2011 nga Tsunami sa Japan—Kasinatian sa Nangaluwas

Basaha ang kasinatian sa mga tawo nga naluwas sa linog ug sa tsunami sa Japan.

SA Biyernes, Marso 11, 2011, sa 2:46 p.m., ang ikaupat sa kinakusgang linog sa kalibotan mitay-og sa Japan. Kini nakapahinabog dako kaayong tsunami ug kusog nga mga linoglinog nga nakahatag ug kahadlok sa mga tawo sa daghang semana. Duolan sa 20,000 ka tawo ang nangamatay o wala na makit-i. Apan libolibo ang nangaluwas. Aniay pipila ka kasinatian sa nangaluwas.

Si Tadayuki ug iyang asawa nga si Harumi diha sa ilang balay sa Ishinomaki, Miyagi Prefecture sa dihang nakadungog silag mga pagdahunog ug ang ilang balay miuyog ug kusog. “Nanagan mi sa gawas ug nahadlok sa pagkakita nga miliki ang yuta,” miingon si Tadayuki. “Nag-uyog-uyog ang among balay ug miulbo ang abog nga morag aso gikan sa mga bungbong.”

Ang linog nagsugod sa dagat, 129 kilometros gikan sa baybay sa Miyagi. Ang tsunami nakadaot sa mga dapit ubay sa Pacific Coast sa Japan nga miabot sa gilay-ong 670 kilometros. Sa ubang dapit, ang mga balod miabot ug 15 metros ang gihabogon diha sa baybay, nga nakalumpag sa mga diki sa dagat ug suba, ug misanap ug 40 kilometros pailaya.

Ang mga pasilidad sa tubig, ug mga planta sa koryente ug gas nangaguba. Duolan sa 160,000 ka balay, tindahan, ug mga pabrika nadaot o nabanlas. Sa usa ka higayon, mga 440,000 ka biktima nagpuyo sa mga 2,500 ka dangpanan, sama sa mga eskuylahan ug mga community center. Daghan pang uban gipapuyo sa mga balay sa pamilya o mga higala. Tinagpulo ka libo ang nangaangol o nangamatay, apan libolibo ang wala na makit-i.

Kapildihan ug Kagul-anan

Mas daghan ang nangamatay sa tsunami kay sa linog. Si Yoichi, nga nagpuyo sa Rikuzentakata, Iwate Prefecture, nagtuo nga duna gyoy mosunod nga tsunami human sa linog, busa iyang gidala ang iyang ginikanan sa duol nga dangpanan. Dayon mibalik siya sa pagsusi sa iyang mga silingan. Kay nabalaka sa iyang ginikanan, si Yoichi uban sa iyang asawa nga si Tatsuko, gusto untang mobalik sa pagkuha kanila apan nakabalita sila nga nagsingabot na ang tsunami.

Nagdagandagan sila pag-adto sa laing dangpanan apan wala makasulod sa bilding kay ang pultahan nababagan ug mga kagun-oban. Dayon nakita nila nga nagkaduol ang itom nga bilding sa gabsanan. Si Tatsuko misinggit, “Managan ta!”

Sa kataposan sila nakaabot sa lagwerta sa eskuylahan, nga nahimutang sa habog nga dapit. Gikan didto ilang nakita nga gilamoy sa tsunami ang tibuok lugar. Dihay miingon, “Ang akong balay gianod.” Halos 75 porsiyento sa Rikuzentakata napayhag, ug ang ginikanan ni Yoichi naanod. Ang iyang amahan wala na gayod makit-i; ang patayng lawas sa iyang inahan nakit-an ra sa ulahi.

Si Toru nagtrabaho niadtong higayona sa pabrika duol sa dagat sa Ishinomaki. Sa dihang mihunong ang unang pag-uyog, midagan siya paingon sa iyang sakyanan aron sa pagkalagiw. Iyang gisinggitan ang uban sa pag-ikyas kay nagtuo siya nga dunay moabot nga tsunami.

