Gikonsiderar Pag-usab sa mga Doktor ang Walay-Dugo nga Pagdisdis

SI Janet, usa ka Canadiana, misaysay ngadto sa iyang anak nga lalaki kon nganong duna siyay AIDS. Natakdan siya sa iyang bana sa maong sakit una siya mamatay. Sa baylo, ang iyang bana, usa ka hemophiliac, lagmit nataptan ug AIDS pinaagi sa usa ka tipik nga dugo. Ang makalilisang nga mga hitabong sama niini maoy usa lamang sa mga hinungdan nga nagtukmod sa medikal nga komunidad sa pagkonsiderar pag-usab sa pag-abono ug dugo ingong naandang paagi. Sa pagkatinuod, usa ka ulohang balita sa The New York Times niining tuiga nag-ingon: “‘Walay-Dugo’ nga Pagdisdis Nakaangkon ug Bag-ong Pagdawat.”

Daghang medikal nga mga komperensiya ang nagpasiugda sa nag-uswag nga kaikag sa walay-dugo nga pagdisdis. Lakip niadtong gihimo sa miaging tuig mao ang duha sa Tinipong Bansa (sa Boston ug Atlanta), usa sa Canada (Winnipeg), ug usa sa Latvia (Riga), nga maoy usa ka internasyonal nga komperensiya alang sa Sidlakang Uropa.

Human sa kapin sa 50 ka tuig nga pagsalig sa mga pag-abono ug dugo, nganong ang kapin sa 1,400 ka propesyonal gikan sa 12 ka nasod mitambong niining upat ka komperensiya nga nagmantala sa walay-dugo nga pagdisdis ingong “ang paagi sa umaabot,” sumala sa pagpahayag niana sa usa ka ulohang balita sa mantalaan? Unsay gipasiugda niini nga mga komperensiya mahitungod sa bag-ong mga droga, kahimanan, ug mga paagi nga makaapektar sa pagtambal nga mabatonan sa imong pamilya?

Nganong Nagdukiduki Alang sa mga Kapilian?

Ang pangunang panukmod mao ang kawalay-katakos sa pagbantay sa mga suplay sa dugo. Pananglitan, ang Globe and Mail sa Toronto, sa Enero 31, 1998, mikomento bahin sa “nahugawang-dugo nga trahedya” sa Canada sa katuigang 1980: “Ang Hepatitis C maoy posibleng makaluya nga sakit sa atay nga niana walay tambal. . . . Ingon ka daghan sa 60,000 ka Canadiano ang hayan nataptan sa maong virus pinaagi sa nahugawang dugo, nga nagkahulogang ingon ka daghan sa 12,000 ang mahimong mamatay ingong resulta sa dala-sa-dugo nga hepatitis.”

Bisan tuod ang mas bag-ong mga pamaagi sa pagsusi nagpamenos pag-ayo sa kapeligrohan, si Maghuhukom Horace Krever miingon sa komperensiya nga gihimo sa Winnipeg: “Ang suplay sa dugo sa Canada dili gayod bug-os nga luwas, ug dili gayod mahimong luwas. Ang paggamit ug dugo dili-kalikayang maglangkit ug mga risgo.” Ug ang mga risgo sa pagpasa ug sakit o pagpahinabo ug grabeng reaksiyon mouswag uban sa matag yunit sa dugo nga gidugang.

Sa Riga, si Dr. Jean-Marc Debue, sa Clinique des Maussins, sa Paris, mihinapos: “Kaming mga doktor kinahanglang magkonsiderar pag-usab sa among kasagarang paagi sa pagtambal. . . . Ang pag-abono ug dugo naglugway sa kinabuhi sa daghang pasyente, apan naghilo usab kini sa kinabuhi sa uban pinaagi sa paghatag kanilag walay-kaayohan nga sakit.”

Ang mga pamaagi sa pagsusi kon nahugawan ang dugo morag naiwit na sa bag-ong mga kapeligrohan sa sakit ug busa hayan nga dili makapanalipod batok niana. Pananglitan, si Dr. Paul Gully, sa Ottawa, Ontario, Canada, miingon: “Ang Hepatitis G maoy bag-ong gihubit nga RNA virus; ang pagpasa pinaagi sa pag-abono nahitabo apan ang bag-ong risgo wala pa mahibaloi.”

