Tradisyonal nga Pagpanambal sa Aprika—Nahiuyon ba sa Kristiyanidad?

Alang sa milyonmilyon sa mga taga Aprika, ang tradisyonal nga mga albularyo mao ang ilang bugtong kontak sa medisina sa bisan unsang matang. Ilabinang tinuod kini diha sa mga baryo diin diyutay lamang ang mga ospital ug mga doktor. Apan, ang tradisyonal nga pagpanambal, sa kasagaran lig-ong nakagamot diha sa patuotuo ug espirituwalismo. Unsay buhaton sa Kristohanon ilalom niini nga mga kahimtang?

“‘SEGURADONG patyon gayod siya niining “agbo” ug motapos sa tanan niyang kasakit ug sa atoa.’ Ug busa, sumala sa gituohan nga makaayo kanako ang bag-ong tambal, ang tinimpla gibubo sa akong tutonlan.”

Gisulat kini sa usa ka doktor sa medisina sa Lagos, Nigeria, sa artikulo sa Sunday Times nga nag-ulohang “Ayaw Tamaya ang Tradisyonal nga Mananambal.” Iyang gibatbat nga nawad-ag paglaom ang iyang mga ginikanan nga dili na siya maayo pa gikan sa grabeng sakit dihang usa pa lamang siya ka tuig. Ang tambal, nga gipadala ngadto kanila sa albularyo, gituohan nga maoy nakaluwas sa iyang kinabuhi.

Daghang mga Aprikano nagtuo sa tradisyonal nga tambal naghinugilon bahin sa katingalahang mga bulong nga nakaayo sa mga sakit nga wala maayo sa medisina sa ospital. Gihukman kini sa uban nga mahugaw, patuotuo nga panambal. Sa tunga mao kadtong nangayo nga lakipan ug siyentipikanhong pagdukiduki ang lokal nga mga tambal nga dahon-dahon ug sa dugang pag-ila ug pagdawat sa tradisyonal nga mananambal. Gustong isagol sa kadaghanan ang tradisyonal ug modernong medisina, ug gihisgotan nila ang kooperasyon sa mga albularyo sa duha ka grupo sa Tsina ug sa India.

Bisag wala ka magpuyo sa Aprika, tingali interesado kang mahibalo kon epektibo ug tinuod bang makaayo ang tradisyonal nga tambal sa Aprikano. Unsay ikasulti mahitungod sa naapil nga rituwal nga komun sa mga Aprikano? Gikinahanglan ba ang labaw-sa-kinaiyahan o supernatural nga elemento o ang daotang bahin ba lamang ang isalikway? Unsay baroganan sa Kristohanon maylabot sa tradisyonal nga pagpanambal sa Aprika?

Dahon-dahon nga mga Tambal

Sa pagkamatuod, ang mga tanom mao ang atong pangunang tuboran sa pagkaon ug hinungdanon sa atong paglungtad. Adunay mga tanom usab nga makatambal kun makahilo nga nakadaot ug dili-maisip nga mga tawo nga nagaabuso sa paggamit kanila. Apan nasayod ba kamo nga ang pipila niining mga tambala gigamit sa modernong medisina? Nadiskobrehan sa mga siyentista ang uban niining mga tambala pinaagi sa pagsusi sa mga tanom nga gigamit diha sa tradisyonal nga panambal o diha sa mga tinimpla sa mga albularyo. Nangolekta sila ug mga sampol, tukion kini sa kemika nga paagi, ug gisulayan ang ilang mga epekto diha sa lawas ug sa mga kagaw nga maoy hinungdan sa sakit. Ang resulta mao ang paggama ug ubang hinungdanong medikal nga mga tambal, sama sa quinine, reserpine, digitalis, ug codeine.

Ang mga tawo sa karaan sulagmang nakadiskobre ug daghang mga tambal gikan sa mga dahon, pinaagi sa pagsulay, o pinaagi sa pagpaniid sa nahitabo sa mga mananap dihang kaonon nila kanang tanoma. Sa kasagaran natipigan kining arteha niadtong nakadiskobre niining mga tambala ug nahimong mga albularyo diha lamang sa ilang mga pamilya. Busa ang kasayoran mahitungod sa mga tambal nga dahon-dahon gipasa gikan sa amahan ngadto sa anak o ngadto sa ubang mga tawo nga gipili ingong mga kabulig. Ang labing tradisyonal nga mga mananambal daw matinagoon kaayo, ug kasagaran magpanuko sa pagbutyag sa mga tanom nga ilang gikuhaan sa ilang mga medisina. Apan labaw pa ang nalangkit sa tradisyonal nga medisina sa Aprikano kay sa mga dahon-dahon lamang nga mga tambal.

