Pagkontrolar sa “Social Phobia”

“Ang labing hinungdanong butang nga hinumdoman sa mga tawo nga dunay mga phobia mao nga ang mga phobic disorder matambalan. Dili kana usa ka butang nga kinahanglang padayon nilang antoson.” —Dr. Chris Sletten.

IKALIPAY, daghang dunay social phobia natabangan sa pagpamenos sa ilang kabalaka ug bisan sa pag-atubang sa sosyal nga mga kahimtang nga ilang gikahadlokan sulod sa daghang tuig. Kon nag-antos ka sa social phobia, magmasaligon nga ikaw usab makakat-on ug makapauswag nga mga paagi sa pagsagubang niining dili-normal nga kahimtang. Aron mabuhat kana, kinahanglan nimong itumong ang pagtagad sa (1) imong pisikal nga mga simtomas, (2) imong gituohan bahin sa mga kahimtang nga imong gikahadlokan, ug (3) panggawi nga ipatungha sa imong mga kahadlok.

Makatabang ang mga prinsipyo sa Bibliya. Tinuod, ang Pulong sa Diyos dili usa ka medikal nga teksbok, ni naghisgot kini sa termino nga “social phobia.” Bisan pa niana, ang Bibliya makatabang kanimo sa “pagbantay sa praktikal nga kaalam ug katakos sa panghunahuna” sa dihang nagdumala sa imong mga kahadlok.​—Proverbio 3:​21; Isaias 48:17.

Pagdumala sa Imong mga Simtomas

Ang pisikal nga mga simtomas sa social phobia magkalainlain sa matag tawo. Sa unsang paagi ang imong lawas mosanong samtang nagkaduol ka sa gikahadlokang kahimtang? Nangurog ba ang imong mga kamot? Kusog ba ang pagkuba sa imong dughan? Nagsuol ba ang imong tiyan? Gipaningot o nanlipaghong ka ba, o naughan ba ang imong baba?

Ibutang ta, dili-makapahimuot nga mamalandong nga panington, magkabungabunga, o mangurog atubangan sa uban. Apan ang kabalaka kon unsay lagmit mahitabo dili makatabang. Si Jesus haom nga nangutana: “Kinsa ba kaninyo nga pinaagi sa pagkabalaka makadugang ug usa ka siko sa gitas-on sa iyang kinabuhi?” (Mateo 6:27; itandi ang Proverbio 12:25.) Sa pagkatinuod, ang paghunahuna sa imong mga simtomas ug kon unsay hunahuna sa uban niana mopasamot lamang sa kahimtang. “Ang paghanduraw nga ang uban makamatikod nga ginerbiyos sila labi pa ganing makapabalaka sa mga tawo nga dunay social phobia,” nag-ingon ang The Harvard Mental Health Letter. “Ilang gipaabot ang mosangpot nga kabakikaw ug dili-hustong panglihoklihok​—usa ka pagdahom nga magpahinabog dugang mga kahadlok sa dihang nagkaduol sila sa gikahadlokang mga kahimtang.”

Mahimo nimong mamenosan ang kagrabe sa imong mga simtomas pinaagi sa pagbansay sa hinay nga pagginhawa gikan sa baba sa atay. (Tan-awa ang kahon nga “Bantayi ang Imong Pagginhawa!”) Makatabang usab ang regular nga pisikal nga ehersisyo ug pagparelaks sa kaunoran. (1 Timoteo 4:8) Basin gikinahanglan usab nimo nga mohimog mga kausaban sa estilo sa pagkinabuhi. Pananglitan, ang Bibliya nagtambag: “Labi pang maayo ang usa ka hakop nga pahulay kay sa duha ka hakop nga hagong trabaho ug paghakop sa hangin.” (Ecclesiastes 4:6) Busa seguroa nga igo ang imong pahulay. Dugang pa, bantayi ang imong gikaon. Ayaw pagsal-ang ug kaon o mokaon nga dili-tingkaon. Mahimong kinahanglanon nga menosan ang caffeine, nga mahimong pangunang hinungdan nga matukbil ang kabalaka.