“Samtang nagpaingon ko sa akong balay, nga anaa sa habog nga lugar, naabtan ko sa naghuot nga trapik,” miingon si Toru. “Akong nadunggan sa radyo sa sakyanan nga nakaabot na ang tsunami sa duol nga siyudad. Gibuksan nako ang bentana sa akong sakyanan aron makaikyas ko kon moabot kini sa akong nahimutangan. Wala madugay dihay dakong pader sa itom nga tubig nga kapin ug 2 metros ang gihabogon nga kusog nga nagpaingon kanako. Ang mga sakyanan sa akong atubangan gilamba sa balod diha sa akong sakyanan, ug kaming tanan nabanlas pailaya.

“Igo ra kong nakalusot sa bentana, apan nabanlas ko sa aseitehon ug baho nga sulog. Nahandos ko ngadto sa talyer sa sakyanan, diin nakahawid ko sa hagdanan ug mikatkat paingon sa ikaduhang andana. Sa akong dakong paningkamot, nakaluwas akog tulo ka tawo. Pipila lang kaming naluwas sa nagkadakong tubig ug sa tugnaw, nagniyebe nga kagabhion. Apan wala kami makaluwas sa uban nga nagpakitabang.”

Sa wala pa maglinog, malipayong nakauban ni Midori sa Kamaishi, Iwate, ang iyang mga apohan. Bag-o pa siyang nakagraduwar sa hayskul ug gipakita niya ang iyang diploma ngadto sa iyang baldadong Lolo. Gibasag kusog sa iyang Lolo ang diploma ug gidayeg si Midori sa iyang nahimo. Paglabayg lima ka adlaw human nianang malipayong panag-uban, ang linog nahitabo.

Gisultihan ni Midori ug sa iyang inahan nga si Yuko ang iyang mga apohan sa pagkalagiw, kay nagtuo nga dunay moabot nga tsunami. Apan ang iyang Lolo miingon: “Dinhi ra ko. Wala pa gyoy tsunami nga nakaabot niining lugara nga ingon niini ka layo.” Misulay sila sa pag-alsa kaniya pagawas sa balay, apan wala sila makadaog kaniya, busa nagpakitabang sila. Apan ang tsunami nakaabot na sa baybay. Misinggit ang mga tawo diha sa duol nga bungtod, “Pagdali, panagan mo!” Sunodsunod nga gilamoy sa tsunami ang mga balay. Naglanoglanog ang singgit ni Midori sa katarantar, “Lo! La!” Ang patayng lawas sa iyang Lolo nakit-an sa ulahi, apan ang iyang Lola wala gyod makit-i.

Pagtaganag Hinabang

Ang gobyerno sa Japan nagpadala dayon ug mga bombero, polis, ug mga sundalo gikan sa tibuok Japan. Wala madugay, kapin sa 130,000 ka tawo ang miboluntaryo sa pagluwas ug sa paghatag ug hinabang. Sa ulahi, nangabot usab ang tabang gikan sa ubang mga nasod ug sa internasyonal nga mga organisasyon. Dayon daghang grupo sa mga boluntaryo ug mga doktor ug nars nangabot. Mitabang sila pagpangita sa mga naluwas, pagpanambal ug pagpanghatag ug tambal, ug pagpanghinlo.

Gitabangan sa lainlaing organisasyon ang ilang mga membro. Lakip niini ang mga Saksi ni Jehova. Human dayon sa linog ug tsunami sa Biyernes sa hapon, gisusi sa mga Saksi ang kahimtang niadtong kauban nila nga nagatambong sa ilang tigom. Apan ang mga karsada dili kaagian diha sa daghang dapit, ug walay koryente ug serbisyo sa telepono. Ang pagpangita sa mga tawo diha sa dako kaayong dapit nga apektado lisod kaayo.

