Kapitulo 25

Magmalipayon Kaha Ako Bisag Usa ray Akong Ginikanan?

“Ang mga anak nga duhag ginikanan dunay ilang kaugalingong mga kuwarto ug makapalit ug bag-ong mga sinina. Apan ako dunay kauban sa kuwarto ug halos dili gani ako makapalit ug sinina nga akong maibgan. Si mama miingon nga wala siyay ikapalit. Sanglit nagtrabaho man siya ug akoy nag-akatar sa buluhaton sa balay, mora na hinuon kog katabang​—nga gihikawan sa akong normal nga kinabuhi ingong batan-on.”​—Shalonda, 13.

SIYEMPRE nindot gyod unta kon duna kay duha ka mahigugmaong ginikanan. Ang duha ka ginikanan mas makahatag ug paggiya, panalipod, ug tabang. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang duha mas maayo kay sa usa, kay sa ilang panag-usa sila makalihok nga mas mahapsay.”​—Ecclesiastes 4:9, Today’s English Version.

Komon na ang mga pamilya nga usa ray ginikanan. Pananglitan, kapin sa 50 porsiyento sa mga batan-on sa Amerika mopuyo uban sa usa lang ka ginikanan una pa sila mag-edad ug 18.

Bisan pa niana, ang ubang mga batan-on nga usa ray ginikanan maulaw sa ilang kahimtang. Ang uban nabug-atan sa ilang mga problema. Kon usa ra ang imong ginikanan, unsa may imong mga problema? Isulat ang problema nga nalisdan ka pag-ayo.

․․․․․

Kon usa lang ka ginikanan ang nagpangga ug nag-amoma nimo, wala na bay paglaom nga magmalipayon ka? Duna! Ang imong kalipay nagdepende sa imong panglantaw sa imong situwasyon. Ang Proverbio 15:15 nag-ingon: ‘Ang tanang adlaw sa sinakit daotan; apan ang malipayon nga kasingkasing magkombira kanunay.’ Sama sa gipakita niini nga teksto, ang disposisyon sa tawo sagad nagdependeg dako sa iyang tinamdan inay sa iyang kahimtang. Unsay imong himoon aron ‘magmalipayon’ ka bisan pa sa imong situwasyon?

Buntoga ang Imong Kaguol

Ayaw kaguol sa dili maayong mga komento sa uban. Pananglitan, ang ubang mga magtutudlo sakit ug sinultihan sa mga estudyante nga usa ray ginikanan. Ang uban nagtuo nga kini nga mga estudyante badlongon tungod kay gubot ang ilang pamilya. Apan pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Ang mga tawong mosulti niini nakaila ba gayod kanako ug sa akong pamilya? O dili ba kaha naimpluwensiyahan lang sila sa ilang nadunggan sa uban bahin sa mga pamilya nga usa ray ginikanan?’

Maayong atong hinumdoman nga ang ekspresyong ‘ilo sa amahan’ daghang beses nga makita diha sa Kasulatan. Kining pulonga wala gayod gamita sa matinamayong paagi. Sa pagkatinuod, sa halos matag usa niini nga mga asoy sa Kasulatan gipadayag ni Jehova ang iyang dakong kabalaka sa mga anak nga gimatuto sa panimalay nga usa ray ginikanan.a

Sa laing bahin, ang ubang mga tawo nga walay daotang intensiyon tingali sobra rang makabantay sa ilang sinultihan dihang makigsulti nimo. Pananglitan, tingali managana sila sa paggamit sa mga pulong sama sa “amahan,” “kaminyoon,” “panagbulag,” o “kamatayon,” kay basig masakitan ka. Lainan ka ba kon mag-iningon sila niana? Kon mao, matinahorong ipakita kanila nga wala silay angayng kabalak-an. Ang 14-anyos nga si Tony wala gayod makaila sa iyang tinuod nga amahan. Siya miingon nga ang ubang mga tawo maglikay sa pagsultig mga pulong nga sa ilang hunahuna makapasakit. Apan si Tony mogamit niining mga pulonga dihang makig-estorya kanila. “Gusto kong mahibalo sila nga wala ako maulaw sa akong situwasyon,” siya miingon.

