Ang Ngalan sa Diyos ug mga Maghuhubad sa Bibliya
NIADTONG 1952, ang The Bible Translator mipatik sa usa ka paghisgot sa “suliran” sa paghawas sa ngalan sa Diyos diha sa mga maghuhubad sa Bibliya nga gamiton sa misyonaryong kanataran sa Kakristiyanohan. Giila sa mga tig-tampo ang bili sa ngalan diha sa Bibliya—nga ang maong ngalan makita sa Hebreohanong Kasulatan sa duolag 7,000 ka beses. Apan dili sila magkauyon kon unsaon paghubad kini diha sa modernong mga pinulongan. Ang pipila pabor sa termino sama sa “The Eternal” o Ang Dumalayon. Ang uban mipalabi sa titulong “Ginoo.” Walay mausa ang misugyot sa paghubad nga “Jehovah” o “Yahweh.” Nganong wala man?
Duha ka rason ang gihisgotan sa tigtampo nga si H. Rosin. Nahauna, siya nagtuo nga dihang ang Hebreohanong Bibliya unang gihubad ngadto sa Grego (ang una-Kristohanong Septuagint nga bersiyon) ang mga maghuhubad naghubad sa ngalan sa Diyos pinaagi sa Gregong pulong alang sa “Ginoo.” Ikaduha, nahadlok siya nga ang pagpasulod sa ngalang Jehovah nganha sa mga hubad “basin makapabahin usab sa iglesya.” Kay, siya midugang, “dili ba ang ‘mga Saksi ni Jehova’ mga batok-Trinidad?”
Mahitungod sa unang punto ni Rosin, ang arkeolohikanhong mga diskobre nagpamatuod nga siya sayop. Ngani, ang mga maghuhubad sa Septuagint wala maghawas sa balaang ngalan pinaagi sa Gregong pulong alang sa “Ginoo.” Hinunoa, kana ilang gisulat diha sa orihinal Hebreohanong mga karakter diha mismo sa Gregong teksto, mao nga ang mga kopya sa Septuagint nga hubad nga gigamit sa unang mga Kristohanon naundan sa balaang ngalan.
Makaiikag, sa dihang mikutlo ang unang mga Kristohanon gikan sa Septuagint posible kaayo nga wala nila kuhaa ang ngalan gikan sa pangutlo. Busa, ang orihinal nga mga manuskrito sa Kristohanon Gregong Kasulatan (ang “Bag-ong Testamento”) posible kaayong naundan sa ngalan sa Diyos. Si Propesor George Howard, sa usa ka artikulong mipatim-aw diha sa Biblical Archaeology Review, Marso 1978, mihatag ug lig-ong mga argumento dapig sa maong mga konklusyon. Pananglitan, iyang gihisgotan ang “usa ka bantog rabinikong teksto (Talmud Shabbat 13.5)” nga “nagahisgot sa problema sa pagdaot sa erehesnong mga teksto (lagmit kaayong nag-apil sa mga basahon sa mga Hudiyong-Kristohanon).” Unsa ang suliran? “Ang erehesnong mga teksto naundan sa balaang ngalan, ug ang pinakyaw nga paglaglag kanila mag-apil sa paglaglag sa balaang ngalan.”
Komosta ang ikaduhang pagtutol ni Rosin? Ang paggamit ba sa ngalan sa Diyos makapahinabog mga suliran alang sa Kakristiyanohan? Aw, tagda kon unsay nahitabo sa dihang gikuha ang ngalan. Tapos sa unang siglo, ang “Kristohanong” mga tigkopya nagpuli sa ngalan sa Diyos pinaagi sa mga pulong nga sama sa “Diyos” ug “Ginoo” diha sa Septuagint ug sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Sumala kang Propesor Howard, kini lagmit makaamot sa kagubot nga nasinati sa Kakristiyanohan sa ulahing katuigan: “Mahimong ang pagkuha sa Tetragrammaton [ngalan sa Diyos sa Hebreohanon] nakaamot ug dako sa Kristolohikanhon ug Trinitaryanhong mga lantugi sa ulahi nga nakasamok sa iglesya sa unang mga siglo sa Kristiyanidad.”
Sa pagkamatuod, ang pagkuha sa ngalan sa Diyos gikan sa Bibliya nakapasayon kaayo sa pagsagop sa Kakristiyanohan sa doktrinang Trinidad. Busa, kon ipasig-uli sa Kakristiyanohan ang ngalan diha sa kompletong Bibliya ug sa pagsimba, kana makapahinabog mga suliran. Si Jehova, sumala sa pagkapadayag kaniya diha sa Hebreohanon ug Kristohanon Gregong Kasulatan, tin-aw nga separado gikan ni Jesu-Kristo ug dili bahin sa usa ka Trinidad.
Si Propesor Howard dugang pa miingon: “Ang pagkuha sa Tetragrammaton lagmit nagmugnag lahing kahimtang kon bahin sa pagtulon-an gikan sa kahimtang nga naglungtad sa Bag-ong Testamento nga yugto sa unang siglo. Ang Hudiyonhong Diyos nga sa tanang panahon mainampingong giila nga lahi sa uban pinaagi sa paggamit sa iyang Hebreohanong ngalan nawad-an sa bahin sa iyang pagkalinain sa pagkahanaw sa Tetragrammaton.” Ang mga Saksi ni Jehova nagpasig-uli sa ngalan sa Diyos dili lamang diha sa kompletong Bibliya kondili diha usab sa ilang matag-adlaw nga pagsimba. Busa, ilang gibantayan ang ‘mainampingong kalainan’ tali sa matuod nga Diyos ug sa bakak nga mga diyos niining kalibotana. Sa ingon sila nakaarang sa pagpasig-uli sa “kahimtang kon bahin sa pagtulon-an” nga naglungtad sa unang-siglong Kristohanong iglesya.