Ang dugang kapeligrohan gitaho sa linaing medikal nga isyu sa magasing Time: “Ang mga pag-abono makapaluya sa imyun nga sistema, . . . nga maghimo sa pasyente nga daling maimpeksiyon, mas hinay nga maayo ug mas dugayng maulian.”

Ang laing hinungdan mao ang madaginot nga salapi. Sa Tinipong Bansa, sumala sa magasing Time, ang matag pag-abono ug dugo mobalor ug $500. Ug sa pipila ka dapit, ang suplay sa dugo nagakamenos tungod kay diyutay na lang ang modonar.

Makadaginot pa ang mga pasyente nga nakaagom sa walay-dugo nga pagdisdis ingong resulta sa mas menos nga gidaghanon sa impeksiyon ug mas mubo nga pag-estar sa ospital. Namulong sa Winnipeg, si Durhane Wong-Rieger, sa Canadian Hemophilia Society, miingon bahin sa walay-dugo nga pagdisdis: “Gibati namo nga kinahanglanon kini. Madaginoton kini ug magpaarang-arang gayod sa panglawas sa mga pasyente.”

Duna usab ing nag-uswag nga panginahanglan sa walay-dugo nga pagdisdis sa mas daghang nagpaluyo nga mga pasyente. Si Dr. David Rosencrantz, sa Legacy Portland Hospitals (Oregon, T.B.A.), miingon nga sa sinugdan “100% niadtong mianhi kanamo mihimo niana tungod sa relihiyon.” Apan, karon labing menos 15 porsiyento ang mopalabi sa medikal nga mga kapilian kay sa pag-abono ug dugo, apan dili tungod sa relihiyosong tanlag.

Lainlaing mga Panglantaw

Sa upat ka komperensiya, ang pangunang punto nga gikauyonan mao nga ang paggamit sa kaugalingong dugo mas luwas kay sa paggamit ug dugo nga gidonar sa ubang mga tawo. Tungod niini, ang uban nagrekomendar nga tipigan ang kaugalingong dugo una pa sa operasyon. Bisan pa niana, daghan ang nag-ingon nga walay panahon sa pagtipig sa dugo panahon sa mga emerhensiya. Dugang pa, anaa ang relihiyosong pagsupak sa mga Saksi ni Jehova sa paggamit ug bisan unsang tinipigang dugo.a

Si Dr. Bruce Leone, sa Duke University, North Carolina, T.B.A., misulti sa Canadianhong komperensiya: “Ang una-operasyon nga pagdonar [sa kaugalingong dugo] mahal, dakog bayranan sa serbisyo, wala magwagtang sa labing kasagarang hinungdan sa kamatayon nga nalangkit sa pag-abono [nga mao ang sayop sa eskribyente o sa pamaagi] ug nagkinahanglan ug taas nga panahon una pa sa pagdisdis.”

Daghang doktor ang nagpaluyo sa padayon nga pag-ugmad ug mga tambal ug mga paagi nga mopamenos pag-ayo sa paggamit ug giabonong dugo. Sila nangusog nga ang pag-abono ug dugo kinahanglang gamiton lamang sa emerhensiyang mga kahimtang. Sa laing bahin, ang uban karon kinaiyanhong nagwagtang sa bug-os sa mga pag-abono ug dugo gikan sa ilang pagpanambal. Ilang gipunting ang lisod kaayong mga operasyon​—pag-ilis sa bat-ang, komplikadong pagdisdis sa utok, open-heart nga pagdisdis diha sa mga masuso ug sa mga hamtong na​—nga gihimong walay pag-abono, uban ang daling pagkaayo sa pasyente.

Sa pagkakaron, dunay kapin sa 100 ka ospital sa tibuok kalibotan ang dunay walay-dugo nga mga programa, nga niana kapin sa 70 ang anaa sa Tinipong Bansa. Sa pagkatinuod, karon dunay kapin sa 88,000 ka doktor sa tibuok kalibotan nga nakigkooperar sa mga pasyente nga dili gusto ug dugo.

Bag-ong mga Paagi

Sa komperensiya sa Atlanta, daghang mamumulong ang miangkon nga unang nakaugmad ug usa ka linaing paagi sa dihang nagtambal sa mga Saksi ni Jehova.b Daghan ang nagpahayag sa mga hunahuna ni Dr. James Schick, sa Encino-Tarzana Regional Medical Center, sa Los Angeles, kinsa miingon nga tungod sa bag-ong mga pamaagi nga naugmad samtang nag-atiman sa ahat-pagkahimugso nga mga masuso sa mga Saksi ni Jehova, karon naggamit siya ug 50 porsiyentong menos nga dugo sa tanan niyang gagmayng mga pasyente. Siyempre, ang maong bag-ong mga pamaagi napamatud-ang bililhon usab uban sa mga hamtong.