Ayaw Hunahunaa ang mga Butang nga Wala Ka nay Mahimo

Natural lang nga maguol ka kon ang imong ginikanan nagbulag o ang usa kanila namatay. Bisan pa niana, kinahanglang dawaton nimo ang imong kahimtang. Ang Bibliya nagtambag: “Ayaw pag-ingon: ‘Ngano man nga ang kanhing mga adlaw mas maayo pa kay niining mga adlawa?’” (Ecclesiastes 7:10) Ang 13-anyos nga si Sarah, kansang ginikanan nagdiborsiyo sa 10 anyos pa siya, misugyot: “Ayaw hunahunaa ang mga butang nga wala ka nay mahimo ug ayaw usab hunahunaa nga nagkaproblema ka kay usa ray imong ginikanan o nga komportable ug kinabuhi ang mga pamilya nga duhay ginikanan.” Maayo kini nga tambag kay bisan ang mga pamilya nga duhay ginikanan may mga problema usab.

Handurawa ang imong pamilya ingong grupo sa mga tigbugsay. Mas maayo unta kon kompleto ang mga tigbugsay. Diha sa pamilya nga usa ra ang ginikanan, kulag usa ang tigbugsay. Sa imong tan-aw pakyas ba ang pamilya kay kulang ang tigbugsay? Dili! Kinahanglan lang nga ang nahibilin sa grupo maningkamot pag-ayo. Ug kon magtinabangay sila ang sakayan dili malunod ug makaabot ra sa destinasyon.

Nagpabug-at Ka Ba?

Unsay imong himoon sa pagseguro nga ikaw ug ang imong mga igsoon wala magpabug-at sa inyong pamilya? Palandonga kining tulo ka sugyot:

Pagtuon sa pagdaginot. Ang mga pamilya nga usa ray ginikanan duna gayoy problema sa kuwarta. Unsay imong himoon aron makatabang ka? Si Tony, nga gihisgotan ganiha, miingon: “Pugson sa akong mga eskolmet ang ilang mga ginikanan sa pagpalit kanilag mahalong mga sapatos ug sinina. Dili sila moeskuyla kon dili sila palitan. Ang akong mga sinina dili mahalon apan kini hinlo, ug ako gyod kining giampingan. Si mama nangamas ug maayo; dili ko gustong magpabug-at niya.” Sundoga si apostol Pablo, kinsa miingon: “Malipayon ra ako sa akong nabatonan . . . , aron nga sa bisag asa, sa bisan unsang panahon, kontento ako.”​—Filipos 4:11, 12, TEV.

Ayaw pag-usik-usik. (Juan 6:12) Ang batan-ong si Rodney miingon: “Magbantay gyod ko nga dili ko makabuak o makawalag mga butang sa balay kay kuwarta ang gikinahanglan sa pag-ayo o pagpalit ug mga butang. Palongon gayod nako ang suga nga wala gamita o ang mga gamit nga dekoryente. Busa dili kaayo dako ang among bayranan sa koryente.”

Boluntaryo sa pagtabang. Daghang nag-inusarang ginikanan walay gipatuman nga mga balaod sa balay o dili mohangyo sa ilang mga anak sa pagtabang sa mga buluhaton sa balay. Ngano man? Kay gustong ipasayon sa uban ang kinabuhi sa ilang anak aron mabawi ang pagkakulang nilag usa ka ginikanan. Sila moingon, ‘Dili ko gusto nga dili makalingawlingaw ang akong mga anak.’

Tingalig imong pahimuslan ang sad-an nga pagbati sa imong ginikanan. Kon mao, makahatag ka lang ug dugang kabug-at kanila. Hinunoa, nganong dili ka moboluntaryo sa pagtabang? Tagda ang gihimo ni Tony. “Nagtrabaho ang akong mama sa ospital ug ang iyang uniporme kinahanglang plansahon,” siya miingon. “Busa ako kining plansahon.” Dili ba trabaho man na sa babaye? “Bitaw,” mitubag si Tony. “Apan makatabang kini kang mama, busa walay kaso kana para nako.”

