Talagsaong Kaambong ug Kaelegante

“Giganahan dayon ko sa mga kabayo. Sila ambongan ug elegante kaayo.”—TOMASZ, BATID NGA TIGPASANAYG KABAYO.

DAGHAN ang nag-isip sa kabayo ingong labing ambongan nga mananap tungod kay nindot kaayo kining tan-awon samtang kini mopataas sa pangunahang mga bitiis, manindak sa yuta, mangusmo, ug modagan nga maisogon. Talagsaon gayod ang ilang kaambong.

Latas sa kasiglohan, diha sa lainlaing klima ug dapit, daghang rasa sa kabayo ang gipasanay. Ang puro nga Arabianhong kabayo giisip nga usa sa labing ambongan sa tanang rasa. Kini gihubit ingong agresibo, kusgan, tulin modagan, taas ug lanat, ug intelihente. Tungod niana, maayo kining gamiton diha sa mga esport.

Makaiikag, ang Poland, nga usa ka nasod sa Central Europe, adunay taas nga kasaysayan sa pagpasanay niining rasaha sa kabayo. Para sa mga tigpasanayg kabayo ug mga eksperto, ang pipila sa kinamahalan ug kinamaayohan nga Arabianhong mga kabayo maoy kaliwat nianang gipasanay sa Poland. Ngano man? Among gipangutana ang mga tigpasanayg kabayo ug mga eksperto niining natara.

Kon Unsay Gisulti sa mga Tigpasanay

Una sa tanan, atong hisgotan ug dugang ang puro nga Arabianhong kabayo. Kining rasaha kanunayng gilangkit sa Middle East. Si Tomasz, nga usa ka batid nga tigpasanayg kabayo, misaysay: “Sa daghang siglo ang mga tribong Bedouin nagpasanay ug nagpreserbar sa puro nga Arabianhong kabayo. Tungod sa estriktong pagpili ug maampingong pag-atiman, mitungha ang kinamaayohang rasa sa Arabianhong kabayo. Kasagaran, ang kolor niini maoy abohon ug may pagkabrawon; apan usahay duna poy itom.”

Si Żaneta, nga usa ka tigpasanayg Arabianhong kabayo, miingon, “Sila ambongan kaayo ug giisip nga labing puro ug labing karaan sa tanang rasa sa kabayo.” Sila gibantog dili lang sa ilang pagkaagresibo kondili usab sa ilang kaisog ug pagkataas ug lanat. Tungod sa taas-ug-resistensiya nga baga sa Arabianhong kabayo—nga anaa sa lapad ug lawom nga dughan niini—haom kini alang sa pagbiyaheg layo.

Gikan sa Arabia Ngadto sa Poland

“Sa unsang paagi nakaabot sa Poland ang Arabianhong mga kabayo?” among gipangutana si Tomasz. “Sila lagmit gidala sa usa ka emisaryo sa hari gikan sa usa sa mga biyahe niini ngadto sa palasyo sa Stambul sa ika-16 nga siglo,” siya miingon. “Apan, ang segurado mao nga ang programa sa mga Polako sa pagpasanayg kabayo nagsugod sa ulahing bahin sa ika-18ng siglo.” Si Izabela Pawelec-Zawadzka, nga usa ka batid nga tigpasanayg Arabianhong kabayo, nagpasiugda sa papel ni Konde Wacław Rzewuski. Ingong batid sa kultura sa mga taga-Sidlakan, siya maoy “nagsugod ug nag-organisar sa pag-angkat ug mga kabayo gikan sa Arabia,” nga nagdalag 137 ka puro nga kabayo ngadto sa Europe.

Tungod sa determinasyon ug kadasig ni Rzewuski, mitungha ang unang Polako-Arabianhon nga sanayanag kabayo sa Janów Podlaski, East Poland, sa tuig 1817. “Sa sinugdan pa lang diha nay potensiyal nga molampos. Ang kuwalipikadong mga tigpasanay maoy nag-atiman sa mga kabayo,” miingon si Tomasz. “Apan ang duha ka gubat sa kalibotan, nga nahitabo sa sentro sa Europe, nagpahinabog kadaot sa mga sanayanag kabayo sa Poland. Kadaghanan sa mga kabayo nangamatay, nakabuhi, o gipangawat.” Apan, human sa ikaduhang gubat sa kalibotan, ang programa sa pagpasanayg kabayo gisugdan pag-usab.

Ang Arabianhong mga kabayo gibuhi karon diha sa labing menos 30 ka sanayanan sa Poland. Ang 200 ka tuig nga kasinatian sa pagpasanayg kabayo nakapatunghag labing maayong rasa. Busa ang Poland nahimong usa sa labing ilado nga sanayanag Arabianhong kabayo, nga nakadani sa mga eksperto ug mga tigpasanay sa tibuok kalibotan sa pagtambong sa tinuig nga mga pasundayag ug pagsubastag kabayo.

