Ang Gubat Nagpatay sa Daghang Bata
ANG pagkabata mao untay malipayong panahon. Usa ka panahon nga ang bata gimahal, gipanalipdan. Usa ka panahon sa pagkainosente. Ang mga bata gidahom nga magdula, magtuon, ug mag-ugmad ug mga hiyas nga motabang kanila sa pagkahimong responsableng mga hamtong. Dili unta angay nga patyon ang mga bata, ug tinong dili unta angay nga sila mahimong mga mamumuno. Apan, panahon sa gubat daghang butang ang nagakahitabo nga dili unta angay nga mahitabo.
Ikasubo, ang gubat kaylap sa tibuok yuta, ug kini nagpatay sa daghang bata, nga nagdaot sa mga bata ug sa pagkabata. Niadtong 1993, ang dagkong mga gubat mikaylap sa 42 ka nasod samtang ang politikal nga kapintasan mibuto sa 37 ka laing nasod. Nagpuyo sa matag usa niining 79 ka nasod ang mga bata.
Daghang batan-on karong adlawa ang wala gayod makasinati ug kalinaw. Sa pagkatapos sa 1995, diha nay pag-awayay sa Angola sulod sa 30 ka tuig, sa Afghanistan sulod sa 17 ka tuig, sa Sri Lanka sulod sa 11 ka tuig, ug sa Somalia sulod sa 7 ka tuig. Sa sunodsunod nga mga dapit, ang mga politiko masaligong naghisgot sa “mga paagi sa pagpatungha ug pakigdait,” apan ang nagapadayon nga gubat padayong nagadaot sa mga kinabuhi sa mga tawo.
Ang gubat kanunayng nagadaot sa mga bata, apan ang lainlaing matang sa gubat sa bag-ohayng katuigan misangpot sa nagasulbong nga gidaghanon sa nangamatayng sibilyan, lakip sa mga bata. Panahon sa mga gubat sa ika-18 ug ika-19ng mga siglo ug panahon sa unang bahin niining sigloha, mga katunga sa mga biktima sa gubat maoy mga sibilyan. Sa Gubat sa Kalibotan II, nga nagsugod gikan sa 1939 hangtod sa 1945, ang nangamatay nga mga sibilyan miuswag ngadto sa dos tersiya sa nangamatay sa gubat, sa usa ka bahin gumikan sa hilabihang pagpamomba sa mga siyudad.
Sa kataposan sa 1980, ang nangamatay nga mga sibilyan sa gubat miuswag ngadto sa duolan sa 90 porsiyento! Usa ka hinungdan niini mao nga ang mga gubat nahimong mas komplikado. Dili na mag-atubangay ang kasundalohan sa natad-panggubatan. Kadaghanang gubat karong adlawa maoy, dili tali sa mga nasod, kondili sa ilang taliwala. Dugang pa, ang pag-awayay nahitabo diha sa mga balangay o mga siyudad, ug didto, taliwala sa kaluog ug pagkamadudahon, ang mga mamumuno halos walay piling mopatay sa kaaway ug niadtong wala malangkit niana.
Grabe ang kadaot diha sa mga bata. Gibanabana nga sulod sa milabayng napulo ka tuig lamang, sumala sa United Nations Children’s Fund, ang mga gubat nakapatay ug duha ka milyong bata ug nakapabaldado sa upat ka milyon ngadto sa lima ka milyon nga uban pa. Ang gubat naghimong ilo sa kapin sa usa ka milyong bata ug nagpahinabong mawad-ag puy-anan ang 12 ka milyong bata. Tungod sa gubat, mga napulo ka milyong bata ang nakasinatig kadaot sa pangisip.
Ang mga librarya adunay daghang libro mahitungod sa gubat. Kini naghisgot kon sa unsang paagi ug kon nganong ang mga gubat ginaaway; kini naghubit sa mga hinagiban ug mga estratehiya nga gigamit; kini naghandom sa mga heneral nga nagdirihir sa pagpamatay. Ang mga pelikula nagpasiugda sa kahinam ug nagpamenos sa pag-antos gumikan sa gubat. Ang maong mga libro ug mga pelikula diyutay rag gihisgotan bahin sa inosenteng mga biktima. Ang mosunod nga mga artikulo magkonsiderar kon sa unsang paagi ang mga bata gipahimuslan ingong manggugubat, kon sa unsang paagi sila nahimong labing walay-panalipod sa tanang biktima, ug kon nganong kami moingon nga ang mga bata karong adlawa makapahimulos ug tinuod nga masanag nga kaugmaon.