‘Molanog nga Bronsi o Piyangpiyang nga Nagatagingting’
Kinsay gustong mahimong langas lamang kaayo? “Kon ako . . . walay gugma,” matud ni apostol Pablo, “ako nahimong usa ka molanog nga bronsi o piyangpiyang nga nagatagingting.” (1 Corinto 13:1) Bag-o pa lang gipasiugda ni Pablo nga kinahanglan nga gamiton ang linaing mga gasang nadawat pinaagi sa espiritu sa Diyos alang sa kaayohan sa tibuok Kristohanong kongregasyon. Kon kulang ang gugma, ang garbo ug pagkahambogiro makahimo sa usa ka Kristohanon nga samag kusog, alingugngog, makabungol nga kalangas nga makaabog inay makadani sa uban.—Tan-awa ang 1 Corinto 12:4-9, 19-26.
Dali kitang makasabot sa ideya sa usa ka piyangpiyang nga nagatagingting sa atong duol, apan komosta ang laing sambingay ni Pablo, ang “molanog nga bronsi”? (Grego, khal·kosʹ e·khonʹ) Gihubad kini sa uban nga “masaba nga agong” (Today’s English Version) ug “molanog nga agong” (New International Version). Si William Harris, sa pagsulat diha sa Biblical Archaeology Review, mipunting nga ang e·khonʹ nagagikan sa samang lintunganay nga pulong sa Ingles nga pulong “echo,” busa ang ideya sa paglanog o pag-ugong. Bisan pa niana, siya nag-ingon usab: “Ang nombreng chalkos gigamit sa pagbatbat sa nagkadaiya kaayong mga butang nga hinulma gikan sa tumbaga-lata nga alloy nga gitawag bronsi—armadura, mga kutsilyo, mga kawa, mga espeho, kuwarta, bisan mga papan. Apan walay pamatuod nga ang pulong gigamit alang sa usa ka tulonggon.” Nan, unsay iyang gipaila?
Nagtumong siya sa usa ka libro nga sinulat ni Vitruvius, usa ka arkitekto nga nagkinabuhi sa unang siglo W.K.P. Misulat si Vitruvius mahitungod sa suliran sa pagpalutaw sa mga tingog dha sa mga teatro nga binuhat sa materyal sama sa marmol ug miingon nga gigamit ang espesyal nga mga kasangkapan sa pagpalanog nga gitawag e·kheiʹa. Kini maoy mga molanog nga mga plorera nga binuhat sa bronsi nga giareglar sa likod sa ampiteatro aron makabulig sa pagpadako ug pagpalutaw sa tingog. Ang pipila niini gidala sa Roma gikan sa gitulisan nga teatro sa Corinto mga usa ka gatos ka tuig una mosulat si Pablo sa iyang sulat ngadto sa kongregasyon sa Corinto.
Si Plato, kita gisultihan, naghisgot sa usa ka bronsing plorera ingon nga nagpadayon sa paglanog, sama sa mga mamumulong nga bugok. Kini nahiuyon sa ekspresyon ni Shakespeare nga “ang walay-sulod nga panudlanan mohatag sa labing dakong lanog.” Mahimong diha sa hunahuna ni Pablo ang samang ideya sa naghisgot siya niadtong nagpasiugda kaayo sa linain nilang mga gasa apan wala makabaton sa kinalabwang gasa sa tanan—ang gugma. Kusog ang ilang paglanod apan walay tinuod nga unod. Sila nahisamag alingisngis, yabag nga kalangas inay sa makadani, nindot nga tingog. Komosta ka man? Ang imo bang mga lihok ug sinultihan gitukmod sa gugma o ikaw ba ‘usa ka molanog nga bronsi o piyangpiyang nga nagatagingting’?