Pagpaniid sa Kalibotan

Gastoso nga Pagkagiyan sa Droga

Usa ka taho sa kagamhanan sa T.B. nagbanabana nga ang mga Amerikano migasto ug $57.3 bilyones sa ilegal nga mga droga sa 1995. Ang cocaine miangkon ug dos-tersiya sa kita, samtang ang heroina, marijuana, ug ubang ginadili nga mga droga mao ang miangkon sa nahibilin. Ang direktor sa White House Office of National Drug Control Policy, si Barry McCaffrey, miingon nga ang gidak-on sa salapi nga gigasto niini nga mga droga makaarang na sa pagbayad sa upat ka tuig nga edukasyon sa kolehiyo alang sa usa ka milyong tawo o 83 ka bilyong litro nga gatas alang sa kulang ug sustansiyang mga bata, nagtaho ang Associated Press. Dugang pa, kining numeroha wala mag-apil sa mga kadaot sa katilingban, sama sa nag-usbaw nga krimen, kabaldahan sa personal ug pamilyahanong mga kinabuhi, ug ang pagkaylap sa mga sakit sama sa hepatitis ug AIDS.

Nahikalimtan nga Balaod

Pila man sa Napulo ka Sugo sa Bibliya ang imong malitok? Nahibaloan sa usa ka pagtuon sa Rio de Janeiro nga kapin sa 1 sa 4 nga taga-Brazil dili makangalan bisag asa niini! Niadtong nahibalo ug labing menos usa sa mga sugo, 42 porsiyento naghisgot sa “Ayaw pagpatay” o “Ayaw pangawat.” Ang uban nahinumdom sa “Ayaw kaibgi ang asawa sa imong silingan” (38 porsiyento), “Tahora ang [imong] amahan ug inahan” (22 porsiyento), ug “Ayaw pagsaksi ug bakak” (14 porsiyento), nagtaho ang Veja. Adunay 13 porsiyento lamang sa mga gipangutana ang nakahinumdom sa ikatulong sugo: “Ayaw gamita ang ngalan sa Diyos sa walay kapuslanan.”

Sayong mga Pasulit Alang sa IQ sa mga Bata

Ang mga siyentipiko nga nagtuon sa tawhanong intelihensiya karon nagtuo nga ang utok sa usa ka masuso moagi sa hinungdanon kaayong yugto niini sa pag-ugmad tali sa pagkatawo ug sa edad nga tulo ka tuig. Gituohan usab nga sa pagsanong sa pangagda sa hunahuna, ang permanenteng mga koneksiyon matukod diha sa utok panahon niini nga yugto. Busa, ang ubang mga ginikanan misugod sa paghatag ug mga pasulit sa IQ sa ilang mga anak sayo pa kaayo sa dili pa sila mosulod sa kindergarten, aron tabangan sila nga makabentaha sa indigay, nagtaho ang Modern Maturity. Bisan pa niana, si Dr. Barry Zuckerman, tsirman sa departamento sa pediatrics sa Boston University School of Medicine, nahangawa sa mga ginikanan kinsa “napugos sa ‘pagpaabtik’ kanunay sa ilang mga bata” sa panlimbasog nga makapatunghag usa ka “hawod nga bata.” Si Richard Weinberg, propesor sa sikolohiya sa bata, nagdugang: “Ang pagpugos sa mga bata sa pagpakig-indig nga sayo pa kaayo kasagaran mosumbalik. Tugoti ang inyong mga bata nga magpahimulos sa ilang pagkabata.”

