Robert Boyle

SI Boyle natawo sa dato nga pamilya niadtong 1627 sa Lismore Castle, sa Ireland. Nianang panahona hapit nang magsugod ang gitawag sa mga historyano ug age of reason​—panahon diin ang intelihenteng mga tawo nagtinguha sa pagbukas sa siradong kaisipan nga komon sa daghang siglo. Mao pod kanay gitinguha ni Boyle. Diha sa iyang sinulat nga asoy bahin sa iyang pagkabatan-on, iyang gitawag ang iyang kaugalingon ug Philaretus, nga nagkahulogang “Mahigugmaon sa Kon Unsay Husto.”

Gawas nga gusto niyang makakat-on sa kamatuoran, gusto pod niyang ipaambit ang iyang nakat-onan ngadto sa uban. Daghan siyag gisulat nga basahon nga nakaimpluwensiya pag-ayo sa daghang tawo sa iyang panahon, ug usa kanila mao ang iladong siyentista nga si Sir Isaac Newton. Sa 1660, si Boyle nahimong usa sa mga founder sa Royal Society, usa ka institusyon sa siyensiya nga naglungtad hangtod karon sa London, England.

HAWOD NGA SIYENTISTA

Si Boyle giila nga father of chemistry. Lahi siya sa mga alchemist sa iyang panahon. Ang ilang nadiskobrehan ilang isekreto o isulat sa mga termino nga halos sila ray makasabot. Sa kasukwahi, gipatik ni Boyle ang tanang detalye sa iyang mga paagi sa pag-eksperimento. Dugang pa, imbes modawat dayon sa dugay nang gituohang mga teoriya, iyang giduso nga ang usa kinahanglang maghimo unag mga eksperimento sa pagtino kon unsay tinuod.

Nakita diha sa mga eksperimento ni Boyle nga ang matter gilangkobag mga partikulo nga iyang gitawag ug corpuscles, nga magsagol sa lainlaing paagi ug maporma ingong lahi nga mga substansiya.

Ang paagi sa pagpanukiduki ni Boyle maayong pagkasumaryo diha sa iyang popular nga librong The Sceptical Chymist. Diha niini, siya miingon nga ang mga siyentista dili angayng manghambog o manginsistir sa ilang opinyon ug andam moadmitir ug sayop. Si Boyle miingon nga kadtong panatiko kaayog mga opinyon kinahanglang makakita sa kalainan tali sa ilang nahibaloan nga tinuod ug sa ilang gituohan nga tinuod.

MATINUOHON SA DIYOS

Gipasukad usab ni Boyle ang iyang pagtuo sa Diyos sa mga butang nga iyang nahibaloan nga tinuod. Ang iyang nadiskobrehan bahin sa uniberso ug ang katingalahang pagkagama sa buhing mga linalang nakapakombinsir kaniya nga duna gayoy Tigdisenyo ug Maglalalang. Busa wala siya magpaimpluwensiya bisag nagkadaghan ang mga siyentista nga dili motuo ug Diyos. Nagtuo si Boyle nga kon gamiton lang sa tawo ang iyang kaisipan, makatuo gyod siya nga dunay Diyos.

Apan si Boyle nagtuo nga dili lang pinaagi sa paggamit sa kaisipan nga ang tawo malamdagan sa kon unsay tinuod. Iyang nakita nga gikinahanglan ang usa ka matang sa kalamdagan nga gikan sa Diyos. Siya miingon nga kana nga kalamdagan mao ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya.

Natugaw si Boyle nga daghan ang walay kahibalo sa mga pagtulon-an sa Bibliya ug sila daw walay lig-ong pundasyon sa ilang mga ginatuohan bahin sa Diyos. Siya nakaingon nga husto ba diay nga ang pagtuo sa usa ka tawo nagdepende lang sa gituohan sa iyang ginikanan o sa dapit diin siya natawo? Si Boyle interesado kaayo sa pagtabang sa mga tawo sa pagpalambo sa ilang kahibalo sa Bibliya.

Busa siya midonar ug salapi aron mapatik ang Bibliya sa daghang pinulongan, sama sa pipila ka pinulongan sa mga lumad sa North America, ingon man Arabic, Irish, Malay, ug Turkish. Tin-aw nga si Robert Boyle maalamon pero mapainubsanon, nga matinguhaon kaayo sa pagsusi sa kamatuoran sa tanang butang ug sa pagtabang sa uban sa pagkaplag niana.