BUWITRE
[Heb., ra·chamʹ; ra·chaʹmah], ITOM NGA BUWITRE [Heb., ʽoz·ni·yahʹ].
Usa ka dakong langgam nga tigkaon ug patayng hayop nga nagahimog hinungdanon kaayong serbisyo sa kayutaan nga init ang klima, nga nagakaon sa mga patayng lawas ug sa nadunot nga mga unod nga mahimong hinungdan sa sakit. Kini nga langgam gitala nga lakip sa gipahayag nga ‘mahugaw’ diha sa Moisesnong Balaod.—Lev 11:13, 18; Deu 14:12, 17.
Sa Arabiko, usa ka pinulongan nga kapamilya sa Hebreohanon, ang usa ka pulong nga susama sa ra·chamʹ nagtumong sa Ehiptohanong buwitre (Neophron percnopterus), sagad nga gitawag ug manok ni Paraon. Kini nga langgam maoy puti gawas lang sa itom niini nga mga pako ug dalag nga sungo ug mga tiil. Mao kini ang kinagamyan sa mga buwitre nga makaplagan sa mga dapit sa Bibliya, nga mga 65 sm (26 pul.) lamang ang gitas-on sa lawas. Kay walay balhibo ang kunot nga nawong niini, dagko ang mga mata, samag kaw-it ang sungo, ug bawog ang mga kuyamoy, kini maot kaayog hitsura. Tungod kay mokaon ug hugaw nga gidumilian bisan gani sa ubang mga buwitre, giisip nga kini mao ang kinahugawang kumakaon ug patayng lawas sa Tungang Sidlakan apan sa samang higayon kini ang labing mapuslanon tungod sa serbisyo nga ginahimo niini.
Ang griffon nga buwitre (Gyps fulvus) maoy usa ka dalagon-kape nga langgam nga mga 1.2 m (4 p) ang gitas-on, nga ang bukhad sa mga pako maoy mga 2.7 m (9 p). Ang griffon nga buwitre mao ang simbolo sa Ehiptohanong diyosa nga si Nekhebet ug makita usab diha sa mga bandila sa pagpakiggubat sa mga Ehiptohanon, mga Asiryanhon, ug mga Persianhon.
Ang lammergeier, o bungotong buwitre (Gypaetus barbatus), maoy usa ka dakong langgam nga mandadagit, nga mobarog ug mga 1.2 m (4 p). Pinaagi sa taas ug talinis nga mga pako niini nga may bukhad nga halos 3 m (10 p), ang lammergeier nindot kaayong molupad, ug sayon kaayo kining makalibotlibot samtang nagasuhid sa yuta sa ubos aron sa pagpangitag pagkaon. Lahi sa ubang mga buwitre, ang lammergeier may mga balhibo ibabaw sa ulo ug may bungot nga sama sa kanding. Paborito niini ang mga bukog nga may uyok, nga magdala niini sa itaas kaayo ug dayon ihulog kini ibabaw sa dagkong mga bato aron kini mabuak, sa ingon makuha niini ang uyok sa sulod sa bukog.
Ang Hebreohanong pulong nga ʽoz·ni·yahʹ dayag nga nagtumong sa itom nga buwitre (Aegypius monachus), ang kinadak-ang langgam nga mandadagit nga makaplagan sa Israel. Mas kapehon inay nga itom, kini usab upaw sama sa kasagarang buwitre; ang liog niini maoy asul ug ang ikog pormag kunya.