Labaw sa tanan, magmapailobon. (Ecclesiastes 7:8) Usa ka tem sa mga doktor nagtaho: “Ngadtongadto, mamatikdan nimo nga, bisan tuod mokiling ka pa gihapon sa pagbati ug diyutayng kabalaka sa pipila ka sosyal nga kahimtang, ang kagrabe sa mga simtomas sa imong lawas mokunhod pag-ayo. Labing hinungdanon, uban sa pagbansay, mouswag ang imong pagsalig sa kaugalingon, ug mas maandam ka sa pag-apil sa sosyal nga mga okasyon nga imong gikahadlokan.”

Analisaha ang Imong Gikahadlokang mga Pagtuo

Gikaingon nga dili nimo masinati ang usa ka pagbati kon dili nimo masinati una ang usa ka hunahuna. Morag tinuod kini bahin sa social phobia. Busa, aron mamenosan ang imong pisikal nga mga simtomas, basin kinahanglang susihon nimo ang “nakapahasol nga mga hunahuna” nga nagsugnod niana.​—Salmo 94:19.

Ang ubang mga eksperto nag-ingon nga ang social phobia, sa diwa, maoy kahadlok nga dili-mauyonan. Pananglitan, samtang anaa sa sosyal nga katigoman, ang dunay social phobia moingon tingali sa iyang kaugalingon, ‘Kataw-anan ako tan-awon. Lagmit namatikdan sa mga tawo nga dili gayod ako mohaom. Seguradong ang tanan nagbugalbugal kanako.’ Ang dunay social phobia nga ginganlag Tracy may ingon nianang mga pagbatia. Apan, ngadtongadto iyang gianalisar ang iyang mga pagtuo. Iyang naamgohan nga ang mga tawo may mas maayong buhaton sa ilang panahon kay sa pag-analisar ug paghukom kaniya. “Bisan pag duna akoy gisulti nga makalaay,” si Tracy mihinapos, “makataronganon ba alang sa laing tawo nga dili-mouyon sa akong pagkatawo tungod niini?”

Sama kang Tracy, basin kinahanglan nimong analisahon ang imong hiwi nga panghunahuna bahin sa kalagmitan​—ug sa kagrabehon​—sa dili-pag-uyon sa uban diha sa sosyal nga mga kahimtang. Duna ba gayoy lig-ong katarongan sa pagtuo nga ang mga tawo mapikal kanimo kon matinuod ang imong kinangil-arang gikahadlokan? Bisan pag ang uban mapikal, duna bay hinungdan sa paghinapos nga dili ka makalahutay sa kalisdanan? Ang hunahuna ba sa laing tawo mag-usab gayod sa bili sa imong pagkatawo? Ang Bibliya maalamong nagtambag: “Ayaw tuohi ang tanang pulong nga isulti sa mga tawo.”​—Ecclesiastes 7:21.

Usa ka tem sa mga doktor nga nagsulat bahin sa social phobia nag-ingon: “Ang mga suliran motungha sa dihang ang mga tawo nabalaka pag-ayo sa dili-kalikayang mga pagsalikway nga mahitabo sa kinabuhi. Ang pagsalikway makapahigawad gayod. Sa pagkatinuod makapahiubos gayod kini. Apan dili kinahanglang makapahugno kini kanimo. Sa pagkatinuod dili kini usa ka katalagman gawas kon himoon nimo kining ingon niana.”

Ang Bibliya nagtabang kanato sa paglantaw sa atong kaugalingon sa realistikanhong paagi. Kini miila: “Kitang tanan mangapandol man sa makadaghan.” (Santiago 3:2) Oo, walay usa nga nahigawas sa kadili-hingpit ug sa usahay makauulawng mga epekto niini. Ang pag-ila niini motabang kanato sa pagdawat sa mga kahuyangan sa uban, ug kini magdasig sa uban nga mahimong sama ka masinaboton kanato. Bisan unsa pay mahitabo, ang mga Kristohanon nahibalo nga ang usa kansang pag-uyon hinungdanon gayod mao ang kang Jehova nga Diyos​—ug dili niya isentro ang pagtagad sa atong mga kasaypanan.​—Salmo 103:​13, 14; 130:3.

