Nganong Daghan Kaayo ang Nanglayas nga Kabataan?

Ang Bibliya ug Pamilyahanong Kinabuhi—Kining temaha maoy hisgotan sa upat magsunod nga mga isyu sa Ang Bantayanang Torre

“May makahanduraw ba unsa ka dako ang kaguol sa usa ka inahan dihang molayas ang iyang anak babaye? Kini usa ka ngil-ad nga damgo. Nganong milakaw man siya? Dili ako makasabot niini. Siya buotan ug malipayong batang babaye ug siya bata pa kaayo.

“Hain siya karong gabhiona? Wala ba siya tugnawa? Gigutom ba siya? Nagainusara ba siya? Gimahal ko siya kaayo. Ako walay laing kaestoryahan. Wala akoy mahimo gawas sa paghulat.

“Matag tililing sa telepono magkubakuba ang akong dughan. Apan siya wala motawag ug walay balita. Nag-ampo akong siya malayo unta sa kapeligrohan ug alang sa kusog nga kini matapos na. Sige akong nagahanduraw nga sa usa ka gutlo siya mosulod sa pultahan.

“ . . . Daghan kaayong binuang butang ang akong mahunahuna samtang akong gisingkamotan ang pagpatay sa kasakit. Intawon, mahal nga Diyos, papauli unta ang akong pinanggang anak.”

ANG sulat sa ibabaw gipadala ngadto sa usa ka iladong kolumnista sa panambag sa sinugdanan sa katuigang 1970. Kadto maoy panahon dihang giisip nga ang mga nanglayas namahawa tungod sa dili-ugdang nga mga hinungdan: pag-adbenturar, pagsulay sa pagkinaugalingon, pagkawala-magkasabot bahin sa curfew, pagkaguol kay gibulagan sa trato. Bisan pag ang pipila manglakaw gihapon tungod sa samang mga hinungdan, ang kahimtang nausab sa miaging 15 anyos.

Ang mga batan-on karong adlawa kadaghanan molayas tungod sa mga kahimtang nga labing makapasubo—grabeng pagkadaot sa kahimtang sa panimalay diin ilang gibati nga wala sila kinahanglana ug wala higugmaa; tingali sila giabusahan pa. Ug inay sa paglayas ngadto sa usa ka butang—sa mas makapahaylo ug makapadaning uso sa kinabuhi—sila nagalayas gikan sa usa ka butang, sa nagkabungkag ug masulob-ong pamilyahanong kinabuhi. “Ang mga nanglayas lahi kaayo karon gikan sa kahimtang niadto dihang daghan kaayo ang gisulat bahin kanila” sa sinugdanan sa katuigang 1970, matud ni Dr. Douglas Huenergardt, superbisor sa usa ka silonganan sa nanglayas sa Florida. “Niadtong panahona may mga bata kami nga nangitag kapuling mga uso sa kinabuhi. Kana wala na mahitabo karong adlawa. Ang batang nagalayas mao kadtong sa yano dili na makaagwanta sa balay.”

Ang bag-ong mga panagtuon nagapamatuod niana. Bisan pa niana nagapadayag sila sa laing butang nga makapakurat. Dili lamang nga daghang kabataan nagalayas aron makaeskapo sa dili-maagwantang pamilyahanong kinabuhi apan karong adlawa halos katunga sa mga nanglayas sa Tinipong Bansa nagalayas gikan sa balay nga dili kinabubut-on—giduso o gidasig sa pagpahawa sa balay sa ilang mga ginikanan mismo! “Alang sa daghang tin-edyer ang paglayas maoy usa ka sanong ngadto sa dili-maayong kahimtang sa pamilya, sa trabaho o sa eskuylahan,” nagpahayag ang magasing Family Relations. “Daghang nanglayas, sa pagkamatuod, maoy mga gipanglabay, gipapahawa, o giduso. Kining mga batan-ona gisultihan sa pagpahawa o giabandono sa ilang mga ginikanan. Ang pipila grabe ug gibalikbalik sa pag-abusar ug wala makakitag kapaingnan gawas ang pagpahawa.”

Makapasubo kaayo! Makapasubo alang sa mga bata! Kay, sa dihang tua na sa kalye, nga may diyutayng kuwarta ug walay pangabuhian, ang mga batan-on kadaghanan modangop sa pagpakilimos, pagbaligyag droga, pagpamampam, ug pagpangawat; o kaha sila mabiktima sa uban. “Dili mga social worker ug mga sikologo ang mosugat sa mga nanglayas diha sa mga estasyon sa bus, kondili mga bugaw, mga negosyante sa droga ug mga tawong nagahimog pornograpiya,” nag-ingon ang magasing Psychology Today. “Otsentaisais porsiento sa mga ekspertong gisurbi nag-ingong gamay ra o walay ginahimo sa pagsanta sa mga nanglayas nga mabiktima sa maong mga manunukob. Dili katingalahan, madaot ang panglawas sa mga nanglayas kon sila magdugay sa kalye.”

Matuod, dugang ug dugang silonganan ginatukod sa pagpapuyo, pagpakaon, ug paggiya sa mga batang walay balay. Apan ang pagbutang dinha sa mga naglayas ug pagtabang sa aktuwal kanila maoy laing butang. “Ang among trabaho mao ang pagsilsil diha kanila sa usa ka sukod sa pagtamod-sa-kaugalingon, nga ilang atimanon ang ilang kaugalingon,” nagpahayag ang usa ka magtatambag. “Ug kini ang labing lisod nga trabahong sukad akong nabatonan.” Sa panahong ang mga batan-on makaabot didto; sila kadaghanan mabinantayon ug dili na mosalig sa mga hamtong, nasakit, nasuko, o nawad-ag paglaom, ug basin buot maghikog.

Ang mga suliran masulbad ba diha sa ilang tinubdan? “Sa pagkakaron, ang labing daghang hitabo sa paglayas magagikan sa usa ka matang sa pamilyahanong mga butang,” nag-ingon ang Search, usa ka rehistrohan sa mga nawala nga nahimutang sa New Jersey. “Ang usa ka tawong malipayon dili molayas.” Nan, unsay mohatag ug kalipay sa pamilya? Mapalig-on ba ang bugkos sa ginikanan ug anak?