Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong ang Akong Igsoong Lalaki Nakaangkon sa Tanang Pagtagad?

“Ang nakapalibog kanako mao nga sa dihang magpabadlong ang akong mga igsoong lalaki ug babaye, sila makaangkon ug dakong pagtagad​—magbinuotan o dili. Apan tungod kay mora man kog masinugtanon, ako gibalewala lamang.”—18-anyos nga si Kay.a

“Ang akong mga igsoong lalaki ug babaye mas gitagad ug giatiman ug maayo. Ang bisan unsang pagtagad nga akong maangkon kasagarang sa dagway sa pagbadlong. Ganahan ko kon akong masayrang sila usab gibadlong.”—15-anyos nga si Ruth.

“Para nako maorag ang akong magulang nga mga igsoong lalaki ug babaye nakabatog dugang nga mga pribilehiyo ug pagtagad.”—13-anyos nga si Bill.

GIKAN sa adlaw sa atong pagkahimugso, kitang tanan nagkinahanglag pagtagad gikan sa atong mga ginikanan. Ug kon imong gibating wala ka pakitai sa ingon, masabot nga ikaw tingali masakitan ug masuko. Ilabina gayod kon maorag ang imong igsoon​—ang kinamagulangan, ang kinamanghoran, ang labing buotan, o bisan ang labing masukihon​—maoy sikat sa tanang panahon. Hayan mobati ka sama kang David sa dihang siya misulat: “Ingon sa usa ka minatay nga wala nay handomanan, ako nahikalimtan; nahisama ako sa usa ka nabuak nga sudlanan.”​—Salmo 31:12.

Makapasakit ang paglantaw sa usa ka igsoon nga makaangkon sa pagtagad nga buot nimong maangkon. Apan nagpasabot ba gayod kana nga wala ka higugmaa? Dili gayod. Usahay maangkon sa mga batan-on ang ekstrang pagtagad tungod kay aduna silay talagsaong mga katakos o alegreng mga personalidad. Matod pa sa 11-anyos nga si Kenneth: “Bisan tuod ang akong manghod, si Arthur, naa pa sa tersio grado, apil na siya sa banda sa kinto grado. Maayo usab siya sa mga esport ug matematika. Ngani, tag-as kaayo ang iyang grado sa tanan niyang klase sa tunghaan. Usahay ako maghunahunang mas ganahan ang mga tawo kaniya kay kanako, apan wala ako mangabugho kaniya. Buweno, diyutay lang tingali.”

Dayon anaay mga batan-on nga maorag nakaangkon sa dakong pahat sa panahon sa ilang mga ginikanan tungod lamang kay sila ang kinamagulangan​—o ang kinamanghoran. Ang Bibliya nag-ingon bahin sa batan-ong si Jose: “Gihigugma ni Israel si Jose labaw pa kay sa tanan niyang mga anak nga lalaki, sanglit siya maoy iyang anak sa pagkatigulang.” (Genesis 37:3, 4) Sa laing bahin, ang 18-anyos nga si Todd mibati nga ang iyang igsoong lalaki gipaboran kay maoy kinamagulangan. Siya nahinumdom: “Makausa giingnan kami sa pagdalag nindot nga letrato sa bata alang sa proyekto sa tunghaan. Nakakaplag lamang ako ug pipila ko ka letrato ug akong namatikdang daghag letrato ang akong magulang nga lalaki. Nakapahibulong kini kanako kon ngano.”

Kasagaran, hinunoa, ang ekstrang pagtagad gihatag sanglit may mga suliran ang usa ka igsoon​—tingali mga sulirang wala nimo hisayri. “Sa hapit na akong mag-16-anyos, nagkaproblema ang akong magulang nga lalaki,” misaysay si Cassandra, nga karon 22 na. “Wala siya makatino kon buot ba gayod niyang moalagad kang Jehova, ug ang akong mga ginikanan mipunting sa halos tanan nilang pagtagad ngadto kaniya. Niadtong panahona, wala ako makasabot kon ngano. Mibati akong wala na silay pagtagad kanako. Nasubo ako ug mibating sinalikway​—naglagot usab.”