Adlaw-Adlawng Pag-atiman

Aron molampos sa pagbuhig mga kabayo nga maayog rasa, kinahanglang atimanon kini pag-ayo sa mga tigpasanay. Si Małgorzata, nga laing tigpasanayg kabayo, miingon: “Dili lalim ang pag-atiman ug Arabianhong kabayo. Kinahanglang tagan-an ug balanseng pagkaon kining agresibong mga kabayo aron magpabilin silang himsog ug ambongan. Ang mga kabayo nga talianak nagkinahanglag linaing atensiyon.”a Unsay maayong ilawog sa Arabianhong kabayo?

Si Małgorzata mipadayon: “Among sugdan ang adlaw pinaagi sa paglawog kanilag dagami, nga magtagana sa tanang sustansiya nga gikinahanglan, lakip na sa mga bitamina ug minerales. Ang oat nga sagolag tahop o uhot sustansiyado kaayo; ang tahop sa sebada ug trigo maayo usab. Apan mas kinaham sa mga kabayo ang dugaon ug preskong lawog—kumpay o alfalfa maingon man ang patatas, karot, ug beetroot. Sa tingtugnaw, ang mga tigpasanay sagad mopalit ug sinagol-nang-daan nga lawog nga dagaya sa protina. Ang Arabianhong mga kabayo kinahanglang patilaon usab ug tibugol nga asin nga adunay minerales o mga dahon-dahon nga makapakalma kanila. Apan, mas maayo gihapon ang pagpasibsib kay sa paglawog kanila. Ug lain pa, ang mga kabayo nagkinahanglan kanunay ug limpiyong tubig kay sila dili moinom ug hugawng tubig.”

Ang hustong pag-atiman sa Arabianhong kabayo naglakip sa paghatag ug pagtagad sa panit ug balhibo niini. Kinahanglan kining limpiyohan pag-ayo, masaheon gamit ang linaing mga brutsa, ug hapyod-hapyoron. Apan dili kay kana ra, kay matod pa ni Tomasz: “Hinungdanon ang adlaw-adlaw nga paglimpiyo sa mga kuko kay makasanta kini sa lainlaing matang sa sakit, lakip na sa kanser. Ilabinang hatagan namog pagtagad ang mata, ilong, ngabil, ug dalunggan.” Si Żaneta midugang: “Aron pirmeng himsog ug eleganteng tan-awon, ang kabayo nagkinahanglag luna nga kadagan-daganan, ug balas, lapok, ug sagbot nga kaligid-ligiran. Sa dihang ang kabayo panington human kini mag-ehersisyo, kinahanglan kining bukotag habol ug limpiyohan pagkahuman.”

Ang mga eksperto nag-ingon nga hinungdanon nga mahimong sensitibo sa panginahanglan sa matag kabayo. Si Małgorzata miingon: “Gituohan nga ang Arabianhong mga kabayo gustong makig-uban sa tawo, hapyoron, ug halogon. Kon himoon kana sa tigsakay kaniya, siya mosalig ug mounong gayod niini. Sila mobahihi sa kalipay kon pahiyoman, halogon, o hatagag pagkaon—sama sa karot o asukar. Kadtong ganahag kabayo malingaw gayod sa pag-atiman kanila.” Gihubit ni Tomasz ang iyang pagbati kanila: “Giganahan dayon ko sa mga kabayo. Sila ambongan ug elegante kaayo. Apan dili daling maangkon ang ilang pagsalig. Sa akong bahin, gidangtan kinig daghang katuigan.”

Ang Kaugmaon sa mga Kabayo

Sukad pa kaniadto, ang mga tawo nakadayeg sa kaambongan, katulin, kaabtik, kusog, ug intelihensiya sa mga kabayo, ilabina sa Arabianhong rasa, ug nasuod pag-ayo kanila. Ikasubo nga sila gigamit diha sa pagpakiggubat, diin gatosan kanila ang nangamatay. Apan, ilalom sa pagmando sa Gingharian sa Diyos ang mga tawo mogamit sa mga kabayo alang lamang sa maayong katuyoan—sa kadayeganan sa ilang Maglalalang, si Jehova nga Diyos.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 15]

Inahan ug anak

[Mga hulagway sa panid 16]

Ang Adlaw-Adlawng Pag-atiman sa Arabianhong Kabayo Naglakip sa

1. Maampingong pagbrutsa sa panit ug balhibo

2. Paglimpiyo sa mga kuko

3. Pagpasundayag ug tawhanong pagmahal

[Hulagway sa panid 17]

Mga laking kabayo nga nagduladula sa yelo