Mainampingong mga Tigkopya

Ang mga teksto nga naglangkob sa Gregong Kasulatan sa Bibliya makutihong gikopya ug gipasa nga may dakong pag-amping nag-ingon si Dr. Barbara Aland, pangulo sa Institute for New Testament Research, sa Münster, Alemanya. “Ang mga sayop o kausaban tungod sa teolohiya maoy talagsaon,” nagtaho ang Westfälische Nachrichten. Sukad sa 1959 ang institusyon nag-eksamin ug kapin sa 5,000 ka sinulat sa kamot nga mga manuskrito, nga penetsahan gikan sa Edad Medya ug klasikal nga kakaraanan. Mga 90 porsiyento sa mga manuskrito girekord sa microfilm. Nganong ang mga tigkopya sa Bibliya nag-amping pag-ayo nga dili makahimog mga sayop? Tungod kay ilang “giisip ang ilang kaugalingon ingong mga ‘tigkopya’ ug dili mga awtor,” nag-ingon ang mantalaan.

Kini ba Tinuod nga Walay-Caffeine?

Kadtong kinsa sensitibo sa caffeine kasagaran modangop sa usa ka walay-caffeine nga ilimnon ingong kapuli. Apan unsa man ang imong mga purohan nga mabatonan ang tinuod walay-caffeine nga kape sa dihang ikaw mohangyo niana? Sumala sa usa ka taho sa The New York Times, adunay halos 1 sa matag 3. Ang Food and Drug Administration sa T.B. naghubit sa walay-caffeine nga kape nga adunay duha hangtod sa lima ka miligramong caffeine. Apan ang mga sampol gikan sa 18 ka negosyante sa kape sa New York City nagpadayag nga ang gidaghanon sa caffeine dili managsama diha sa usa ka tasa nga lima ka onsa, gikan sa 2.3 ka miligramong caffeine hangtod sa 114 ka miligramo! Matod pa sa National Coffee Association, ang kasagarang tasa sa regular nga kape adunay tali sa 60 ug 180 ka miligramong caffeine.

Tibuok-Yutang Pagpamuril sa Lasang

“Dos-tersiya sa kalasangan sa planeta gidaot na,” nagtaho ang Jornal da Tarde. Sa 80 ka milyong kilometro kuwadrado nga orihinal nga kalasangan sa yuta, 30 milyones na lamang ang nagpabilin. Nakaplagan sa World Wildlife Fund (WWF) nga ang Asia mao ang kontinente nga grabe ang pagkapuril sa lasang, nga 88 porsiyento sa orihinal nga pananom niini ang nadaot. Sa Uropa ang gidak-on maoy 62 porsiyento, sa Aprika 45 porsiyento, sa Latin Amerika 41 porsiyento, ug sa Amerika del Norte 39 porsiyento. Ang Amazonia, dapit sa kinadak-ang tropikanhon nga bagang lasang sa kalibotan, adunay kapin sa 85 porsiyento sa orihinal nga lasang niini ang nahibilin. Ang O Estado de S. Paulo nagkutlo kang Garo Batmanian sa WWF nga nag-ingon: “Ang Brazil may kahigayonan sa paglikay nga masubli ang mga kasaypanan nga gihimo diha sa ubang kalasangan.”

Mga Bahandi Gikawat

Ang dili pa dugayng giluwatan nga balita gikan sa Canada nagpahibalo nga “ang internasyonal nga mga grupo sa krimen nagatumong sa mga bahandi sa Mesopotamia nga nahimong walay depensa ingong resulta sa gubat sa Gulpo sa Persia niadtong 1991,” nagtaho ang World Press Review. Sa 1996, gilungkab sa mga tulisan ang Babylon Museum sa adlawng dako ug gidala ang mga silindro ug mga papang bato nga gikudlitan sa cuneiform nga sinulat. Ang talagsaong karaang mga butang, ang uban panahon pa sa pagmando ni Nabukodonosor II, gibanabana nga mokantidad ug kapin sa $735,000 sa internasyonal nga mga baligyaan sa arte. Ang lain pang dapit nga giplanohan sa mga tulisan mao ang karaang siyudad sa Al-Hadhr. Sa panlimbasog nga maprotektahan ang nahibiling mga bahandi, gitak-opan sa kagamhanan ang tanang pultahan sa siyudad ug mga agianan pinaagi sa mga tisa ug semento, nag-ingon ang magasin.

