Codex Bezae—Usa ka Talagsaong Manuskrito
SI Théodore de Bèze, iladong Pranses nga eskolar sa Kristohanong Gregong Kasulatan, maoy suod nga kauban ug manununod sa Protestante nga repormador nga si John Calvin. Sa tuig 1562, si Beza, nga komung pagtawag kaniya, naghatag kadan-agan sa usa ka talagsaon karaan nga manuskrito. Siya nangangkon nga nakabaton niana gikan sa monasteryo ni “San” Irenaeus sa Lyons, Pransiya, human nga ang siyudad gilungkab sa mga Huguenot. Ang dapit nga gigikanan niini dili piho, apan malagmit ang Amihanang Aprika o Ehipto ang tinubdan niini.
Ang codex may sukod nga bayentisingko por bayenti sentimetros ug gidawat sa katibuk-an nga pinetsahan gikan pa sa ikalimang siglo K.P., nga naulahig diyutay kay sa Sinaitiko, sa Vaticano, ug sa Alexandrino nga mga manuskrito. Kini adunay 406 ka dahon ug nasudlan lamang sa upat ka Ebanghelyo ug mga Buhat sa mga Apostol, nga may pipila ka kal-ang. Apan ang Codex Bezae sa orihinal tingali naundan sa uban pa nga mga sulat, kay may pipila ka bahin man sa ikatulong sulat ni Juan. Ang mga Ebanghelyo ni Mateo ug Juan nag-una nianang kang Lucas ug Marcos.
Ang manuskrito maoy sayo nga pananglitan sa duhag-pinulongang teksto, ang Grego sa wala nga panid ug Latin sa tuo. Kini tingali maoy usa ka kopya sa papyrus nga manuskrito nga adunay unang teksto, sama sa pipila sa ubang mga papyrus sa ikatulo o ikaupat ka siglo nga nailhan ingong P29, P38, ug P48.
Gisulat sa pinalutaw, elegante nga uncials (dagkog titik), ang Codex Bezae dili sunod-sunod ug panid. Kini gisulat diha sa mga linya nga dili parehas ang gitas-on, busa ang kataposan sa matag linya gihawasan ug pag-hunong makadiyut sa pagbasa. Ang Latin maampingong gisulat sa estilong Grego nga tinitikan, ug ang teksto gipasibo sa Grego nga mga pagbasa sa daghang higayon. Ang Grego nga teksto, sa laing bahin, tin-aw kaayo ug nakorihean sa daghang mga kamot, apil niadtong orihinal nga sinulat.
Ang Codex Bezae adunay opisyal nga ngalan “D.” Kini lahi kaayo ug independente sa tanang dagkong mga manuskrito. Sama sa gipaila sa potnot sa New World Translation of the Holy Scriptures, ang codex usahay magkauyon ug sa ubang panahon magkasumpaki uban sa Sinaitiko nga (א), sa Batikano nga (B), ug sa Alexandrino nga (A) nga mga codex. Ang dakong bili niini nga codex mao ang pagpamatuod niini sa ubang hinungdanong mga manuskrito imbes kay sa katingad-anang mga pagkuha ug mga pagdugang niini.—Tan-awa ang mga potnot diha sa New World Translation of the Holy Scripture—With References, diha sa Mateo 23:14; 24:36; 27:49; Marcos 7:16; 9:44, 46; 11:26; Lucas 15:21; Juan 5:4.
Bisan pa sa pipila ka talagsaong mga pagbasa ug mga kalainan, ang Codex Bezae maoy laing maayong pamatuod sa pagkapreserbar sa Bibliya hangtod sa atong adlaw.
[Picture Credit Lines sa panid 24]
Itaas: By permission of the Syndics of Cambridge University Library
Wala: Courtesy of the Trustrees of the British Museum