Pag-atubang sa Imong mga Kahadlok

Aron modaog sa imong pakigbugno sa social phobia, sa madugay o sa madali kinahanglan nimong atubangon ang imong mga kahadlok. Sa sinugdan, ang paghunahuna lamang niini morag makahahadlok. Hangtod karon, tingali gilikayan nimo ang sosyal nga mga kahimtang nga magpukaw sa imong mga kahadlok. Apan, lagmit kini nakapadaot lamang sa imong pagsalig ug nagpalig-on pa sa imong mga kahadlok. Uban sa maayong katarongan, ang Bibliya nag-ingon: “Ang usa nga nagalain sa iyang kaugalingon nagapangita sa iyang kaugalingong hakog nga tinguha; batok sa tanang praktikal nga kaalam siya makiglantugi.”​—Proverbio 18:1.

Sa kaatbang, ang pag-atubang sa imong mga kahadlok hayan magpamenos sa imong kabalaka.a Si Dr. John R. Marshall nag-ingon: “Kasagaran gidasig namo ang among mga pasyente nga dunay social phobia​—ilabina kadtong kansang mga kahadlok medyo limitado, sama sa pagpakigpulong sa publiko​—nga pugson ang ilang kaugalingon nga mahimong aktibo sa mga kahimtang ug mga organisasyon nga nagkinahanglag pakigkontak sa mga tawo.”

Ang pag-atubang sa mga kahimtang nga imong gikahadlokan magpakombinsir kanimo (1) nga ang makauulawng mga apan kasagaran kaayong dili mosangpot sa dili-pag-uyon sa uban ug (2) nga bisan pag kini mosangpot gayod sa dili-pag-uyon, dili kini usa ka katalagman. Apan, hinumdomi nga magmapailobon sa imong pag-uswag. Dili ka maulian sa usa ra ka gabii, ni realistikanhon ang pagdahom nga mawala ang tanang ilhanan sa social phobia. Sumala kang Dr. Sally Winston, ang tumong sa pagtambal maoy, dili ang pagwagtang sa mga simtomas, kondili ang paghimo niining dili hinungdanon. Kon dili kini hinungdanon, siya miingon, kini mawala o labing menos moarang-arang.

Ang mga Kristohanon dunay lig-ong panukmod sa pagbuntog sa sosyal nga mga kahadlok. Sa pagkatinuod, sila giingnan nga ‘tagdon ang usag usa aron sa pagpasibot sa paghigugma ug sa maayong mga buhat, nga dili talikdan ang atong mga panagkatigom.’ (Hebreohanon 10:​24, 25) Sanglit ang Kristohanong kalihokan kasagarang maglangkit sa pagpakiglabot sa uban, ang pagpaningkamot sa pagkontrolar sa imong sosyal nga mga kahadlok makatabang ug dako sa imong espirituwal nga pag-uswag. (Mateo 28:​19, 20; Buhat 2:​42; 1 Tesalonica 5:14) Iduol ang maong butang kang Jehova nga Diyos diha sa pag-ampo, kay siya makahatag kanimo ug “gahom nga labaw sa kasarangan.” (2 Corinto 4:7; 1 Juan 5:​14) Hangyoa si Jehova nga tabangan ka nga makabaton ug timbang nga panglantaw bahin sa pag-uyon sa uban ug sa pag-ugmad ug gikinahanglang mga katakos sa pagbuhat kon unsay iyang gikinahanglan.

Sa pagkatinuod, ang mga suliran sa matag usa nga nag-antos maoy talagsaon, ug ang matag usa dunay lainlaing kababagan nga atubangon ug lainlaing maayong mga kinaiya nga mahimong gamiton. Ang uban miuswag pag-ayo pinaagi sa paggamit sa mga sugyot nga gihisgotan. Dunay mga kaso diin kinahanglan tingali ang dugang nga tabang. Pananglitan, ang uban natabangan sa medisina.b Ang uban nangayog tabang sa eksperto sa mental nga kahimsog. Ang Pagmata! wala magsugyot o magduso ug bisan unsang partikular nga matang sa pagtambal. Kon ang usa ka Kristohanon magtinguha nianang maong pagtambal kana maoy personal nga desisyon. Apan, kinahanglang mag-amping siya nga ang bisan unsang pagtambal nga iyang dawaton dili kasukwahi sa mga prinsipyo sa Bibliya.