Ang Malig-ong Impluwensiya sa Espiritismo

Ang kadaghanan sa tradisyonal nga pagpanambal sa Aprika nalangkit sa labaw-sa-kinaiyahan. Daghan ang nagtuo nga ang mga tanom adunay mga pagbati, gahom sa komunikasyon, ug extrasensory perception. Ang ubang mga albularyo nag-ingon nga nakasabot sila sa pinulongan sa mga tanom ug makakomunikar kanila. Wala magtuo ang uban nga gikan ang komunikasyon sa mga tanom, kay sila nag-ingon nga ang dili makitang mga espiritu mao ang nagtultol kanila ngadto sa mga tanom nga makaayo.

Busa ang espiritismo nakadula ug dakong papel sa tradisyonal nga medisina sa Aprika. Daghang mga taga Nigeria, pananglitan, nagtuo nga ang mga sakit ug kamatayon gipahinabo sa nasukong mga diyos (o mga espiritu sa kagikan) o sa mga kaaway nga migamit ug diwata. Busa may mga halad aron sa pagpahupay, ug espiristikanhong mga rituwal ug ubang mga paagi ang gigamit.

Si Asuquo, usa ka albularyo nga taga Nigeria, maoy usa nga lig-ong nagtuo bahin niini. Siya miingon: “Akong nakat-onan ang pagpanambal pinaagig mga dahon-dahon gikan sa akong amahan ug tighalad sa mga diyos ug sa mga espiritu sa among mga kagikan dihang magtimpla. Nagtuo ako nga sila ang nagpaayo ug ang dili paghalad kanila mohatag sakit ug kamatayon.”

Sa aktuwal, kasagaran lahi ang resulta niini. Kining mga pagtuoha nakapaulipon sa milyonmilyong mga tawo sa patuotuong mga kahadlok ug sa dili makitang mga panon sa espiritu. Daghan ang nag-antos sa pagsamok ug panghasi sa espiritu. Kini lamang maoy malig-ong rason sa pagsalikway sa bisan unsang tambal nga naglakip ug mga paghalad o ubang espiritistikanhong mga rituwal. Ang mga espiritu nga moimpluwensiya ug mohasi sa mga tawo o molimbong kanila sa paghunahuna nga buhi gihapon ang ilang mga kagikan o makakomunikar ang mga tanom sa dayag maoy usa ka limbong ug yawan-on. Ang Bibliya nagpasidaan: “Ang mga butang nga gihalad sa mga nasod ilang gihalad ngadto sa mga demonyo, ug dili sa Diyos; ug dili ako buot nga kamo magpakig-ambit kauban sa mga demonyo.”​—1 Corinto 10:20.

Ang mga demonyo, nga masinupakong mga manulonda gihukman sa Diyos sa umaabot nga kalaglagan, determinado sa pagpalayo sa mga tawo gikan sa pagsimba sa tinuod nga Diyos, si Jehova. (2 Pedro 2:4; Judas 6) Sila nagpakaaron-ingnon sa ubang mga kahimtang nga sila maayong mga diyos. (2 Corinto 11:14) Dugang nagalimbong, ilang sundogon ang mga patay ug nagaagak sa mga tawo sa paghunahuna nga ang ilang mga kagikan buhi gihapon sa kalibotan sa espiritu. Apan, ang Bibliya tin-awng nag-ingon: “Ang mga patay . . . dili mahibalo sa bisan unsa, . . . kay didto sa Sheol diin ikaw moadto, walay buluhaton, ni lalang ni kahibalo ni kaalam.”​—Ecclesiastes 9:5, 10.

Busa daotan alang sa mga magsisimba sa tinuod nga Diyos sa pagdawat gikan sa mga albularyo ug mga bulong nga naglakip sa espiritistikanhong mga buhat. Maingon man, ang mga albularyo kinsa nagatinguha sa paghatag ug madawat nga pagsimba sa Diyos kinahanglang moundang na sa tanang porma sa espiritistikanhong buhat. Sa pagkatinuod, kadtong modangop sa espiritismo mawad-ag pabor ug panalipod ni Jehova ug walay dapit diha sa Kristohanong kongregasyon. (Galacia 5:19-21; Pinadayag 21:8) Adunay daghan nga misalikway sa espiritismo, ug ilang nakita nga epektibo usab ang ubang dahon-dahon nga mga bulong bisan walay espirisitikanhong mga buhat.

Ang Kausaban Ngadto sa Kristiyanidad

Nagsulti gikan sa iyang kaugalingong kasinatian, si Erhabor, nga giilang mananambal nga may ospital nga mga dahon-dahon ang ginaresitang bulong, miingon: “Nagtuo ako kaniadto nga kinahanglang duyogan ug mga halad ang mga tambal aron sa pagkombati sa espiritu sa luyo sa sakit. Apan tapos nga nagtuon ako sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova ug nahimong Kristohanon, iyang giundang kining mga buhata ug karon nagsunod na sa mga prinsipyo sa Bibliya. Akong nakita nga ang mga substansiyang makaayo anaa sa mga tanom mismo.”

