Mga Espisye sa mga Mananap ug mga Tanom Nameligrong Mapuo
Tinampo sa magsusulat sa Pagmata! sa Italya
Ang Red List of Threatened Species, nga giluwatan sa World Conservation Union (IUCN), diin ang hedkuwarter niini nahimutang sa Gland, Switzerland, maoy sukdanan sa kahimtang sa mga tanom ug mga mananap sa kalibotan. Kapin sa 15,500 ka espisye ang nalista diha sa 2004 Red List.
Usa sa pangunang hulga sa mga espisye nga nameligrong mapuo mao ang kalihokan sa tawo. Inay ampingan sa tawo ang delikadong pagkatimbang sa kinaiyahan, nga hinungdanon kaayo aron siya makapabiling buhi, siya nagpadayon sa pagdaot niini pinaagi sa pagpangagpas sa mga kalihokan nga makahatag ug dakong kapeligrohan sa ubang mga espisye. Ikasubo, daghang espisye ang nangapuo na hasta ang kinaiyanhong mga kahinguhaan nga hinungdanon kaayo.
Usa sa mga mananap diha sa listahan sa Red List sa miaging tuig mao ang mubog-simod nga ordinaryong lumod, nga gihulagway dinhi. Ang ilang gidaghanon diha sa Mediteranyo mikunhod ug kapin sa 50 porsiyento sulod sa miaging 30 ngadto sa 45 ka tuig, ug karon kini giisip nga nameligrong mapuo. Sumala pa sa IUCN, ang nakaingon sa pagkunhod sa ilang gidaghanon mao ang “pagdiyutay sa makaon sa mga lumod sa Mediteranyo tungod sa daghang kausaban sa kalikopan, sobrang pagpangisda, ug pagkadaot sa pinuy-anan niini.” Gituohan usab nga ang taas nga sukod sa hinimog-tawo nga makahilong mga kemikal nga nakita diha sa lawas sa mga lumod sa Mediteranyo “hayan makadaot sa sistema sa imyunidad ug sa pagsanay.”
Ang Maglalalang dili motugot nga magpabiling buhi ang mga tawong dili-mahunahunaon ug hakog kinsa nagadaot ug nagalaglag sa kinaiyahan. Hinunoa, ang tagna sa Bibliya nagpadayag nga ang “tinudlong panahon” duol na sa dihang iyang ‘laglagon ang mga nagalaglag sa yuta.’ Dayon bag-ohon pag-usab ni Jehova nga Diyos ang mga kahimtang diin ang mga tawo mahimo na unyang maayong mga tigbantay sa “matag buhing linalang” ug sa ‘tanang tanom sa nawong sa yuta.’—Pinadayag 11:18; Genesis 1:28-30.
[Hulagway sa panid 18]
Mubog-simod nga ordinaryong mga lumod
[Credit Line]
© Goran Ehlme/SeaPics.com
[Hulagway sa panid 18]
Ang itom ug kilay nga albatross nalista usab nga nameligrong mapuo