Pipila lang ka pamilya ang nakontak ni Takayuki, usa sa mga ansiyano sa kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa Soma, Fukushima Prefecture, nianang makalilisang nga Biyernes sa hapon. “Nakadesisyon ko sa pagpangita sa uban pagkasunod adlaw,” siya miingon. “Sa pagkakadlawon, nagsugod ko sa pagpangita kanila nga nagsakay ug dayon nagbaktas ug nagpadayon hangtod sa gabii. Akong giadto ang 20 ka lokasyon, lakip sa mga dangpanan, sa pagpangita sa mga membro sa kongregasyon. Sa dihang ako silang nakit-an, gibasahan nako silag mga teksto sa Bibliya ug nag-ampo uban kanila.”

Si Shunji sa Ishinomaki miingon: “Nag-organisar kamig mga grupo sa pagpangita sa mga isigkamagtutuo. Sa dihang nakaabot kami sa lugar nga nahitaboan, wala mi makatingog. Ang mga sakyanan nangasangit sa mga poste sa koryente, ang mga balay nagkapatongpatong, ug ang nagtumpi nga kagun-oban mas taas pa kay sa mga balay. Sa atop sa usa ka sakyanan, nakakita kamig patayng lawas, tingali sa usa ka tawong wala makaagwanta sa katugnaw sa kagabhion. Laing sakyanan nahayang ug napatong tali sa duha ka balay. Dihay patayng lawas sa sulod niana.”

Si Shunji nalipay pagkakita sa mga isigkamagsisimba diha sa mga dangpanan. “Sa nakita nako sila,” siya miingon, “diha pa ko nakaamgo kon unsa nako sila ka mahal.”

“Miabot Mo Dayon!”

Duha ka batan-ong Saksi, si Yui ug Mizuki, managsilingan didto sa Minamisanriku, Miyagi. Sa dihang mihunong ang unang pag-uyog, sila midalidalig gula ug nagkita sila sa gawas. Sila nagdungan ug panagan paingon sa habog nga lugar. Wala pay diyes minutos, sila igo na lang nagtan-aw samtang ang tibuok lungsod, lakip ang ilang mga balay, gibanlas sa sunodsunod nga dagko kaayong mga balod.

Sa dihang si Yui ug Mizuki nakakitag mga higalang Saksi diha sa usa ka dangpanan, silang tanan nag-ampo. Pagkasunod buntag, ang mga membro sa ilang kongregasyon ug sa silingang mga kongregasyon miagi sa bukid aron sa paghatod ug pagkaon ug ubang hinabang. Si Yui ug Mizuki miingon: “Nagtuo mi nga moanhi gyod mo, pero miabot mo dayon!”

Si Hideharu, usa sa mga magtatan-aw nga Saksi sa Tome Congregation, miadto sa dangpanan. Siya miingon: “Tibuok gabii kong nangita sa akong mga higala nga nagpuyo duol sa baybay. Sa kataposan, sa alas kuwatro sa buntag, nakabalita ko bahin sa usa ka eskuylahan nga gidangpan sa uban. Pagka-alas siyete sa buntag, mga napulo mi nga nagpreparar ug bolabolang kan-on, ug tulo mi nga naghatod niini sakayg sakyanan. Kadaghanan sa karsada dili kaagian. Apan nakaabot ra kami sa eskuylahan. Bisan kadtong nagub-an ug balay mitabang namo sa paghatag ug tabang sa uban.”

Pagtaganag Espirituwal nga Panginahanglan

Ang mga Saksi ni Jehova regular nga nagtigom sa pagtuon sa Bibliya, ug ang tigom sa ubang kongregasyon maoy sa Biyernes sa gabii. Kini ang eskedyul didto sa Rikuzentakata; apan ang Kingdom Hall—dapit sa pagsimba sa mga Saksi—gibanlas sa tsunami. “Magtigom lang gihapon ta,” miingon ang usa ka Saksi. Busa usa ka balay nga wala ra kaayo madaot ang napili nga tigoman, ug ang mga membro sa kongregasyon gipahibalo.