Pagpakitag apresasyon. Gawas sa pagtabang, makapalipay ka sa imong ginikanan kon magpakita kag apresasyon kaniya. Usa ka nag-inusara nga ginikanan misulat: “Kon mouli ko nga magluya o sapoton tungod sa problema sa trabahoan, andamon dayon sa akong anak nga babaye ang lamesa ug magluto.” Siya midugang: “Agbayan ako sa akong anak nga lalaki ug dayon iya akong halogon.” Unsay iyang pamati niining mahunahunaong mga buhat? “Mogaan gayod ang akong ginhawa,” siya miingon.

Isulat kon hain niining tulo ka sugyot ang gusto nimong pauswagon. ․․․․․

Ang pagkinabuhi diha sa pamilya nga usa ray ginikanan makahatag kanimog higayon sa pag-ugmad sa mga hiyas sama sa kahingawa, pagkamahunahunaon, ug pagkakasaligan. Dugang pa, si Jesus miingon: “Adunay labaw nga kalipay sa paghatag kay sa pagdawat.” (Buhat 20:35) Ug seguradong malipay ka kon motabang ka sa imong nag-inusarang ginikanan.

Siyempre, mangandoy ka usahay nga unta duha ang imong ginikanan. Bisan pa niana, may mahimo ka sa pagpauswag sa imong kahimtang. Mao kanay naamgohan sa batan-ong si Nia. Siya miingon: “Sa namatay si papa may miingon nako nga ang kalipay dili magdepende sa imong kahimtang kondili sa imong binuhatan ug sa imong tinamdan, ug wala gayod ako malimot niana. Kini nagpahinumdom kanako nga dili ako angayng maguol sa akong kahimtang.” Paghupot ug sama niini nga tinamdan. Hinumdomi, dili ang imong kahimtang ang makapalipay o makapasubo kanimo kondili ang imong tinamdan niini​—ug kon unsay imong himoon bahin niini.

BASAHA ANG DUGANG PA BAHIN NIINI NGA ULOHAN DIHA SA TOMO 1, KAPITULO 4

[Footnote]

TEKSTO

“Tan-awa usab ang kaayohan sa uban, dili lamang ang imong kaugalingong kaayohan.”​—Filipos 2:4, Today’s English Version.

SUGYOT

Kon sa imong paminaw daghan ra kaayong buluhaton ang gihatag kanimo, matinahorong isugyot sa imong ginikanan ang mosunod:

● Ilista ang tanang buluhaton nga kinahanglang himoon sa matag membro sa pamilya.

● Kon gikinahanglan, iangay ang mga buluhaton ngadto sa mga sakop sa pamilya nga makahimo niini.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Mas daling mohamtong ang mga batan-on nga modawat ug mga responsibilidad kay sa mga batan-on nga duhag ginikanan nga sagad wala kaayoy mga responsibilidad.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon aron mabuntog ko ang akong kaguol ․․․․․

Kini ang akong isulti sa mga tawo nga sobrang makabantay sa ilang sinultihan kanako ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong ang ubang mga tawo ubos ug pagtan-aw sa mga anak sa nag-inusarang mga ginikanan?

● Nganong magpanuko ang imong ginikanan sa pagsugo kanimo sa mga buluhaton sa balay?

● Sa unsang paagi ikapakita nimo ang imong apresasyon sa imong ginikanan?

[Blurb sa panid 211]

“Sukad nga nagdiborsiyo ang akong ginikanan, kami ni mama makasultihanay na ug nagkasuod kami pag-ayo.”​—Melanie

[Hulagway sa panid 210, 211]

Ang pamilya nga usa ray ginikanan nahisamag sakayan nga kulag tigbugsay​—ang nahibilin sa mga tigbugsay kinahanglang maningkamot ug maayo, apan makaabot ra sila sa ilang destinasyon kon sila magtinabangay