Kon Nganong Sila Magpakitag Paboritismo

Usahay, hinunoa, ang mga ginikanan sad-an sa tumang paboritismo. Usa ka inahan miangkon: “Ako nasayod nga ang akong anak, si Paul, nasakitan sa pagkaamgo sa dakong kalipay nga among gibati sa among anak nga babaye. Iya kaming giprangkahan, ‘Kanunay lang mong magtinan-away ni Papa kon dunay isulti si Liz.’ Sa sinugdan wala kami masayod kon unsay iyang gipasabot. Dayon among naamgohan nga kanunay kaming magtinan-away sa kahimuot sa dihang mosulti si Liz. Sanglit iya kaming gipaamgo, naningkamot kaming dili na kana usbon.”

Apan nganong magpakitag paboritismo ang mga ginikanan? Ang pagpadako kanila mahimong usa ka hinungdan. Pananglitan, kon ang imong inahan nagtubo ingong kinamanghoran, hayan mas ganahan siya sa iyang kinamanghoran. Nga wala lamang makamatikod niana, hayan mokiling siya sa pagdapig kaniya kon dunay kasungian. O ang usa ka ginikanan mosimpatiya sa bata nga managsama ang ilang hilig o interes. Matikdi kon unsay giingon sa Bibliya bahin kang Isaac ug Rebeca labot sa ilang mga anak nga kaluha, si Jacob ug si Esau: “Nanagko ang mga bata, ug si Esau nahimong mangangayam, tawo sa kapatagan, apan si Jacob maoy tawong walay ikasaway, nagpuyo diha sa mga tolda. Ug gihigugma ni Isaac si Esau, sanglit makakaon siya sa kuha niini, samtang si Rebeca nahigugma kang Jacob.”​—Genesis 25:27, 28.

Unsay imong buhaton kon ang imong mga ginikanan daw mopabor sa usa sa imong mga igsoon?b Makapakigsulti ka sa imong mga ginikanan bahin niana sa kalmado, walay pagpanukmat nga paagi. (Proverbio 15:22) Pinaagig matinahurong pagpaminaw kanila, masabtan mo kini sumala sa ilang panglantaw. Lagmit makatabang kini pagpuypoy sa imong kahiubos. (Proverbio 19:11) Matod pa sa usa ka dalagita: “Nasamok gayod ako nga ang akong Mama mas ganahan sa akong igsoong lalaki kay kanako. Sa dihang gipangutana ko siya bahin niana, siya misaysay nga tungod kay siya liwat kaayo kang Papa, maong si Mama ganahan niya. Ug tungod kay ako liwat kaayo kang Mama, si Papa ganahan nako. Sa susama, sanglit si Mama ug ako managsama kaayo, maglagot kami sa usag usa. Ug sanglit ang akong amahan ug igsoong lalaki managsama kaayo, dili sila magkasinabot sa usag usa. Makausang gisaysay niya kini nianang paagiha​—bisan tuod wala gayod ako malipay kaayo niana​—madawat ko kana.”

Dili Samang Pagtagad​—Inhustisya?

Apan, nganong dili na lang tagdong parehas sa mga ginikanan ang usag usa? Si Beth, nga karon 18-anyos na, miingon: “Dihang hapit na ako mag-13-anyos, gibati nakong kami sa akong manghod nga lalaki angayng tagdon nga managsama​—nga parehas gayod. Apan ako ang kanunayng kasab-an, samtang siya pasagdan lamang. Ug siya kanunay ang katabang ni Papa sa pag-ayo sa awto. Maorag mapihigon kaayo.”

