsugilon sa kongreso sa Stockholm bahin sa duha ka batang lalaki nga sadistikong giabusohan sa usa ka pari. Usa sa maong mga bata karon nagpadagan na ug ahensiya alang sa mga batang biktima sa pag-abuso sa mga pari, ug ang usa tigpangabuso na usab.

Si Mettanando Bhikkhu, usa ka Budhistang eskolar nga taga-Thailand, nagtaho nga ang “pipila ka matang sa kalihokan sa Budhista nakaambit sa tulobagon sa komersiyal nga pangabuso sa sekso sa mga bata sa Thailand sa daghang hut-ong. Sa lokal nga mga balangay sa Thailand, ang mga monghe usahay nakabenepisyo gikan sa salapi nga gihatag ngadto sa komunidad sa mga batang napugos sa pagpamampam.”

Unsay Mahimo?

Si Dr. Julia O’Connell Davidson, sa Unibersidad sa Leicester sa United Kingdom, nag-awhag sa panagkatigom nga dili uyonan ang pagpakamatarong sa mga tigpangabuso sa ilang panggawi. Ang mga tigpangabuso kasagarang nagpunting sa gikaingong luag nga panggawi sa sekso ug imoralidad sa bata, nangangkon nga ang bata hugaw nang daan sa moral ug lagoy. Ang ubang mga tigpangabuso naggamit sa tinuis ug sayop nga pangangkon nga walay daotang mahitabo sa bata sa ilang mga buhat ug nga ang bata nakabaton pa ug kaayohan.

Usa ka grupo nga naghisgot bahin sa turismo sa sekso nagsugyot nga sumpoon kini pinaagig edukasyon diha sa mga kurikulum sa tunghaan. Dugang pa, ang impormasyon batok sa seksuwal nga pangabuso sa kabataan kinahanglang mabatonan sa mga biyahedor latas sa tibuok nga panaw​—una pa sa pagbiya, panahon sa pagbiyahe, ug diha sa destinasyon.

Maylabot sa bag-ong mga teknolohiya sa komunikasyon, usa ka grupo nagsugyot nga ang mga nasod kinahanglang matagan-an sa mga lagda sa pagwagtang sa materyal nga nag-abuso sa kabataan. Gikonsiderar ang pag-establisar sa usa ka bugtong internasyonal nga ahensiya aron sa pagpahigayon sa kalihokan niini nga nataran. Ang laing grupo nagrekomendar nga ang gipasiugda sa kompiyuter nga pornograpiya sa bata ug ang paghupot ug pornograpiya sa bata sa katibuk-an kinahanglang himoong kriminal nga kalapasan sa tanang kanasoran, nga may silot sumala sa balaod.

Unsay mahimo sa mga ginikanan? Usa ka grupo nga nagtuon sa papel sa media nagsugyot nga ang mga ginikanan maoy responsable sa pagpanalipod sa ilang kabataan. Kini nag-ingon: “Ang mga ginikanan dili lamang makagiya sa ilang kabataan samtang sila nagdako ug mosugod sa paggamit sa media apan makahatag ug dugang pagpasabot, pagpatin-aw ug nagkalainlaing mga tinubdan sa impormasyon aron matumbasan ang epekto sa media ug matabangan ang bata nga motubo diha sa pagsabot.”

Usa ka Swekong programa sa TV nga nagtaho bahin sa panagkatigom nagpasiugda sa panginahanglan alang sa mga ginikanan nga magbantay pag-ayo sa ilang kabataan ug magpaigmat kanila sa mga kapeligrohan. Bisan pa niana, kini nagtambag: “Ayaw lamang pasidan-i ang kabataan batok sa ‘hugaw nga mga tigulang,’ tungod kay ang mga bata . . . sa ingon maghunahuna nga magbantay lamang sila sa mga tigulang, lago nga mga lalaki, samtang ang tawo nga naghimo sa maong mga krimen hapsay kaayog pamesti nga nakauniporme o hinlog sinina. Busa, pasidan-i sila batok sa mga langyaw nga magpakitag tagsaong interes kanila.” Siyempre, ang mga bata pasidan-an usab​—ug awhagon sa pagtaho ngadto sa mga awtoridad​—ni bisan kinsang tawo nga nagbirigbirig kanila, lakip na ang mga tawo nga ilang kaila.

Ang Bugtong Solusyon

Ang dili ikasugyot sa panagkatigom sa Stockholm mao ang kon unsaon pagbuntog sa mga hinungdan sa pangabuso sa sekso diha sa kabataan. Kini naglakip sa kusog nga pagkadaot sa moral nga mga prinsipyo bisan diin; nag-uswag nga kadalo ug pangandoy sa materyal nga mga butang; nagtubong kawalay-pagtahod sa balaod nga gihimo aron sa pagpanalipod sa katawhan gikan sa inhustisya; nag-uswag nga kawalay-pagpabili sa kaayohan, dignidad, ug kinabuhi sa uban; kusog nga pagkabungkag sa kahikayan sa pamilya; kaylap nga kakabos gumikan sa sobrang populasyon, kawalay-trabaho, urbanisasyon, ug paglangyaw; nagtubong rasismo batok sa mga langyaw ug mga kagiw; padayong nagtubong produksiyon ug pagpayuhot sa mga droga; ug sayop nga relihiyosong mga panghunahuna, kalihokan, ug mga tradisyon.

Bisan tuod ang seksuwal nga pangabuso sa kabataan makapakurat, ang maong kadaotan dili makapatingala sa maampingong mga magbabasa sa Bibliya. Ngano? Sanglit kita karon nagkinabuhi sa gitawag sa Bibliya nga “kataposang mga adlaw” ug, sumala sa Pulong sa Diyos, ang “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon” ania na. (2 Timoteo 3:1-5, 13) Busa ikatingala ba nga ang pamatasan mograbe pa sa pagkadaotan?

