Usa ka Tuig sa Kinabuhi sa Magbalantay sa Wales
ANG mga magbalantay sa karnero sa tibuok kalibotan nag-atimag kapin sa usa ka bilyong karnero. Sa lainlaing panahon, lainlain ang hagit nga maatubang. Si Gerwyn, Ioan, ug Rhian naghubit sa buluhaton sa magbalantay diha sa kabukiran sa Wales, diin ang mga karnero tulo ka pilo nga mas daghan kay sa tawo.
Pagpanganak sa Tingpamulak
Sa tingpamulak, ang mga magbalantay magtrabaho adlaw ug gabii aron tabangan ang mga karnero nga manganak.
Gerwyn: “Ang pagpanganak sa mga karnero mao ang kinakapoyang panahon sa tibuok tuig, apan sa walay duhaduha kini makapatagbaw kaayo, ug ang maayong-pagkabansay nga iro dako gayong tabang. Kon ang usa ka karnero maglisod pagpanganak, hawiran kini sa akong iro ug palubgon aron akong matabangan.”
Ioan: “Bisag kadaghan na ko makapanabang ug mga karnerong nanganak, malipay gihapon ko sa matag higayon nga makakita kog bag-ong anak nga karnero!”
Pag-alot ug Karnero sa Ting-init
Sa ting-init, alotan sa magbalantay ang mga karnero, ug ang balhibo niini mahimong motimbang ug napulo ka kilo depende sa rasa. Ang magbalantay makaalot ug mga 250 ka karnero sa usa ka adlaw.
Rhian: “Una, akong tangtangon ang hugawng balhibo palibot sa ikog sa karnero sa dili pa kini alotan. Ang hanas nga tig-alot makahumag alot sa usa ka karnero sulod sa duha ka minutos gamit ang elektronikong himan. Motabang sab ko sa paghinlo sa mga balhibo, dayon ako kining ayohog lukot ug isulod sa sako aron ibaligya.”
Sa ubos nga bahin sa bukid, ang mga magbalantay manghinaot nga dili mag-ulan sulod sa duha ka semana aron makapanggalab ug sagbot nga maayong ilawog. Kini maoy ipakaon sa mga karnero panahon sa tingtugnaw. Ang mga membro sa pamilya ug mga higala motabang sa paghakot niini.
Ioan: “Para nako, ang usa sa labing malipayong yugto mao ang paglakawlakaw panahon sa kabuntagon human magalab ang kabalilihan.”
Pagtigom sa mga Karnero sa Tinghunlak
Aron malain sa magbalantay ang mga inahan gikan sa mga nati niini nga nalutas na, ang panon tigomon gikan sa kabukiran.
Ioan: “Bisag walay koral o paril, ang mga karnero panagsa rang mahisalaag o moadto sa laing ranso. Sa among ranso, ang inahang mga karnero nahibalo sa mga utlanan. Ila kanang nakat-onan gikan sa ilang inahan o sa mga magbalantay, ug itudlo usab nila kana sa baye nilang mga anak. Apan, usahay mogugol mig daghang oras—mga adlaw pa gani—sa pagpangita sa pipila nga nahisalaag.”
Ang mga magbalantay mamili, mamalit, ug mag-andam ug laking mga karnero alang sa mga baye. Usa ka laki ang gikinahanglan sa matag 25 ngadto sa 50 ka baye. Mamuhonan sila niini kay dinhi magdepende ang kahimtang unya sa panon.
Mga 10 ngadto sa 12 ka semana human maupahi ang mga baye, ang magbalantay mogamit ug ultrasound scanner aron mahibaloan kon hain niini ang mabdos ug kon pila ang mahimong anak niini sa tingpamulak. Ang wala momabdos ibaligya. Kadtong usa ray gimabdos tapoon, ug kadtong adunay duha o tulo hatagag linaing atensiyon ug dugang pagkaon.
Pagpakaon sa Tingtugnaw
Sa tingtugnaw, diin mas mubo ang adlaw kay sa gabii, dakong panahon ang igugol sa magbalantay sa pagpakaon sa mabdos nga mga karnero. Bisan unsa pay klima, ang magbalantay kanunayng anaa sa duol sa mga karnero aron matino nga abunda ang pagkaon sa dihang baga ang yelo.
Gerwyn: “Nianang panahona, ang mga karnero nagkinahanglan sa ilang magbalantay alang sa pagkaon ug proteksiyon.”
Rhian: “Makapalipay kaayong makita ang daghang kausaban sa mga mananap ug tanom sa lainlaing panahon—usa ka maanindot nga ganti samtang nagpadayon ko sa buluhaton nga akong gimahal pag-ayo, ang pag-atiman sa akong mga karnero.”
[Mapa sa panid 12]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
NORTHERN IRELAND
IRELAND
SCOTLAND
WALES
ENGLAND
[Hulagway sa panid 14]
Si Ioan nagsusi sa laking karnero
[Hulagway sa panid 14]
Si Gerwyn uban sa maayong-pagkabansay nga iro