Apan ang dili samang pagtagad dili gayod inhustisya. Matikdi kon giunsa ni Jesu-Kristo pagtagad ang iyang mga apostol. Gihigugma gayod niya ang tanan sa 12, apan gidapit lamang niya ang 3 kanila sa pagsaksi sa tinong espesyal nga mga hitabo, lakip na ang pagbanhaw sa anak nga babaye ni Jairo ug ang pagkausab sa dagway. (Mateo 17:1; Marcos 5:37) Dugang pa, dihay linaing suod nga relasyon si Jesus kang apostol Juan. (Juan 13:23; 19:26; 20:2; 21:7, 20) Dili ba kini parehas? Siyempre. Mapihigon ba kadto? Dili gayod. Tungod kay sanglit si Jesus maorag ganahan sa pipila kanila, wala siya magpasagad sa mga panginahanglan sa iyang ubang mga apostol.​—Marcos 6:31-​34.

Sa samang paagi, mahimo tingaling usa sa imong mga igsoon makaangkon ug linaing pagtagad tungod sa mga katakos, personalidad, o mga panginahanglan. Natural, makapasakit ang pagkakita niini. Apan ang pangutana mao, Napasagdan ba gayod ang imong mga panginahanglan? Sa dihang nagkinahanglan ka ug tambag, tabang o pagpaluyo sa imong mga ginikanan, andam ba sila sa pagtabang kanimo? Kon mao, makaingon ka ba gayod nga ikaw biktima sa inhustisya? Ang Bibliya nagdasig kanato sa pagpakiglabot sa uban “sumala sa ilang mga panginahanglan.” (Roma 12:13) Sanglit kamong managsoon maoy mga indibiduwal nga may nagkadaiyang panginahanglan, dili gayod posible alang sa imong mga ginikanan ang pagtagad kaninyong managsama sa tanang panahon.

Si Beth, nga gikutlo sa sinugdan, nakaamgo nga ang parehas nga pagtagad dili kanunayng mapihigon ug ang mapihigong pagtagad dili kanunayng parehas. Siya miingon: “Akong nasabtan nga kami sa akong igsoong lalaki maoy duha ka lahing mga tawo ug kinahanglang tagdon nga managkalahi. Kon pamalandongon, dili ako makatuong wala ko kana masabti niadtong batabata pa ako. Tingali ingon gayod niana ang paagi sa imong panglantaw sa mga butang nianang edara.”

Pagkakat-on nga Magmasinaboton

Oo, “ang paagi sa imong panglantaw sa mga butang” dakog mahimo kon unsaon nimo pagsanong sa imong kahimtang. Sama sa paglantaw sa binulokang mga salamin, ang imong mga emosyon makahanap sa mga butang nga imong makita. Ug ang emosyonal nga panginahanglan sa ginikananong pagtagad ug pag-uyon maoy kusganon. Ang mga tigdukiduki nga si Stephen Bank ug Michael Kahn miingon: “Bisan kon makab-ot sa mga ginikanan ang sulondang kahimtang sa pagtagad sa ilang lainlaing mga anak nga walay pagpihigpihig, sabton gihapon sa matag bata nga ang mga ginikanan nagapabor sa usa sa ilang mga anak.”

Pananglitan, tagda pagbalik ang giingon sa tulo ka batan-on nga gikutlo sa sinugdan. Ang ilang kahimtang maorag malisod gawas lamang sa usa ka kamatuoran: Sila managsoon! Oo, ang matag usa naghunahunang ang uban gitagad ug maayo ug nga siya o ang lain gibalewala na lamang! Kasagaran, diay, ang atong panglantaw sa mga butang natuis ug diyutay. “Mabugnawon ang tawong masinaboton,” nag-ingon ang Proverbio 17:27. Ang pagkamasinaboton mao ang paglantaw sa mga butang diha sa realistiko ug matinuorong paagi, dili emosyonal. Ang pagkamasinaboton hayan motabang kanimo sa pagkaamgo nga bisan tuod ang imong mga ginikanan wala tingali magtagad kaninyong tanan nga managsama, sa kinasingkasing sila interesado kaninyong tanan! Ang pagkaamgo niini makatabang kanimo sa paglikay nga masuko ug maglagot.

Apan, unsa na man kon maorag wala gayod nimo maangkon ang pagtagad nga angay kanimo? Unsay imong mahimo? Tagdon kini sa umaabot nga isyu sa Pagmata!

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 26]

Ang dili samang pagtagad maorag mapihigon