Bisag walay koryente, dihay generitor nga magamit. Dihay mitambong nga 16 ka tawo. “Nakahilak mi sa kalipay,” nahinumdom ang batan-ong lalaki nga si Yasuyuki, kinsa nagub-an ug apartment sa tsunami. “Kadto ang among kinamaayohang dangpanan.” Si Hideko miingon: “Ang tigom sagad mabalda sa kusog nga mga linoglinog, apan samtang nagtigom mi, nalimtan nako ang akong kahadlok ug kabalaka nga nakapaguol nako.”

Sukad niadto, ang kongregasyon wala gyod makapalta sa paghimog regular nga mga tigom. Paglabayg duha ka adlaw, sa Dominggo, ang tema sa diskurso nga gipili alang niini nga tigom maoy “Usa ka Tibuok Kalibotang Panag-igsoonay Giluwas Gikan sa Katalagman.”

Organisadong Buluhaton sa Pagtabang

Wala madugay, lainlaing mga ahensiya sa gobyerno nagsugod sa pagpanghatag ug hinabang, maingon man ang sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova, nga nahimutang sa Ebina, duol sa Tokyo. Sa pagka-Sabado, usa ka adlaw human sa linog, gibahin sa sangang buhatan ang dako nga apektadong lugar sa tulo ka seksiyon. Sa Lunes, tulo ka adlaw human sa linog, gisusi sa mga hawas gikan sa sangang buhatan kining mga dapita.

Ang pagpanghatag ug hinabang nagpadayon sa daghang semana ug mga bulan. Ang daghang toneladang hinabang gikan sa mga Saksi giapod-apod. Sa usa ka higayon, tulo ka relief center, 21 ka bodega, ug ubang pondohanan puliki sa paghatod ug hinabang. Sa unang duha ka bulan, gatosan ka boluntaryo nakaapod-apod ug kapin sa 250 ka toneladang pagkaon, besti, ug ubang mga kinahanglanon. Daghang Saksi nagpaambit sab niini nga mga hinabang ngadto sa ilang mga silingan.

Gigamit sa mga Saksi ni Jehova sa kongregasyon sa Rikuzentakata ug sa silingang kongregasyon sa Ofunato ang ilang gitukod pag-usab nga Kingdom Hall sa paglig-on sa espirituwalidad sa mga tawo. Nakatabang kini sa mga tawo sa pagsagubang sa kalisod nga ilang giatubang aron mapasig-uli ang ilang normal nga kinabuhi ug aron mahupayan sa kasakit nga gipahinabo sa makalilisang nga linog ug tsunami. Sa kapin sa 14,000 ka Saksi sa apektadong lugar, 12 ang namatay ug 2 ang wala pa makit-i.

Daghan sa mga Saksi ni Jehova nga nabiktima sa makalilisang nga katalagman misulti ug susama sa giingon sa usa ka pamilya: “Sa dihang mikalagiw kami, usa lang ka bag ang dala sa matag usa namo. Apan ang tanan namong panginahanglan gitagana sa among isigkamagsisimba.” Pagkamakalilipay nga ang mga alagad sa matuod nga Diyos, si Jehova, makapahimulos na karon sa tibuok kalibotang panag-igsoonay nga gihisgotan ni Jesus ug sa iyang mga apostoles! Kini nga panag-igsoonay dili mabanlas sa tsunami o sa bisan unsa pang mga kalamidad.—Juan 13:34, 35; Hebreohanon 10:24, 25; 1 Pedro 5:9.

[Kahon/Hulagway sa panid 18]

MISUNOD ANG NUKLEYAR NGA KATALAGMAN

Ang kadaot nga nahimo sa tsunami sa mga reactor diha sa nukleyar nga planta sa koryente sa Fukushima Daiichi nabalita sa tibuok kalibotan. Ang mga binuga nga radyasyon miabot sa tibuok Japan ug sa ubang mga nasod. Libolibo ang gibakwet tungod sa posibleng makamatayng radyasyon.