Sa susama, si Asuquo miingon: “Ang mga butang nga akong nakat-onan mahitungod kang Jehova nakahatag bag-ong kahulogan sa akong kinabuhi. Ang akong kahadlok sa akong mga kagikan nawala, ug midangat ako sa pagkaila sa tinuod nga Diyos. Akong nakita usab nga wala kinahanglana ang mga halad ug ang duga sa mga panit sa kahoy ug mga dahon mao ang nakaayo sa mga tawo. Daghan karon ang moduol kanako sa pagpatambal tungod kay wala nako pahimudsi ang ilang mga patuotuo pinaagi sa pagpangayo ug mga halad. Ang akong tambal dili mahal sama sa sukot nga pangayoon dihang moadto sila sa mga juju nga albularyo.”

Si Okon, nga mananambal usab, sanglit dili man mogamit ug mga pagyamyam o mga halad sa iyang pagpanambal, giakusar sa ubang mga mananambal nga “nagdaot sa ilang pagpanambal.” “Ang uban sa akong mga pasyente,” siya miingon, “miabot ingong mga espiya sa pagpamatuod nga tighalad gihapon ako sa tago. Tapos malamposong naayo sulod sa duha ka semana, sila miadmiter nga ako walay gigamit mga porma sa juju. Nakapahimulos usab sila gikan sa mga panaghisgot sa Kasulatan nga akong nahimo uban kanila. Nakurat akong nakakita ug upat ka mga pasyente nako kaniadto diha sa ‘Diyosnong Gugma’ nga Kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova sa Disyembre 1980. Gigakos nila ako ug miingon: ‘Miduol kami kanimo aron maayo sa pisikal. Gihatagan usab nimo kami ug espirituwal nga pag-ayo.’”

Gisuklan sa mga Kristohanong sama kanila kadtong gustong mobalik sa espiritistikanhong mga buhat. Sila nahibalo nga kon ilang isagol ang espiritismo sa ilang mga paagi sa pagpanambal, dili na sila takos nga magpabilin pa sa Kristohanong kongregasyon. Busa wala sila maghalad o migamit ug mga pagyamyam. Sila dili mamakak aron lamang tuohan nga nakatambal sa tanang matang sa sakit, ni mihatag ug impresyon nga sila adunay espesyal nga mga gahom. Ilang gilikayan bisan ang dagway sa espiritismo.

Ang Tinuod nga Pag-ayo Gikan sa Diyos

Diha sa kadaghanang nagakaugmad nga mga nasod, ang kinabag-an sa mga molupyo nagasalig sa tambal nga ihatag sa tradisyonal nga mga mananambal, diin ang kadaghanan sa mga tawo may dakong pagsalig kanila. Gawas pa, ang mga ospital ug mga doktor sa medisina diyutay ra kaayo sa pag-atubang sa mga panginahanglan ug tambal. Busa, ang kadaghanang mga tawo niining mga yutaa hayan mopadayon sa pagpakonsulta sa mga albularyo, ang kadaghanan kanila migamit ug espiristikanhong mga paagi. Apan unsay imong buhaton?

“Ang kamatuoran,” miingon si Jesus, “magahatag kaninyog kagawasan.” (Juan 8:32) Nasayod nga gihukman sa Bibliya kining mga buhata, ang Kristohanon modumili nga mahimong dili-maunongon sa Diyos pinaagi sa pagkonsulta sa mga orakulo o sa albularyo nga nalangkit ang diwata. (Deuteronomio 18:10-13; itandi sa Numeros 23:21, 23.) Ug kon magkasakit, dili maalamon alang sa Kristohanon ang pagtuo nga gikan sa espiristikanhong pagpamarang ang problema. Dili angay mahadlok ang tawo nga siya hatagag sakit sa barangan kon siya nagpabiling malig-on diha sa kiliran sa Diyos pinaagi sa pagsalikway sa tanang butang nga nalangkit sa espiritismo. Kon, tungod sa pagkadili-hingpit nga nabatonan natong tanan, kita magkasakit, nan kinahanglang himoon ang personal nga desisyon maylabot sa mga matang sa tambal.a

Ang halad lukat nga gihalad ni Jesus mao lamang ang paagi nga maluwas gikan sa sala ug sa miresultang sakit ug kamatayon. (Juan 3:16; Buhat 4:12) Kini lamang ang nagabukas sa dalan alang sa matinumanong mga tawo nga makabaton ug kinabuhing dayon diha sa paraiso sa yuta diin “walay molupyo ang moingon: ‘May sakit ako.’”​—Isaias 33:24.

Hangtod nga moabot kanang malipayong adlaw, ang Labing Makagagahom nga Diyos nagpasalig kanato nga siya mopanalipod niadtong mosalig kaniya. Busa ang tanang mga Kristohanon kinahanglang mosalig kang Jehova, moduol kaniya kanunay diha sa pag-ampo ug pangamuyo. Moresulta kini ug mas mahimsog nga kinabuhi karon, ug kini mopasalig sa atong pagkadawat ug hingpit nga kinabuhi diha sa gisaad nga Paraiso sa yuta. —2 Pedro 3:10-14; 1 Juan 2:17.

[Mga footnote]