Si Dr. Jean-François Hardy, sa Montreal Heart Institute, miingon: “Ang walay-dugo nga pagdisdis dili makab-ot uban sa tabang sa bisan unsang usa ra ka pagtambal . . . Hinunoa, kining maong tumong makab-ot lamang pinaagi sa pagkombinar sa lainlaing mga estratehiya.”

Lakip sa bag-ong mga paagi mao ang (1) una-operasyon nga pagpangandam, (2) pagsanta sa pag-agas ug dugo panahon sa pagdisdis, ug (3) human-operasyon nga pag-atiman. Dayag, ang tanang paagi sa pagdisdis maapektohan pag-ayo sa panahon, nga mao, kon duna bay panahon una pa niana sa pagpalig-on sa panglawas sa pasyente alang sa pagdisdis o walay panahon tungod kay ang emerhensiyang pagdisdis kinahanglang himoon.

Ang labing maayong paagi sa walay-dugo nga pagdisdis mao ang una-operasyon nga pagtambal nga magpauswag sa ihap sa selula sa dugo ug magpaarang-arang sa katibuk-ang panglawas. Naglakip kini sa epektibo kaayong mga iron supplement ug mga bitamina maingon man, kon haom, sa mga dosis sa artipisyal nga erythropoietin, usa ka droga nga magpalihok sa uyok sa bukog sa pasyente sa paggama ug pulang mga selula sa dugo. Ang teknolohiya nga nagtugot sa microanalysis nga gipadali naghimong posible sa pagkuha ug menos nga dugo alang sa pagsusi ug bisan pa niana makakuha ug mas daghang resulta gikan nianang gikuha. Hinungdanon kini alang sa ahat-pagkahimugso nga mga masuso ug sa gulanggulang nga mga pasyente nga naagasan ug daghang dugo.

Makatabang usab ang mga volume expander, mga pluwido nga ipaagi sa ugat aron sa pagpauswag sa gidaghanon sa dugo. Ang hyperbaric oxygen chamber usab gigamit sa pipila ka pasilidad sa pagtabang sa pagsuplemento sa mga panginahanglan sa oksiheno sa usa ka pasyente nga giagasan ug daghan kaayong dugo. Sa Atlanta, si Dr. Robert Bartlett misaysay nga ang oxygen chamber maoy epektibong tabang apan kinahanglang mainampingong gamiton tungod kay ang tag-as nga dosis sa oksiheno makahilo.

Alang sa ikaduhang ang-ang, pagsanta sa pag-agas sa dugo panahon sa operasyon, dunay daghan kaayong bag-ong mga instrumento ug mga teknolohiya. Motabang kini sa pagpamenos sa pag-agas sa dugo; dili kaayo ipasulod sa lawas, nga nagpamenos sa pag-agas sa dugo ug sa samad; o motabang dihadiha sa pagkuha ug paggamit sa kaugalingong dugo sa pasyente nga moagas unta panahon sa pagdisdis. Tagda ang pipila lamang sa bag-ong mga paagi.

◼ Ang electric cautery device naggamit ug kainit sa pagpahunong sa pagdugo sa mga ugat.

◼ Ang argon beam coagulator motabang sa pagpahunong sa pagdugo panahon sa pagdisdis.

◼ Ang harmonic scalpel naggamit sa vibration ug friction sa paghiwa ug pagpatibug-ok sa dugo sa halos samang higayon.

◼ Panahon sa pipila ka matang sa pagdisdis, ang mga droga sama sa tranexamic acid ug desmopressin kasagarang gigamit sa pagpausbaw sa pagtibug-ok sa dugo ug pagpamenos sa pagdugo.

◼ Ang hypotensive anesthesia magpamenos sa pag-agas sa dugo pinaagi sa pagpaus-os sa presyon sa dugo.

Hinungdanon usab ang pagpauswag sa panahon-sa-operasyon nga mga blood salvage machine. Panahon sa operasyon, kini mokuha pagbalik ug dihadiha mogamit pag-usab sa kaugalingong dugo sa pasyente, nga dili na kinahanglang tipigan kini.c Ang mas bag-ong mga makina, bisan tuod nagpabiling konektado sa pasyente, makapabulagbulag gani sa dugo ngadto sa mga bahin niini ug mogamit pag-usab niadtong gikinahanglan.