“Ang among balay duol sa nukleyar nga planta,” miingon si Megumi. “Pagkasunod adlaw human sa linog, nakadungog kami sa nahitabo sa planta ug gimandoan sa pagkalagiw.” Ang iyang igsoong babaye nga si Natsumi miingon: “Ang mga helikopter naglupadlupad, ang mga sirina naglanoglanog, ug dihay nagsigeg abiso nga kinahanglang mobakwet na mi.” Sa misunod nga mga semana, gibalhin sila ngadto sa siyam ka lainlaing lokasyon. Dayon, kini nga magsoong dalagita gitugotan sa pagpauli sa duha lang ka oras sa pagkuhag pipila ka gamit.

Si Chikako, nga kapin sa 60 anyos, didto sa Namie, Fukushima. “Sa nahitabo ang linog, miadto ko sa duol nga dangpanan. Didto, ako ug ang akong duha ka anak wala gayod makatulog tungod sa kusog nga mga linoglinog. Pagka-alas siyete sa buntag sa sunod adlaw, gipabalhin mi ngadto sa dangpanan sa laing siyudad.

“Ang mga karsada naghuot sa trapik, busa mga alas tres sa hapon na mi nakaabot. Didto among nahibaloan nga mibuto ang nukleyar nga planta sa koryente. Abi nakog makauli na mi, busa kami walay gidala.” Siya ug ang iyang pamilya nagsigeg balhin hangtod nakakita silag apartment nga layo sa ilang balay.

[Credit Line]

Photo by DigitalGlobe via Getty Images

[Kahon/Hulagway sa panid 20]

LEKSIYON PARA NATONG TANAN

Si Yoichi sa Rikuzentakata, nga gihisgotan niini nga artikulo ug nawad-an sa halos tanan niyang kabtangan, miingon, “Makapamatuod gyod ko nga ang materyal nga mga butang dili makahatag ug kasegurohan.” Kini nga mga pulong dugay nang gipahayag sa mga alagad sa Diyos, ilabina niadtong nakakat-on sa leksiyon nga gitudlo ni Jesus. Siya miingon nga ang pag-uyon ug panalangin sa Diyos mas hinungdanon kay sa materyal nga mga butang.—Mateo 6:19, 20, 33, 34.

Ang laing leksiyon mao ang paglihok dayon kon dunay pasidaan. Kay kon dili, basin kita mabiktima. Kadtong didto sa Japan nga midagan dayon ngadto sa habog nga lugar sagad naluwas.

[Mapa/Mga hulagway sa panid 16]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

JAPAN

TOKYO

Kamaishi

Rikuzentakata

Minamisanriku

Ishinomaki

Soma

Nukleyar nga planta sa Fukushima

Ebina

Sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova

[Mga hulagway]

Rikuzentakata, Iwate

Soma, Fukushima

Ishinomaki, Miyagi

Kamaishi, Iwate

Minamisanriku, Miyagi

[Hulagway sa panid 14]

Si Harumi ug Tadayuki

[Hulagway sa panid 15]

Si Yoichi ug Tatsuko

[Hulagway sa panid 17]

Si Yuko ug Midori

[Hulagway sa panid 17]

Toru

[Hulagway sa panid 17]

Ang sakyanan ni Toru

[Hulagway sa panid 17]

Si Takayuki

[Hulagway sa panid 18]

Si Shunji

[Hulagway sa panid 19]

Si Mizuki ug Yui

[Hulagway sa panid 19]

Si Hideharu

[Hulagway sa panid 19]

Puliki nga mga boluntaryo

[Hulagway sa panid 20]

Kingdom Hall sa Rikuzentakata human sa tsunami

[Hulagway sa panid 20]

Paglabay sa tulo ka bulan

[Hulagway sa panid 20]

Natapos nga Kingdom Hall

[Picture Credit Line sa panid 14]

JIJI PRESS/AFP/Getty Images