Katolikong Iglesya Nangayog Pasaylo

Ang Romano Katolikong Iglesya sa Pransiya nagpagawas ug usa ka pormal nga “Deklarasyon sa Paghinulsol,” nga naghangyo sa Diyos ug sa mga Hudiyo ug kapasayloan tungod sa “kawalay-panumbaling” nga gipakita sa Katolikong Iglesya sa paglutos sa mga Hudiyo ilalom sa kagamhanan sa Vichy panahon sa gubat sa Pransiya. Gikan sa 1940 hangtod sa 1944, kapin sa 75,000 ka Hudiyo ang gidakop ug gipapahawa sa Pransiya aron dad-on ngadto sa mga kampo sa kamatayon sa Nazi. Sa usa ka pahayag nga gibasa ni Arsobispo Olivier de Berranger, giangkon sa iglesya nga gitugotan niini ang kaugalingong intereses “sa paglubog sa biblikanhong obligasyon sa pagtahod sa tanang tawo nga gilalang sa dagway sa Diyos,” nagtaho ang mantalaang Pranses nga Le Monde. Bisan kon ang pipila ka klerong Pranses misulti pabor sa mga Hudiyo, ang kadaghanan mipaluyo sa kagamhanang Vichy ug sa mga polisa niini. Ang deklarasyon miingon sa bahin: “Ang iglesya kinahanglang moila nga maylabot sa paglutos sa mga Hudiyo, ug ilabina maylabot sa daghang batok-Semitikong mga pamaagi nga gibaod sa mga awtoridad sa Vichy, ang kawalay-panumbaling milabaw sa kaligutgot. Ang pagpakahilom mao ang naandang paagi, ug ang pagsulti pabor sa mga biktima maoy talagsaon. . . . Karon, kami mosugid nga kini nga pagpakahilom maoy usa ka sayop. Kami usab nakaamgo nga ang iglesya sa Pransiya napakyas sa tahas niini ingong edukador sa mga konsensiya sa mga tawo.”

Malaglagong mga Bakukang?

Sukad nga ang red palm nga mga bakukang miabot sa Peninsula sa Arabia wala pay 20 ka tuig kanhi, kining gamayng insekto nagbangag ug linibong date palm ug nagpahinabog dako kaayong kadaot. “Gani adunay mga kahadlok nga ang mga date—ang 5,000-anyos nga ‘bunga sa kinabuhi’ sa Arabia—mahimong mahanaw,” nagtaho ang The Economist. Ang bakukang, nagsukod ug lima ka sentimetro lamang ang gitas-on, mobangag ug daghang tunel ilalom sa lawas sa palma ug hinayhinayng mopatay sa kahoy. Ang mga pamatay-peste wala kaayoy epekto sa insekto, ug kini kusog nga nagapadayon sa pagdaghan sa tibuok rehiyon.

Mga Kaayohan sa Edaran nga mga Empleyado

Ang mga mamumuo nga kapin sa 47 ang edad mas abtik ug mas maayong motrabaho sa buntag kay sa batabata nilang mga kauban, nagtaho ang The Times sa London. Sanglit kini nga kahimtang hayan mabali sa hapon, si Tom Reilly, sa John Moores University sa Liverpool, nagsugyot nga ang mga amo mag-eskedyul sa edaran nga mga empleyado sa buntag sayo nga relyibo ug ang mga batabata alang sa mga panghapon ug mga panggabii. Ang mga mamumulong sa komperensiya sa British Medical Association bahin sa pagkatigulang nagbutyag usab nga ang mga supermarket ug mga tindahan nga ikaw ray mosilbi sa imong kaugalingon sagad mopalabi sa pagpatrabaho sa edarang mga tawo. Ngano? Tungod kay sila nagpakita ug labaw nga kabalaka sa mga pumapalit ug makahibalo kon unsaon pagbuhat sa mga butang nga walay sinulat nga mga instruksiyon. Sila usab nagsunod sa “mga sukdanan sa pamatasan nga lagmit gihiklin na sa kompaniya,” nagtaho ang mantalaan.