Hinunoa, ang Bibliya nagpunting sa unahan sa bugtong solusyon sa dagkong mga suliran sa kalibotan​—usa ka bug-os nga paghinlo pinaagi sa Diyos nga Makagagahom sa Tanan. Sa dili madugay iyang ipakita ang iyang gahom ug hanawon ang tanan dinhi sa yuta nga dili mosunod sa iyang matarong nga mga prinsipyo ug mga balaod: “Ang mga matul-id mao ang magapuyo sa yuta, ug ang mga matarong mao ang mahibilin diha niana. Maylabot sa daotan, sila pagaputlon gikan sa yuta mismo.”​—Proverbio 2:21, 22; 2 Tesalonica 1:6-9.

Kadtong “pagaputlon” maglakip niadtong tanan kinsa naghimo sa mga bata nga mga pampam ug imoral nga mga lalaki kinsa sayop nga naggamit sa mga bata. Ang Pulong sa Diyos nag-ingon: “Walay mga makihilawason . . . ni mga mananapaw . . . ni mga lalaking nakigdulog sa mga lalaki [o mga batang lalaki] . . . nga makapanunod sa gingharian sa Diyos.” (1 Corinto 6:9, 10) Kini nagdugang nga “kadtong mga dulumtanan sa ilang kahugawan . . . ug mga makihilawason” igatugyan ngadto sa “ikaduhang kamatayon”​—walay kataposang kalaglagan.​—Pinadayag 21:8.

Ang Diyos maghinlo sa yuta ug magpasulod sa usa ka bug-os bag-o ug tul-id nga sistema sa mga butang, “bag-ong mga langit ug usa ka bag-ong yuta.” (2 Pedro 3:13) Unya, nianang bag-ong kalibotan nga iyang pagabuhaton, ang dunot, daotang katawhan dili na gayod magpahimulos sa mga inosente. Ug dili na gayod mahadlok pa ang inosente nga mabiktima, kay “wala na unyay usa nga magahadlok kanila.”​—Miqueas 4:4.

[Blurb sa panid 12]

“Ang labing luog ug makaluod nga kategoriya sa krimen.”​—Primer ministro sa Sweden

[Blurb sa panid 13]

“Matag semana, 10 ka milyon ngadto sa 12 ka milyong lalaki ang nagaduaw sa batan-ong mga pampam.”​—The Economist, London

[Blurb sa panid 14]

Ang turismo sa sekso mao ang pangunang hinungdan sa pangabuso sa bata sa nagakaugmad nga mga nasod

[Kahon sa panid 13]

Turismo sa Sekso–​Ngano?

(Pipila ka rason kon nganong ang mga turista makigsekso sa mga bata)

(1) Ang pagkawala-mailhi sa turista nagpagawas kaniya gikan sa sosyal nga mga pagpig-ot sa yutang natawhan

(2) Gumikan sa pagkalimitado o pagkadili-makasabot sa lokal nga pinulongan, ang mga turista daling mahisalaag sa pagtuo nga ang pagbayad alang sa pakigsekso sa usa ka bata ginadawat o maoy paagi aron matabangan ang mga bata nga mahaw-as gikan sa kakabos

(3) Ang tinamdang rasismo makapahimo sa mga bisita sa pag-abuso sa uban nga ilang giisip nga ubos

(4) Ang mga turista mobati nga dato sa dihang ilang makita nga ang seksuwal nga mga serbisyo daling mabatonan diha sa nagakaugmad nga mga nasod

[Kahon sa panid 15]

Ang Tibuok-Kalibotang Sukod sa Suliran

(Ang mosunod maoy mga banabana sa lainlaing mga awtoridad sa kagamhanan ug ubang mga organisasyon)

Brazil: Labing menos 250,000 ka batang pampam

Canada: Linibo ka tin-edyer nga mga babaye ang gihimong pampam pinaagig organisadong sindikato sa mga bugaw

Colombia: Ang gidaghanon sa mga batang giabusohan sa sekso diha sa kadalanan sa Bogotá nahimong lima ka pilo sa miaging pito ka tuig

India: 400,000 ka bata ang nalambigit sa industriya sa sekso

Mozambique: Ang mga ahensiya sa hinabang nag-akusar sa mga tropa sa tigpatunhay sa kalinaw sa HK gumikan sa seksuwal nga pagpangabuso sa mga bata

Myanmar: 10,000 ka batang babaye ug mga babaye ang gipangdala ngadto sa mga balay sa pampam sa Thailand matag tuig

Pilipinas: 40,000 ka bata ang nalambigit

Sidlakang Uropa: 100,000 ka kabataan diha sa kadalanan. Daghan ang gipangdala ngadto sa mga balay sa pampam sa Kasadpang Uropa

Sri Lanka: 10,000 ka bata nga nag-edad ug 6 ngadto sa 14 ang naulipon diha sa mga balay sa pampam ug 5,000 nga nag-edad ug 10 ngadto sa 18 nagtrabahong independente diha sa mga lulinghayawan sa turista

Taiwan: 30,000 ka bata ang nalambigit

Thailand: 300,000 ka bata ang nalambigit

Tinipong Bansa: Ang opisyal nga mga tinubdan nagtaho sa kapin sa 100,000 ka bata ang nalambigit

Tsina: Gikan sa 200,000 ngadto sa 500,000 ang gihimong pampam nga mga bata. Sa di pa dugayng katuigan mga 5,000 ka Insek nga mga batang babaye ang ginahaylo nga motabok sa utlanan ug gipamaligya ingong mga pampam sa Myanmar