Mga Tawo nga “May mga Pagbating Sama sa Atoa”

Ang Bibliya mahimong tinubdan sa dakong pagdasig, kay naundan kini sa tinuod-kinabuhing mga panig-ingnan sa mga tawo nga nagbuntog sa personal nga mga kababagan aron sa pagbuhat kon unsay gibaod sa Diyos kanila. Tagda si Elias. Ingong usa sa pangunang mga manalagna sa Israel, gipasundayag niya ang morag sama sa labaw-tawhanong kaisog. Bisan pa niana, ang Bibliya nagpasalig kanato nga “si Elias usa ka tawo nga may mga pagbating sama sa atoa.” (Santiago 5:17) Wala siya mahigawas sa mga yugto sa grabeng kahadlok ug kabalaka.​—1 Hari 19:​1-4.

Ang Kristohanong apostol Pablo miadto sa Corinto “sa kahuyang ug sa kahadlok ug uban ang labihan nga pagkurog,” nga dayag nga dunay grabeng mga pagduhaduha sa iyang mga katakos. Ug nahiagom gayod siya sa usa ka sukod sa dili-pag-uyon. Sa pagkatinuod, ang pipila ka magsusupak nag-ingon bahin kang Pablo: “Ang iyang pagkaania sa personal maoy maluya ug ang iyang pagpamulong talamayon.” Apan, walay timailhan nga gitugotan ni Pablo ang hiwing hunahuna sa uban sa pag-impluwensiya sa iyang paglantaw sa iyang kaugalingon o sa iyang mga katakos.​—1 Corinto 2:​3-5; 2 Corinto 10:10.

Si Moises kulag pagsalig sa iyang katakos sa pagduol kang Paraon, nga nag-angkong “hinay mamulong ug yungit ug dila.” (Exodo 4:10) Bisan pag si Jehova nga Diyos misaad nga tabangan siya, si Moises nangaliyupo: “Dili, Ginoo, palihog pagpadala ug lain.” (Exodo 4:​13, Today’s English Version) Wala mamatikdi ni Moises ang iyang mga katakos, apan si Jehova nakamatikod niana. Iyang gilantaw si Moises nga takos sa mental ug pisikal sa pagtuman sa asaynment. Sa gihapon, si Jehova mahigugmaong nagtagana kang Moises ug katabang. Wala niya pugsa si Moises sa pag-atubang kang Paraon nga mag-inusara.​—Exodo 4:​14, 15.

Si Jeremias usab maoy talagsaong panig-ingnan niining bahina. Sa dihang gisugo siya ingong manalagna sa Diyos, kining batan-ong lalaki mitubag: “Intawon, Oh Soberanong Ginoong Jehova! Ania ako dili gayod makamaong mosulti, kay ako usa ka bata lamang.” Ang kalig-on sa pagtuman sa iyang asaynment dili kinaiyanhon kang Jeremias. Bisan pa niana, si Jehova nagauban kaniya. Gitabangan niya si Jeremias nga mahimong “usa ka kinutaang siyudad ug usa ka haliging puthaw ug tumbagang mga paril batok sa tibuok yuta.”​—Jeremias 1:​6, 18, 19.

Busa, kon ang mga kahadlok ug mga kabalaka magpaantos kanimo, ayaw paghinapos nga kulang ka sa pagtuo o nga si Jehova nagsalikway kanimo. Sa kaatbang, “si Jehova haduol niadtong dugmok ug kasingkasing; ug kadtong maluya sa espiritu iyang ginaluwas.”​—Salmo 34:18.

Sa pagkatinuod, ang mga panig-ingnan sa Bibliya nga gihisgotan sa ibabaw nagpakita nga bisan ang lig-ong mga tawo sa pagtuo nakigbisog sa mga pagbati sa pagkadili-takos. Samtang wala magkinahanglan ug labaw pa kay sa makataronganong mahatag sa matag usa, gitabangan ni Jehova si Elias, Pablo, Moises, ug Jeremias sa pagpalampos ug labaw pa kay sa ila tingaling gidahom. Sanglit si Jehova “nasayod pag-ayo sa pagkahulma kanato, nga nahinumdom nga kita abog,” magmasaligon nga mabuhat niya ang susama alang kanimo.​—Salmo 103:14.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 8]

Bantayi ang Imong Pagginhawa!