Human sa komperensiya sa Riga ug sa pagkadungog sa panginahanglan sa Latvia, ang mga Saksi ni Jehova sa Sweden midonar ug duha ka cell-saver machine sa Latvia. Ang pag-abot sa una ug ang mga kaayohan sa walay-dugong pagdisdis nagpatungha ug dako kaayong kadasig sa Latvia nga ang maong hitabo gisalida sa telebisyon sa tibuok nasod.

Ang tapos-operasyon nga pag-atiman kasagarang naglakip ug daghan sa mao gihapong pagpadaghan-sa-dugo nga mga sistema nga gigamit sa una-operasyon nga pagpangandam. Apan, ang pag-atiman sa wala-abonohing mga pasyente human sa pagdisdis kasagarang mas sayon kay nianang sa giabonohan. Ngano man?

Makapahinganghang mga Resulta

Samtang ang mga paagi nga nagwagtang sa paggamit ug dugo kasagarang nagkinahanglan ug dugang trabaho una pa ug panahon sa pagdisdis, ang mga siruhano nag-ingon nga ang mga pasyente makabenepisyo tungod sa mas mubong panahon sa pagkaayo human sa operasyon. Dili sila mag-antos gumikan sa mga komplikasyon nga kasagarang moduyog sa mga pag-abono. Ang gipamub-ang pag-estar sa ospital sa mga pasyente nga wala hatagi ug dugo adunay pamatuod.

Si Dr. Todd Rosengart, sa The New York Hospital-Cornell University Medical Center, nag-ingon nga ang ilang walo-ka-ang-ang nga estratehiya sa pagdaginot sa dugo nagtugot sa komplikadong mga open-heart nga pagdisdis nga masaligong mahimo nga walay pag-abono ug dugo. Si Dr. Manuel Estioko, sa Good Samaritan Hospital sa Los Angeles, miingon bahin sa ilang “daghang kasinatian uban sa gatosan ka open-heart nga mga operasyon nga walay dugo.” Si Dr. S. Subramanian nagtaho ug kalamposan uban sa walay-dugo nga open-heart nga pagdisdis diha sa mga bata sa Miami Children’s Hospital.

Ang pagdisdis may kalabotan sa bukog, ilabina ang pag-ilis sa bat-ang, maoy mahagitong natad. Bisan pa niana, si Dr. Olle Hägg, sa Uddevalla Hospital sa Sweden, mitaho sa Riga nga ang pagkombinar sa “estratehiya sa pagdisdis ug katukma” nagtugot kanila sa pagpamenos pag-ayo sa pag-agas sa dugo alang sa mga pasyente nga mga Saksi ni Jehova. Sa pagkatinuod, si G. Richard R. R. H. Coombs, sa Imperial College School of Medicine, sa London, miingon nga “99.9 porsiyento sa tanang pagdisdis may kalabotan sa bukog mahimo nga walay . . . pag-abono ug dugo.”

Ang Umaabot

Ang gidaghanon sa mga ospital ug mga doktor nga naggamit ug walay-dugo nga mga paagi nagpadayon sa pagdaghan. Ug ang mga komperensiya diin dunay pagbayloay sa maong kahibalo nakatabang pag-ayo, sanglit ang mga doktor makakat-on sa mga kapilian nga malamposong nasulayan ug regular nga ginagamit.

Si Dr. Richard Nalick, sa University of Southern California School of Medicine, miingon: “Dunay kanunayng-nagadaghan nga populasyon nga nagtinguha ug medikal nga pagtambal ug pagdisdis nga walay dugo . . . Ang walay-dugo nga medisina ug pagdisdis maoy usa ka modernong paagi ug kinahanglang dili saypon pagsabot ingong dili kaayo epektibong ‘kapiliang terapiya.’”

Samtang ang mga suliran nga nalangkit sa mga pag-abono ug dugo magpadayon ug ang panginahanglan sa mga tawo ug mga kapilian mouswag, ang umaabot sa walay-dugo nga pagdisdis morag masanagon.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 20, 21]

Dugang ug dugang pang mga doktor ang nagtahod sa mga kagustohan sa ilang mga pasyente mahitungod sa walay-dugo nga pagdisdis