ANG pipila nga dunay social phobia makapakunhod sa kagrabehon sa ilang pisikal nga mga simtomas pinaagi sa paghatag ug pagtagad sa ilang pagginhawa. Sa sinugdan, kini morag talagsaong paminawon. Kon buot hunahunaon, ang tanan nahibalo kon unsaon pagginhawa! Apan ang mga eksperto nag-ingon nga daghang tawo nga dunay dili-normal nga kabalaka wala magginhawa sa hustong paagi. Kasagaran, ang ilang pagginhawa sobra ka mabaw, sobra ka paspas, o kadaghanan naggikan sa dughan.

Bansaya ang paghanggab ug pagbuga ug hangin nga hinayhinay. Ang pagginhawa agi sa ilong inay kay agi sa baba mas makapasayon niini. Dugang pa, kat-oni ang pagginhawa gikan sa baba sa atay, sanglit ang pagginhawa gikan sa ibabawng bahin sa imong dughan magpasamot sa risgo nga masobraan sa hangin. Aron masulayan ang imong kaugalingon niining bahina, sa dihang nagtindog, itapion ang usa ka kamot tungod sa baba sa atay ug ang lain sa tungatunga sa imong dughan. Samtang nagginhawa, matikdi kon haing kamota ang labaw nga naglihok. Kon ang kamot diha sa imong dughan, kinahanglang magbansay ka sa pagginhawa gikan sa baba sa atay.

Siyempre, dili tanang gininhawa kinahanglang maggikan sa baba sa atay. (Ang normal nga gikusgon sa baba-sa-atay-ngadto-sa-dughan nga mga pagginhawa maoy 4 sa 1, apan mag-usab-usab kini usahay.) Ug angayan ang pahimangno: Kadtong dunay nagsugmatsugmat nga mga balatian sa respiratoryo​—⁠sama sa emphysema o hubak​—⁠kinahanglang mokonsulta sa doktor sa dili pa mosagop ug bag-ong paagi sa pagginhawa.

[Kahon sa panid 9]

Sa Dihang ang Kahadlok Mosangko sa Kalisang

ALANG sa pipila nga dunay social phobia, ang kabalaka hilabihan kaayo nga kini mosangko sa atake sa kalisang. Kining kalit, naghingaping kakuyaw kasagarang maghimo sa biktima nga masobrahan sa hangin, kakuyapon, ug nagtuo nga siya giatake sa kasingkasing.

Ang mga eksperto nag-ingon nga labing maayo nga dili pakigbisogan ang pag-atake. Hinunoa, ilang gitambagan ang nag-antos nga agwantahon ang kabalaka hangtod kini molabay. “Dili ka makapugong niana sa dihang magsugod kana,” matod ni Jerilyn Ross. “Kinahanglang magpadayon ug matapos kana sa kinaiyanhong paagi. Sultihi lang kanunay ang imong kaugalingon nga makuyaw kana, apan dili kana peligroso. Molabay lang kana.”

Si Melvin Green, direktor sa usa ka ahensiya nga nagtambal sa agoraphobia, nagpakasama sa pag-atake sa usa ka gamayng balod nga makitang nagpaingon sa baybayon. “Kini naghawas sa pagsugod sa imong pagbatig kabalaka,” siya miingon. “Samtang ang balod magkaduol sa mamala kini magkadako. Kini naghawas sa imong pagbatig kabalaka nga nagkagrabe. Sa dili madugay ang balod dako na kaayo ug motuybo. Dayon mag-anam kinig ka gamay hangtod nga mapusgay kini diha sa baybayon. Kining maong hulagway naghawas sa sinugdanan ug pagkatapos sa atake sa kabalaka.” Si Green nag-ingon nga ang mga nag-antos kinahanglang dili makigbisog sa mga pagbati kondili pasagdan kana hangtod nga kana molabay.

[Mga hulagway sa panid 8, 9]

Sa pagtabang sa paghupay sa kabalaka, bantayi ang imong gikaon, pag-ehersisyo kanunay, ug batoni ang igong pahulay

[Mga hulagway sa panid 10]

Si Jehova mitabang sa mga tawo sama kang Moises sa pagpalampos ug labaw pa diha sa ilang pag-alagad kay sa ila tingaling gidahom